Οι ταινίες μερικές φορές ασκούν μια παράξενη, σχεδόν αλλόκοτη, γοητεία, χάρη στην υφή τους. Οι προθέσεις σεναριογράφων και σκηνοθετών μπορεί να μένουν ανολοκλήρωτες. Οι ιστορίες μπορεί να χωλαίνουν, ενίοτε να γίνονται και βαρετές, και όμως οι φυσικοί χώροι στους οποίους εκτυλίσσονται τα δράματα, αλλά και η ατμόσφαιρα που αναδύεται από αυτούς, κάνουν τις κινηματογραφικές εικόνες μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τις αισθήσεις.
Από το ασπρόμαυρο «Ταξίδι στην Ιταλία» του Ρομπέρτο Ροσελίνι, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας προπομπός του μοντέρνου σινεμά, μέχρι το σημερινό «Δίπλα στη θάλασσα» της Αντζελίνα Τζολί, που ομολογουμένως είναι κάτω των προσδοκιών, η περιπλάνηση στον ευρωπαϊκό Νότο και η φυγή στη Μεσόγειο προσέδωσαν αισθαντικότητα σε πολλές ταινίες.
Η Μπε Μπε στο Σεν Τροπέ
Το φυσικό τοπίο και το φως είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο σε φιλμ που παραγνωρίστηκε η αξία τους και ξεχάστηκαν, σε ταινίες που τις ανακαλύψαμε αργά χάρη στις επανεκδόσεις, αλλά και σε έργα-σταθμούς του ευρωπαϊκού κινηματογράφου που παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Πολλά είναι τα παραδέιγματα.
Το 1963 στο Κάπρι, στην Casa Malaparte, εξαίρετο δημιούργημα αρχιτεκτονικής, που έγινε σκηνικό της «Περιφρόνησης» του Ζαν Λικ Γκοντάρ, η Μπριζίτ Μπαρντό εξέφρασε κατάμουτρα την περιφρόνησή της στον Μισέλ Πικολί. Επτά χρόνια πριν από την «Περιφρόνηση», η Μπε Μπε είχε αναδειχθεί σε sex symbol για τα αρσενικά ολόκληρου του πλανήτη. Ξάπλωνε αθώα στον ήλιο του Σεν Τροπέ και έπαιζε με τη σεξουαλικότητά της. Πριν από τα παιχνίδια της Μπε Μπε, το Σεν Τροπέ ήταν μια μικρή κι ασήμαντη κουκκίδα στην ακτογραμμή της Γαλλικής Ριβιέρας.
To 1960 στο Αρχιπέλαγος των Αιολίδων, στο ερημονήσι Lisca Bianca, ο Μικελάντζελο Αντονιόνι γύρισε την «Περιπέτειά» του, κορυφαία ταινία του μοντέρνου ευρωπαϊκού σινεμά, εξαφανίζοντας ανεξήγητα μια νέα γυναίκα. Στο τραχύ Lisca Bianca, στη διάρκεια μιας τρικυμίας συναισθημάτων των ηρώων του, o Αντονιόνι άρχισε να χαρτογραφεί την εσωτερική έρημο του σύγχρονου ανθρώπου.
Το 1959 ο Ρενέ Κλεμάν γύρισε στη Μεσόγειο ένα από καλύτερα μεταπολεμικά γαλλικά θρίλερ, το «Γυμνοί στον ήλιο», εκθέτοντας τον θαμπό και διφορούμενο κόσμο της Πατρίσια Χάισμιθ στο άπλετο φως. Ο Αλέν Ντελόν, ο Μορίς Ρονέ και η Μαρί Λαφορέ, όλοι τους σε νεαρή ηλικία, ήταν σαν αέρινες φιγούρες σε πίνακα ζωγραφικής. Ετσι φάνταζαν οι ακτές της Ταορμίνας χάρη στη ματιά του διευθυντή φωτογραφίας Ανρί Ντεκαέ.
«Life is very flat», λέει ο Αλμπερτ Φίνεϊ στην Οντρεϊ Χέμπορν, διαπιστώνοντας ότι σπάνια συζητούν όταν βγαίνουν για δείπνο τα βράδια. Το δράμα που ενσαρκώνουν οι δύο ηθοποιοί στο «Δύο για τον δρόμο» του Στάνλεϊ Ντόνεν (1967) αφορά ένα παντρεμένο ζευγάρι Βρετανών, οι οποίοι συνειδητοποιούν τη σοβαρή κρίση του γάμου τους. Διασχίζουν τη Γαλλία με προορισμό τον Νότο. Την ίδια διαδρομή είχαν κάνει ως παθιασμένοι εραστές στο παρελθόν.
«Δίπλα στη θάλασσα»
Η τελευταία ταινία της Αντζελίνα Τζολί, στην οποία είναι σκηνοθέτις, αλλά και πρωταγωνίστρια στο πλευρό του συζύγου της Μπραντ Πιτ, από ένα σημείο και έπειτα γίνεται απελπιστικά κουραστική. Στο πρώτο μέρος της, όμως, η ατμόσφαιρα γοητεύει την όραση. Το φυσικό ντεκόρ, το φως και η παλέτα των χρωμάτων δίνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις εικόνες ενός λιτού, μονόχορδου δράματος. Η Τζολί και ο Πιτ νομίζεις πως αποτίουν φόρο τιμής σε παλιές ευρωπαϊκές ταινίες σαν και αυτές που αναφέραμε παραπάνω.
Το 1973, λίγο πριν από τέλος του καλοκαιριού, ένα παντρεμένο ζευγάρι Αμερικανών, ο Ρόλαντ και η Βανέσα, πηγαίνουν σε ένα ψαροχώρι της Γαλλικής Ριβιέρας. Ο σύζυγος, συγγραφέας που δυσκολεύεται να χτυπήσει μια αράδα στη γραφομηχανή του, βυθίζεται στο αλκοόλ. Η σύζυγος, ξεπεσμένη χορεύτρια, νιώθει τσακισμένη και ανήμπορη να ξαναζήσει το ερωτικό πάθος. Η δράση είναι προσχηματική, ενώ οι διάλογοι δεν διαφωτίζουν περισσότερο το δράμα τους.
Ο Πιτ παίζει ρεαλιστικά και πιο πειστικά, η Τζολί ποζάρει σαν να έχει τις αστές ηρωίδες του Αντονιόνι στην πίσω πλευρά του μυαλού της. Το απαλό φως, η λιτότητα των βράχων, αλλά και τα ζεστά χρώματα στις προσόψεις των λιγοστών κτιρίων συνθέτουν μια εικόνα νοσταλγίας που κάνει ανάλαφρη την κατάθλιψη.
Το «Δίπλα στη θάλασσα», το οποίο γυρίστηκε στο νησάκι Γκόζο της Μάλτας, από μια άλλη οπτική γωνία σε κάνει να λυπάσαι: όταν βγεις από την ψευδαίσθηση του σινεμά και προσγειωθείς στη θλιβερή πραγματικότητα μιας Ελλάδας ανήμπορης να εκμεταλλευτεί τη θέση της κάτω από τον ήλιο. Το πιο πλούσιο και πιο φωτεινό φυσικό κινηματογραφικό σκηνικό της Μεσογείου, το ελληνικό, προσφέρεται αφειδώς μονάχα για selfies.