Κάπου στην πρώτη μισή ώρα της «Θεωρίας των πάντων», της νέας βιογραφικής ταινίας που ανοίγει αυτή την Πέμπτη στις αίθουσες, βλέπουμε ένα γιατρό να ενημερώνει τον νεαρό Στίβεν Χόκινγκ ότι πάσχει από μια σπάνια νόσο του νευρικού συστήματος (ALS) και ότι έχει μπροστά του μόλις δύο χρόνια ζωής. Το πλάνο κλειστό, η κάμερα εστιάζει στο πρόσωπο του γιατρού, αλλά κυρίως σε εκείνο του Εντι Ρεντμέιν, του Βρετανού ηθοποιού ο οποίος ενσαρκώνει τον κορυφαίο κοσμολόγο. Οι μύες του προσώπου του συσπώνται ανεπαίσθητα, νευρικά. Ο τρόμος, το σοκ και η απελπισία είναι εκεί, χωρίς όμως να κραυγάζουν· φαίνονται στα μάτια μόνο και στις γραμμές του στόματος. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης για μια μοναδική ερμηνεία. Για την επόμενη μιάμιση ώρα ο φακός παρακολουθεί τον Ρεντμέιν, καθώς εκείνος γίνεται ένα με το ταλαιπωρημένο από την ασθένεια κορμί του Στίβεν Χόκινγκ.
Η σταδιακή ακαμψία που αυτή του επιβάλλει τον κάνει να παίζει όλο και πιο πολύ με το πρόσωπο και την αλλοιωμένη φωνή του, για να καταλήξει τελικά σε μια συνεννόηση –με τον θεατή κυρίως– μέσω των ματιών. O ίδιος σε συνέντευξή του δήλωσε πως «η ειρωνεία είναι ότι ακριβώς τα κομμάτια στα οποία ο Στίβεν είναι πιο ακίνητος, αυτά ήταν τα πιο απαιτητικά σε ενέργεια για μένα. Το πρόσωπό του δεν μπορεί να κινηθεί, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι εγώ μπορώ να χαλαρώσω το δικό μου. Γενικά, για να παίξω τον Χόκινγκ έπρεπε να εκπαιδεύσω το σώμα μου όπως ένας χορευτής».
Ανδρική υπόθεση
Η φετινή χρονιά μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί «επιστροφή» των σπουδαίων Βρετανών ηθοποιών – και δη των ανδρών. Εκτός του Ρεντμέιν, άλλοι δύο εκπρόσωποι της αγγλικής «σχολής» ξεχωρίζουν φέτος και με τις ερμηνείες τους πλουτίζουν την ποιότητα των ταινιών στις οποίες συμμετέχουν: ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς είναι αυτή τη στιγμή μακράν ο πιο δημοφιλής κινηματογραφικός/τηλεοπτικός σταρ στη Βρετανία και ένας από τους πιο περιζήτητους ηθοποιούς παγκοσμίως.
Εχοντας φτιάξει το όνομά του μέσα από τον εξαιρετικό «Sherlock» του BBC, η εξέλιξη της καριέρας του ήταν από εκεί και έπειτα καταιγιστική. Με συμμετοχή σε 15 (!) ήδη ολοκληρωμένες ταινίες και σειρές τα τρία τελευταία χρόνια («Star Trek», «12 Χρόνια Σκλάβος», «Ο άνθρωπος που πούλησε τον κόσμο», μεταξύ άλλων), ο Κάμπερμπατς είναι ίσως ο πιο πολυάσχολος και παραγωγικός ηθοποιός αυτή τη στιγμή στον κόσμο.
