Η «Επιστροφή» του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου είναι εμπνευσμένη από τη ζωή του υπαρκτού Χιου Γκλας, ιχνηλάτη της Γουνεμπορικής Εταιρείας «Βραχώδη Ορη». Το ομότιτλο βιβλίο του Μάικλ Πανκ, στο οποίο περιγράφονται τα κατορθώματά του, ενέπνευσε τον Μεξικανό σκηνοθέτη και τον οδήγησε σε μια επίπονη εμπειρία γυρισμάτων σε Καναδά και Παταγονία. Το 1823, στον ποταμό Μιζούρι, ο Γκλας δέχτηκε επίθεση αρκούδας και επέζησε. Στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε από τους συντρόφους του βαριά τραυματισμένος, για να γίνει εν τέλει θρυλικός ήρωας μιας επικής περιπέτειας εκδίκησης. Η ταινία, υποψήφια για 12 Οσκαρ, είναι από τις κορυφαίες της τελευταίας δεκαετίας και καταξιώνει τον Ινιαρίτου ως αληθινό ανανεωτή του αμερικανικού κινηματογράφου. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, ως Γκλας, δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του. Το ίδιο και ο Τομ Χάρντι, ο «κακός» της ιστορίας.
Η «Επιστροφή» ξεκινάει ως παραίσθηση, με τον Γκλας να φέρνει στον νου του τον γιο του και τη νεκρή γυναίκα του. Ακολουθεί μια εντυπωσιακή σκηνή επίθεσης Ινδιάνων, στην αποστολή των κυνηγών του Γκλας που εμπορεύονται γούνες, με την οποία ο Ινιαρίτου αποστασιοποιείται ηχηρά από το επικό γουέστερν. Η αποστολή φεύγει άρον άρον αποδεκατισμένη από την αχαρτογράφητη περιοχή για να επιστρέψει στη βάση της: σε ένα στρατιωτικό οχυρό. Ο στρατός, που εμπλέκεται και σε σφαγές αυτόχθονων, ανοίγει δρόμους στο γουνεμπόριο. Ο Γκλας, που έχει μαζί του τον έφηβο γιο του, τον Χοκ, προσπαθεί να μείνει ψύχραιμος στις προκλήσεις του Φιτζέραλντ, ενός τυχοδιώκτη. Λίγο μετά, η επίθεση μιας αρκούδας θα δώσει άλλη τροπή στη σύγκρουση των δύο αντρών. Παράλληλα, ο αρχηγός μιας ινδιάνικης φυλής αναζητεί τους λευκούς που έχουν καταστρέψει τον καταυλισμό του, παίρνοντας μαζί τους ως λάφυρο την κόρη του.
Ο νεκρός
Ο τίτλος της ταινίας είναι το κλειδί της. Ο Γκλας φαντάζει σαν ένας «νεκρός», που ξανάρχεται στη ζωή διψασμένος για εκδίκηση. Θέλει να επιβάλει τη δικαιοσύνη με την αυτοδικία. Η επιστροφή του (στη ρότα ενός αλλόκοτου γουέστερν, πέρα από τα στερεότυπα και τους αφηγηματικούς κώδικες του είδους) είναι σαν μια παρένθεση «ζωής», στην οποία περιγράφεται, άλλοτε ονειρικά κι άλλοτε ρεαλιστικά, η διαχρονική περιπέτεια του ανθρώπου στην έρημο. Ο Γκλας διασχίζει ένα παγωμένο τοπίο στη μεθόριο πολιτισμού και άγριας φύσης, όπως τα εννοεί ο λευκός άνθρωπος. Διασχίζει το παγωμένο τοπίο, σκοτώνει μόνον για τροφή, ξεκοιλιάζει το νεκρό άλογό του και μπαίνει μέσα του για να ζεσταθεί.
