Κορίτσια… στη σκιά της γιαγιάς

Κορίτσια… στη σκιά της γιαγιάς

3' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η «Ατίθαση»  (το πρωτότυπο Mustang αποδόθηκε σε πληθυντικό, ως «Ατίθασες», από τον Ελληνα διανομέα της ταινίας) έχει γυρίσει σχεδόν όλο τον κόσμο. Πήγε σε κινηματογραφικά φεστιβάλ, μεγάλα, όπως των Καννών, ή μικρά, όπως της Θεσσαλονίκης, ελπίζει πως θα φτάσει και στα Οσκαρ. Αν συμπεριληφθεί στην πεντάδα για το φετινό βραβείο ξενόγλωσσης ταινίας, θα εκπροσωπήσει επίσημα τη Γαλλία (είναι γαλλική συμπαραγωγή) και όχι την ιδιαίτερή της πατρίδα. Η «Ατίθαση» μιλάει άπταιστα τουρκικά. Προσφάτως στο Στρασβούργο, σε μια τελετή υπό τη σκιά των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, το Ευρωκοινοβούλιο της απένειμε το βραβείο LUX.

Η «Ατίθαση» της Ντιενίζ Γκαμζέ Εργκιουβέν (Τουρκάλας που μεγάλωσε στη Γαλλία) είναι η ιστορία της Λαλέ, της μικρότερης από τις πέντε αδελφές μιας οικογένειας που οι γονείς χάθηκαν σε δυστύχημα. Η Λαλέ ζει σε ένα χωριό, στη μεριά της Τουρκίας που βρέχεται από το Αιγαίο. Μεγαλώνει με τη γιαγιά της, τον θείο της και τις αδελφές της και ονειρεύεται να πετάξει μακριά, γιατί το σπίτι τους μέρα με τη μέρα μετατρέπεται κυριολεκτικά σε φυλακή. Είναι σκανδαλιάρα, αλλά όχι σαν τα συνηθισμένα κορίτσια.

Το μέλλον ως γυναίκα

Το καλοκαίρι αρχίζει και τα σχολεία κλείνουν, όμως η μικρή Λαλέ κατεβάζει μουρτζούφλικα τα μούτρα. Είναι απαρηγόρητη, αλλά και αρκετά σκληρή ώστε να μην το δείχνει, γιατί η αγαπημένη της δασκάλα δεν θα ξανάρθει στο σχολείο τους –τελείωσε η εξορία της στον παράδεισο της τουρκικής επαρχίας και επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη.

Η ιστορία της Λαλέ και των τεσσάρων αδελφών της ξεκινάει στη θάλασσα. Κορίτσια και αγόρια, παίζοντας μπαίνουν με τα σχολικά ρούχα στο νερό. Το γυναικείο βλέμμα της Εργκιουβέν μετράει αποστάσεις και εξισορροπεί την αθωότητα του παιδιού με την ένταση που έχει το κορμί του λίγο πριν από την αφύπνιση του ερωτικού ενστίκτου (οι περισσότεροι ήρωές της βρίσκονται στην εφηβεία). Νομίζεις πως θα δεις μια ζεστή και αισθαντική ταινία για την ενηλικίωση, έρχεται όμως η πραγματικότητα για να γκρεμίσει τις γλυκόπικρες ψευδαισθήσεις της ηθογραφίας.

Τα κορίτσια γυρίζουν σπίτι και έρχονται αντιμέτωπα με την οργή της γιαγιάς τους, η οποία έχει μάθει για τις «πομπές» τους στην παραλία. Η συμπεριφορά τους κρίνεται ανάρμοστη και λαμβάνονται άμεσα μέτρα. Οι δύο μεγαλύτερες αδελφές, το κακό παράδειγμα για τις μικρότερες, οδηγούνται με συνοπτικές διαδικασίες σε γάμο. Τις άλλες τις κλειδαμπαρώνουν στο σπίτι. Μέχρι και κάγκελα μπαίνουν στα παράθυρα.