Είναι, ωστόσο, η φετινή του ιδιοφυής ερμηνεία στον ρόλο του μαθηματικού Αλαν Τιούρινγκ («Το Παιχνίδι της Μίμησης») που μας έδειξε τη μεγάλη υποκριτική του ικανότητα, ενώ παράλληλα χάρισε –δικαίως– στον ίδιο την πρώτη οσκαρική του υποψηφιότητα. Η ίδια η ταινία, άλλωστε, όπως και εκείνη με τον Ρεντμέιν, αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον και βάθος ακριβώς χάρη στη συνδρομή του, εξασφαλίζοντας έτσι ακόμα περισσότερη χρυσόσκονη (ή τουλάχιστον την προσδοκία γι’ αυτήν) στη φετινή οσκαρική βραδιά της 22ας Φεβρουαρίου. Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, πως ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς έχει επίσης υποδυθεί τον Στίβεν Χόκινγκ στην ομώνυμη τηλεταινία του 2004…
Το δίκαιο, ωστόσο, της υποψηφιότητας του Κάμπερμπατς επισκιάστηκε κατά κάποιον τρόπο, λόγω της απουσίας από τις επιλογές της Ακαδημίας του τρίτου εξαιρετικού Βρετανού της χρονιάς. Ο Τίμοθι Σπολ δεν είναι τόσο νέος ούτε λαμπερός όπως οι δύο προαναφερθέντες συμπατριώτες του. Στα 58 του είναι γνωστός ως ένας αξιοπρεπής ηθοποιός, δεύτερων κατά κύριο λόγο ρόλων σε φιλμ όπως το «Sweeney Todd», η σειρά ταινιών «Χάρι Πότερ» και ο «Λόγος του Βασιλιά», όπου υποδύθηκε τον Ουίνστον Τσώρτσιλ.
Φέτος, ωστόσο, ήρθε για εκείνον η ώρα του (επαγγελματικού) θριάμβου. Ο σημαντικός Βρετανός κινηματογραφιστής Μάικ Λι, με τον οποίο ο Σπολ είχε συνεργαστεί επιτυχημένα και στο παρελθόν («Μυστικά και ψέματα»), αποφάσισε να του εμπιστευθεί τον δύσκολο ρόλο του σπουδαίου ζωγράφου του τέλους του 19ου αιώνα Ουίλιαμ Τέρνερ. Εκείνος όχι μόνο δεν τον απογοήτευσε, αλλά παρέδωσε μια εκπληκτική, «ενστικτώδη» ερμηνεία, η οποία συλλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα του μεγάλου δασκάλου, όπως αυτή μας είναι γνωστή από τα ντοκουμέντα της εποχής και φυσικά το ίδιο το έργο του. Ο Τέρνερ του Τίμοθι Σπολ είναι ένα πλάσμα δισυπόστατο: από τη μια η ευαίσθητη καλλιτεχνική φύση, ο ανθρωπιστής και οραματιστής του μέλλοντος και από την άλλη ο άνθρωπος των (σχεδόν βάρβαρων) ενστίκτων, ασθμαίνων, να επικοινωνεί πολλές φορές με τους γύρω του με ζωώδη γρυλίσματα και άναρθρες κραυγές. Η τελική εντύπωση του θεατή –και εδώ– είναι εκείνη της απόλυτης ταύτισης, η αίσθηση πως μόνο ο συγκεκριμένος ηθοποιός, με αυτά τα απόλυτα προσωπικά χαρακτηριστικά, θα ήταν ικανός να φέρει εις πέρας τη δουλειά σε τόσο υψηλό επίπεδο.
Πέντε υποψηφιότητες
Η «Θεωρία των Πάντων», η οποία κυκλοφορεί από την Πέμπτη 29/1 στις αίθουσες και μετράει 5 οσκαρικές υποψηφιότητες, βιογραφεί τον σπουδαίο κοσμολόγο Στίβεν Χόκινγκ. Με σχετικά συμβατική κινηματογραφική προσέγγιση ο σκηνοθέτης Τζέιμς Μαρς («Ο χορός των κατασκόπων») εστιάζει περισσότερο στη σχέση του Χόκινγκ με την πρώτη γυναίκα του –η επιστήμη μένει κατά κάποιον τρόπο στο φόντο– από τη στιγμή της γνωριμίας τους στο κολέγιο μέχρι τον γάμο και τη μετέπειτα κοινή ζωή τους.