Ο Γκλας φαντάζει σαν τον Γουίλιαμ Μπλέικ, όχι τον υπαρκτό ποιητή του ρομαντισμού, αλλά αυτόν του Τζιμ Τζάρμους στον «Νεκρό», όπου η Αγρια Δύση ταυτίζεται με την εικόνα ενός λεηλατημένου παραδείσου. Είναι ένας ήρωας σε μια λεπτή λευκή γραμμή, ανάμεσα στη γη και στον ουρανό: τη ζωή και τον θάνατο. Στις ρεαλιστικές στιγμές της «Επιστροφής», οι εικόνες μεγεθύνονται δραματικά από τη μουσική του Ριίτσι Σακαμότο. Σε εκείνες που μας παρασύρουν στον βυθό της μνήμης του Γκλας, ακολουθούν τον ρυθμό της ανάσας του «νεκρού», η οποία σμίγει με την ανάσα της φύσης.
Στην καρδιά του σκότους
Η περιπέτεια του Γκλας στην καρδιά του σκότους -εκεί μας στέλνει συνειρμικά ο Ινιαρίτου- εκκινεί από το βάρος της απώλειας (τη σφαγή της Ινδιάνας γυναίκας του στο μακρινό παρελθόν και τη δολοφονία του μιγά γιου του στο παρόν). Για οδηγό της έχει το φως, τη διέξοδο φυγής προς τον ουρανό (οι μοναδικές φωτεινές εικόνες της «Επιστροφής», είναι αυτές όπου ο Γκλας φέρνει στη μνήμη του ευτυχισμένες στιγμές με τη γυναίκα του και τον γιο του). Αυτή η αντίθεση είναι ο φέρων οργανισμός της αισθητικής του Ινιαρίτου. Το φυσικό φως και η λάμψη της φωτιάς είναι τα βασικά υλικά στον χρωστήρα του διευθυντή φωτογραφίας Εμανουέλ Λουμπέσκι.
Ο Ινιαρίτου είναι σαν ταχυδακτυλουργός, που κινείται ανορθόδοξα ανάμεσα στη στιβαρή αφήγηση των κλασικών γουέστερν του Τζον Φορντ (κυρίως της «Αιχμάλωτης της ερήμου») και στη ρευστότητα της ποίησης του Ταρκόφσκι. Η«Επιστροφή» του λειτουργεί ως παραμορφωτικός καθρέφτης για έννοιες όπως η αγάπη, η μνήμη, η συνείδηση.
Δείτε
Η επιστροφή (The Revenant, 2015)
Αριστουργηματική ταινία, η καλύτερη του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου, περυσινού νικητή των Οσκαρ με το «Birdman». Ενας ιχνηλάτης, που οδηγεί αποστολές κυνηγών-γουνεμπόρων σε αχαρτογράφητες περιοχές κοντά στις πηγές του ποταμού Μιζούρι, ορκίζεται να εκδικηθεί τον δολοφόνο του μιγάδα γιου του, έναν πρώην κατάδικο και νυν κυνηγό. Εξαιρετική φωτογραφία από τον Εμανουέλ Λουμπέσκι. Εξαιρετικές ερμηνείες από τον Λεονάρντο ντι Κάπριο και τον Τομ Χάρντι (φωτ.). Παίζουν επίσης, Ντόναλ Γκλίζον, Πολ Αντερσον, Λούκας Χάας. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
Ο νεκρός (Dead Man, 1995)
Ασπρόμαυρο γουέστερν του Τζιμ Τζάρμους. Τον 19ο αιώνα, ο Γουίλιαμ Μπλέικ (Τζόνι Ντεπ), άγουρος άντρας με πτυχίο λογιστή, φτάνει με τρένο στον τελευταίο σταθμό στα βάθη της Αγριας Δύσης. Μετά τον σοβαρό τραυματισμό του σε έναν απροσδόκητο καβγά, καταφέρνει να διαφύγει στο γειτονικό δάσος. Εκεί θα τον βρει ένας παράξενος Ινδιάνος που απαγγέλλει στίχους του Αγγλου ποιητή Γουίλιαμ Μπλέικ. (Σε dvd)