Οι «Ατίθασες» (για να χρησιμοποιήσουμε τον ακριβή ελληνικό τίτλο) είναι μια διάφανη ταινία για την παιδική ηλικία και την εφηβεία στη σύγχρονη Τουρκία. Διάφανη, αλλά κοφτερή σαν σπασμένο γυαλί: μιλάει για την ομορφιά και την τρυφερή νεότητα της γυναίκας που μαραίνεται σε μια αναχρονιστική κοινωνία. Τα κορίτσια πρώτα θα φορέσουν το νυφικό και μετά την μπούρκα.

Η ατίθαση Λαλέ, ο μικρός θηλυκός διαβολάκος, τρέμει μπροστά στο μέλλον της ως γυναίκα. Κατά συνέπεια, η φυγή της από το σπίτι προβάλλει ως η μόνη ρεαλιστική διέξοδος στο απίστευτο θρίλερ που ζει με τις ανύπαντρες αδελφές της.

Φλόγα που τρεμοσβήνει

Το καλοκαίρι στις «Ατίθασες» δεν είναι ξένοιαστο ούτε φωτεινό. Το βάρος του ενήλικα, το οποίο πλακώνει το παιδί, χρωματίζει μουντά και με ακαθόριστη μελαγχολία μια ταινία για κάτι που χάνεται πριν ακόμη βιωθεί. Αυτό το κάτι φαντάζει σαν φως που τρεμοσβήνει στο τούνελ που έχει μπροστά της η Λαλέ.

Η Εργκιουβέν αφουγκράζεται τη δύσπνοια του κοριτσιού στην κρίσιμη στιγμή της αφύπνισης του ερωτικού του ενστίκτου ή λίγο πριν από αυτή. Αποφεύγει, όμως, περίτεχνα τη σύγχρονη τραγωδία. Από την πρώτη κιόλας σκηνή μεταφέρει το κέντρο βάρους της ταινίας στον λιλιπούτειο παρατηρητή του δράματος της γυναίκας, στην ατίθαση Λαλέ που απομακρύνεται από τη σκιά της γιαγιάς.

Στο DNA αυτής της «τουρκικής» ταινίας υπάρχει η μεγάλη παράδοση του γαλλικού σινεμά γύρω από την παιδική ηλικία. Σπάνια, όμως, το κορίτσι και η έφηβη κοπέλα εικονογραφούνται τόσο ζωντανά και δυναμικά κατά τη στιγμή της πρόωρης μετάβασής τους από την αθωότητα προς την ενήλικη ζωή.

Δείτε

Ατίθασες (Mustang, 2015)

Μια μικρή έκπληξη από την Τουρκάλα σκηνοθέτιδα Ντιενίζ Γκαμζέ Εργκιουβέν. Η ταινία διαδραματίζεται καλοκαίρι σε ένα παραθαλάσσιο χωριό και έχει ως θέμα τη θέση της γυναίκας στην οικογένεια και την κοινωνία της σύγχρονης Τουρκίας. Τα πέντε κορίτσια, οι μικρές ηρωίδες της Εργκιουβέν, δεν χαίρονται κάτω από τον ήλιο του καλοκαιριού, ζουν ένα δράμα στη σκιά της γιαγιάς τους. Θα ακολουθήσουν τη μοίρα τους με εξαίρεση τη μικρή Λαλέ (στη φωτογραφία η Γκιουνές Σενσόι) που είναι λυπημένη γιατί δεν θα ξαναδεί τη δασκάλα της στο σχολείο. (Προβάλλεται στις αίθουσες)

Μοναδική μου ηλιαχτίδα (Hayat Var, 2008)

Η 14χρονη Χαγιάτ ζει σε μια παράγκα στον Βόσπορο, φροντίζοντας τον παππού της που πάσχει από άσθμα. Βρίσκεται ανάμεσα στον φυσικό της πατέρα (έναν βαρκάρη που κάνει παράνομες δουλειές) και τον «κηδεμόνα» της (τον δεύτερο σύζυγο της μητέρας της που είναι αστυνόμος). Η Χαγιάτ θα ήθελε να μείνει για πάντα παιδί. Γυρίστηκε από τον Ρεχά Ερντέμ. Στην παραγωγή συμμετέχουν και Ελληνες. (Σε dvd)

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή