Ηταν πριν από δύο μήνες όταν συζητούσαμε και πάλι στις παρέες την ελληνική αδυναμία ή μήπως εμμονική καχυποψία μας απέναντι σε κάθε παραγωγό που έρχεται να γυρίσει ταινία στη χώρα μας. Οσο κι αν το χολιγουντιανό επιτελείο ήθελε την Αθήνα της κρίσης για τα γυρίσματα της σειράς «Τζέισον Μπορν» με τον Ματ Ντέιμον, τελικά νίκησε η Ισπανία. Η Τενερίφη ντύθηκε Αθήνα, ένα απέραντο σκηνικό, για τις ανάγκες της ταινίας. Γραφειοκρατία είπαν πολλοί. Αλλοι πως η υπόθεση σκάλωσε επειδή δεν τα βρήκαν με την επιστροφή φόρου. Δεν είναι τυχαίο ότι το ελληνικό χάος έστειλε αλλού πολλές διεθνείς παραγωγές που αναζητούσαν ελληνική γη για τα γυρίσματα. Μην ξεχνάμε πως η «Τροία» γυρίστηκε στη Μάλτα, ο «Ηρακλής» στη Βουδαπέστη, ο «Αλέξανδρος» στην Τουρκία…
Το θέμα των φοροαπαλλαγών βέβαια δεν αφορά μόνο τον χώρο του κινηματογράφου. Τα θέατρα –κυρίως οι σκηνές ρεπερτορίου– προσπαθούν με κάθε τρόπο να βρουν χορηγούς στην Ελλάδα της κρίσης, ώστε να υποστηρίξουν τις δουλειές τους, εφόσον η πολιτεία αδυνατεί να τους επιχορηγεί πια. Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που «κοσκινίζουν» τις προσφορές ενός χορηγού, όπως στην περίπτωση του Εθνικού Θεάτρου.
Σε αυτό το εχθρικό κλίμα μάταια αναζητούν χρήματα πολλοί διευθυντές μουσείων για περιοδικές εκθέσεις ή άλλες δράσεις που ετοιμάζουν. Η όποια ενίσχυση τους δίνεται από ιδιώτες περιορίζεται το πολύ σε βοήθημα για την έκδοση του καθιερωμένου δίγλωσσου καταλόγου μιας έκθεσης. Οσο για τις προτάσεις που αφορούν αρχαιολογικούς χώρους (φυσικά με τον έλεγχο του υπουργείου), εκεί τα πράγματα είναι ακόμη πιο θολά. Και ιδεολογικά μονόχνοτα.
Αντίθετα με μας, οι γείτονές μας Ιταλοί μοιάζουν απενοχοποιημένοι μπροστά στη συνεργασία του κράτους με την ιδιωτική πρωτοβουλία για την πολιτιστική χορηγία, δίνοντας φοροαπαλλαγές που φτάνουν έως και 65%. Και την εταιρεία Tod’s δέχτηκαν να συμβάλει με 25 εκατ. ευρώ στη συντήρηση του Κολοσσαίου, όπως τη Fendi που έδωσε 3 εκατ. ευρώ στην αποκατάσταση της Φοντάνα ντι Τρέβι και άλλους πολλούς χορηγούς που θέλουν να συνδέσουν το όνομά τους με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας τους. Στην Ελλάδα ακόμη δεν έχει τροποποιήσει κανείς τον νόμο 3525/2007. Οκτώ χρόνια συζητάμε τα ίδια και τα ίδια: την ανάγκη αναθεώρησής του. Ο πολιτισμός είναι σε σημείο μηδέν, τα ταμεία άδεια, τα εισπρακτικά μέτρα πιο άδικα από ποτέ και η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δίνοντας φοροαπαλλακτικά κίνητρα.
Το ισχνό 10% της φοροαπαλλαγής δεν δελεάζει κανέναν χορηγό να επενδύσει. Η πολιτιστική χορηγία αντιμετωπίζεται αποσπασματικά, ενοχικά και όχι ως εναλλακτικό μοντέλο για χρηματοδοτική στήριξη και ανάπτυξη. «Το κράτος δεν μπορεί, έχει γίνει πια σαφές, τουλάχιστον ας τροποποιήσει τα νομοθετήματα», λένε πολλοί σκηνοθέτες στο θέατρο, κινηματογραφιστές αλλά και μουσικοί και δημιουργοί. Τα πράγματα είναι οριακά σε μια εποχή που δοκιμάζονται οι αντοχές όλων. Το υπουργείο Πολιτισμού με το υπουργείο Οικονομικών πρέπει να σκύψουν με ενδιαφέρον στον νόμο προκειμένου να τον ισχυροποιήσουν. Στο μεταξύ η θηλιά στον πολιτισμό στενεύει μέρα με τη μέρα.