Με δεδομένο, πάντως, τον προσανατολισμό του σεναρίου, ο Μαρς ευφυώς προτιμά να αναδείξει τις ερμηνευτικές ικανότητες των δύο βασικών πρωταγωνιστών του, αφού, εκτός του εξαιρετικού Εντι Ρεντμέιν, πολύ καλή και επίσης υποψήφια για Οσκαρ είναι και η Φελίσιτι Τζόουνς («Like Crazy») στον πρώτο γυναικείο ρόλο.
Οι τζέντλεμεν της αγγλικής σχολής
Οι ωραίες φετινές ερμηνείες των Βρετανών ηθοποιών δεν έπεσαν προφανώς από τον ουρανό. Αντιθέτως, ανταποκρίνονται σε μια μακρόχρονη παράδοση των ηθοποιών της Γηραιάς Αλβιώνος, η οποία έχει τις βάσεις της στο σπουδαίο αγγλικό θέατρο, αλλά και στην έντονη επικοινωνία του βρετανικού κινηματογράφου με την αντίστοιχη βιομηχανία από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Μεγαλωμένοι υποκριτικά στο θεατρικό «σχολείο» του Γουέστ Εντ του Λονδίνου και ποτισμένοι με την κληρονομιά της κλασικής θεατρικής παράδοσης, οι Βρετανοί ηθοποιοί είναι διαχρονικά μεταξύ των κορυφαίων του στερεώματος της υποκριτικής. Φυσικά, δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός πως ακριβώς λόγω «γεωγραφίας», οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες που έχουν είναι απείρως περισσότερες από αυτές των συναδέλφων τους άλλων χωρών. Πόσο εύκολο είναι, για παράδειγμα, για κάποιον Ελληνα ή Τούρκο ηθοποιό να εντοπιστεί από κάποιον ενδιαφερόμενο παραγωγό του αγγλόφωνου θεάτρου ή της κινηματογραφικής παραγωγής; Αυτό βέβαια επ’ ουδενί μειώνει την αξία τους.
Ονόματα θρύλοι του παγκόσμιου σινεμά, όπως ο γόης (και μεγάλος ηθοποιός) Κάρι Γκραντ, ο πολυδιάστατος Αλεκ Γκίνες, ο σαιξπηρικός Λόρενς Ολίβιε και ο μοναδικός κωμικός –και όχι μόνον– Πίτερ Σέλερς καθιέρωσαν στη συνείδηση του κοινού τον αγγλικό «τρόπο» με το χαρακτηριστικό φλέγμα, την αφ’ υψηλού ερμηνεία και το αμίμητο στυλ που διέθεταν.
Πιο κοντά στα δικά μας χρόνια, ηθοποιοί όπως ο Αντονι Χόπκινς («Η σιωπή των αμνών», «Ο άνθρωπος ελέφαντας»), ο Μάικλ Κέιν («Sleuth», «Ο σκοτεινός ιππότης»), ο Τζέρεμι Αϊρονς («Dead Ringers», «Λολίτα»), ο Γκάρι Ολντμαν («Leon», «Το πέμπτο στοιχείο») και ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις («Θα χυθεί αίμα», «Το αριστερό μου πόδι») –αν και ο τελευταίος είναι Ιρλανδός– είναι οι άμεσοι κληρονόμοι και συνεχιστές αυτής της παράδοσης.
Αν πάντως σας άρεσαν οι ερμηνείες των τριών Βρετανών ηθοποιών, στις οποίες αναφερθήκαμε παραπάνω, αναζητήστε τους στις εξής ταινίες σε dvd:
• Το «Επτά μέρες με τη Μέριλιν» είναι ουσιαστικά το φιλμ με το οποίο μας συστήθηκε κινηματογραφικά ο Εντι Ρεντμέιν, κλέβοντας, μάλιστα, την παράσταση από τον πρωταγωνιστή Κένεθ Μπράνα.
• Η τηλεοπτική σειρά «Σέρλοκ» η οποία έκανε γνωστό τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς (μαζί και τον Μάρτιν Φρίμαν του «Χόμπιτ») και «Star Trek: Into Darkness», όπου υποδύεται τον «κακό».
• Τέλος, τον Τίμοθι Σπολ μπορεί κανείς να απολαύσει στο «Μυστικά και ψέματα» και στο «Η ζωή είναι γλυκιά» του Μάικ Λι.