Μικρές και απρόβλεπτες ταινίες ανεβάζουν μερικές φορές κατακόρυφα τις θερμοκρασίες στις κινηματογραφικές αίθουσες. Σε αυτό το ξεχωριστό είδος ανήκουν και οι «Ατίθασες» (*** 1/2) της Ντιενίζ Γκαμζέ Εργκιουβέν, πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτιδος που γεννήθηκε στην Τουρκία αλλά μεγάλωσε στη Γαλλία. Το θέμα της είναι χαρακτηριστικά τουρκικό (αφορά τη θέση της σημερινής Τουρκάλας στην οικογένεια και στην κοινωνία), η ματιά της όμως είναι πεντακάθαρα ευρωπαϊκή (συνδέει την ταινία με τις καλύτερες γαλλικές παραδόσεις). Πριν από δύο εβδομάδες το Ευρωκοινοβούλιο σε ειδική συνεδρίασή του απένειμε στις «Ατίθασες» το βραβείο LUX.
Καλοκαίρι σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Τουρκίας, τα σχολεία κλείνουν, και τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, κατευθύνονται προς τη θάλασσα για το παραδοσιακό «μπουγέλωμα». Ανάμεσά τους είναι και οι πέντε μικρές ηρωίδες της ταινίας, ορφανές, που ζουν με τη γιαγιά τους και τον θείο τους. Τα αθώα παιχνίδια με το νερό, απαγορευμένα για τα κορίτσια σύμφωνα με την επικρατούσα ηθική, προκαλούν πανικό στην ηλικιωμένη γυναίκα και στον ανύπαντρο γιο της. Κλειδώνουν τις κοπέλες στο σπίτι, για να διαφυλαχθεί η παρθενιά τους, και παράλληλα φέρνουν γαμπρούς για τις δύο μεγαλύτερες αδελφές. Το μικρότερο από τα πέντε κορίτσια, η ατίθαση Λαλέ (σε αυτήν αναφέρεται ο πρωτότυπος τίτλος Mustang), παρακολουθεί άλλοτε με απορία κι άλλοτε με απόγνωση αυτό που της επιφυλάσσει και το δικό της μέλλον.
Επίκεντρο αυτού του γυναικείου μικρόκοσμου είναι αυτός ο θηλυκός Βενιαμίν, που θέλει να βγει από τον κύκλο που σφίγγει γύρω του σαν θηλιά. Στο αθώο βλέμμα της Λαλέ, που γίνεται καθρέφτης του ψυχισμού της, η Εργκιουβέν διακρίνει τη διαχρονική τραγωδία της Τουρκάλας. Στις εικόνες της συνυπάρχουν η ένταση ενός ρεαλισμού, που περιγράφει με μοναδικό τρόπο την ψυχολογία του κοριτσιού τη στιγμή της σεξουαλικής της αφύπνισης, και η ηρεμία ενός λυρισμού που φέρνει μια μελαγχολική αύρα στην ταινία.
Στο «Δίπλα στη θάλασσα» (**) της Αντζελίνα Τζολί (με την ίδια και τον Μπραντ Πιτ) δεσπόζουν η κόπωση και η κρίση ενός παντρεμένου ζευγαριού. Καλοκαίρι του 1973, ο Ρόλαντ και η Βανέσα, Νεοϋορκέζοι που αναζητούν στη φυγή οξυγόνο, πηγαίνουν για διακοπές σε ένα ψαροχώρι της Γαλλικής Ριβιέρας. Ο Ρόλαντ είναι συγγραφέας και αναζητάει την έμπνευση στο αλκοόλ. Η Βανέσα, πρώην χορεύτρια, δεν μπορεί να αντέξει το βάρος της ύπαρξής της – τον λόγο θα τον μάθουμε λίγο πριν από το τέλος αυτής της σύντομης ιστορίας τους. Στο ξενοδοχείο τους κρυφοκοιτάζουν, ηδονοβλεπτικά από μια τρύπα στον τοίχο, το νιόπαντρο ζευγάρι του διπλανού δωματίου. Το πάθος αργοσαλεύει μέσα τους.
Το εξαιρετικό σκηνικό και η ατμόσφαιρα, που ανακαλεί στη μνήμη παλιές ευρωπαϊκές ταινίες, συντηρούν το ενδιαφέρον του θεατή μέχρι τα μισά της ταινίας.
Στο «Μαργαριταρένιο κουμπί» (***), βραβευμένο στην Μπερλινάλε ντοκιμαντέρ του Πατρίσιο Γκουζμάν, οι εικόνες συνθέτουν μια ποιητική εκδοχή της ιστορίας της Χιλής.