Παραμονές Αγίου Βαλεντίνου έκανε την πανευρωπαϊκή του πρεμιέρα στο φεστιβάλ Βερολίνου το «Χαίρε, Καίσαρ!», κατάθεση αγάπης των αδελφών Τζόελ και Ιθαν Κοέν για το Χόλιγουντ των ’50s. Ο λόγος για την εποχή, κατά την οποία τα μεγάλα στούντιο είχαν εναποθέσει την ελπίδα τους στα ψευδοϊστορικά βιβλικά έπη για να ξυπνήσουν όλους όσοι είχαν αποκοιμηθεί μπροστά στην τηλεόραση, η οποία είχε ήδη μπει στα αμερικανικά σπίτια μαζί με το όνειρο του καταναλωτισμού. Για τα χρόνια του «Μπεν Χουρ», που μεγάλοι σταρ, όπως ο Τσάρλτον Ιστον, φόρεσαν χλαμύδα και ζώστηκαν ξίφος. Για να ’χουμε πιο σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας, όμως, μιλάμε και για την εποχή της Μαύρης Λίστας του μακαρθισμού που ανασυντίθεται στο πρόσφατο «Trumbο». Οι Κοέν την παρακάμπτουν, κάνοντας πλάκα.
Πνεύμα και ηθική!
Η ιστορία διαδραματίζεται στα παρασκήνια της φανταστικής Capital Pictures, στούντιο σαν και αυτό της MGM, και έχει ως κεντρικό πρόσωπο τον Εντι Μάνιξ, διευθυντή παραγωγής, αλλά και «fixer», ο οποίος εξαφανίζει στο άψε-σβήσε όλα τα «άπλυτα» του παρασκηνίου: τα σκάνδαλα της ιδιωτικής ζωής των σταρ που πρέπει πάση θυσία να μείνουν μακριά από τα κοράκια των κοσμικών στηλών. Πνεύμα και ηθική, όπως έλεγε και ο Αυλωνίτης.
Ο σκληρός Μάνιξ, φαντάζει σαν ντετέκτιβ του νουάρ, σαν Μάρλοου διακτινισμένος στο γραφείο του αποτελεσματικότερου executive producer του Χόλιγουντ. Εχει πολλές σκοτούρες, καθώς επιβλέπει τέσσερις ταινίες που γυρίζονται ταυτόχρονα. Στη μεγαλύτερη, το «Hail, Caesar!», ένας Ρωμαίος εκατόνταρχος βρίσκει τη φώτισή του στον Γολγοθά (όπου η Capitol αναπαριστά το μαρτύριο του Ιησού). Ο Μπερντ Ουάιτλοκ (σούπερ σταρ με γοητεία Γκάρι Κούπερ, αλλά με βλέμμα και χαμόγελο ηλιθίου), ο οποίος τον ενσαρκώνει, πέφτει θύμα απαγωγής. Η καθημερινότητα του Μάνιξ γίνεται άνω-κάτω.
Το σατανικό σχέδιο οργανώθηκε από ομάδα σεναριογράφων, μελών του κομμουνιστικού κόμματος ΗΠΑ, που καθοδηγούνται από έναν φιλόσοφο ονόματι Μαρκούζε! Το άντρο τους βρίσκεται σε μια παραλία του Μαλιμπού, στη βίλα ενός ζάπλουτου ομοϊδεάτη τους, διάσημου ηθοποιού του μιούζικαλ, όπως ο Τζιν Κέλι. Εκεί, ο Ουάιτλοκ θα «ξυπνήσει», το βλέμμα του θα γίνει πιο ιλαρό. Συνεπαρμένος από το κήρυγμα του Μαρκούζε, θα δει την αλήθεια πίσω από τις ψευδαισθήσεις του Χόλιγουντ.
Ο Μάνιξ, βέβαια, έχει τον τρόπο να επαναφέρει τους πάντες και τα πάντα στην πραγματικότητα της Capital χωρίς ν’ ανοίξει μύτη. Παράλληλα, σκέφτεται σοβαρά μια πρόταση να μετακινηθεί στη βιομηχανία της Λόκχιντ, που εμπλέκεται σε μυστικές ατομικές δοκιμές σε ατόλη του Ειρηνικού.
Παρωδία ή φούσκα;
Στο αριστουργηματικό «Μπάρτον Φινκ», το οποίο απογείωσε καλλιτεχνικά τους Κοέν το 1991, ένας συγγραφέας του Μπρόντγουεϊ υπογράφει το συμβόλαιο της χρυσής μεταγραφής του στο Χόλιγουντ για να βυθιστεί στη συνέχεια σε μια κόλαση. Από τότε έως σήμερα οι Κοέν διέγραψαν μια εντυπωσιακή τροχιά. Ο ίλιγγος της αποτυχίας ήταν σχεδόν πάντα το βασικό τους μοτίβο σε ιστορίες διανθισμένες με ακραία βία, περίσσευμα ανοησίας (ή και εθελοτυφλίας), αλλά και με ειρωνεία. Στα 25 έτη που μεσολαβούν ανάμεσα στο «Μπάρτον Φινκ» και στο «Χαίρε, Καίσαρ!», πάλεψαν με κύματα, περνώντας από τις συμπληγάδες της μαύρης κωμωδίας και της ανθρώπινης τραγωδίας χωρίς να τσακιστούν σε κλισέ και στερεότυπα. Απορρύθμισαν το φιλμ νουάρ, το θρίλερ, τη σκρούμπολ κωμωδία, την γκανγκστερική περιπέτεια και το γουέστερν, αλλάζοντας κάθε φορά το κέντρο βάρους του είδους.
Το «Μπάρτον Φινκ», θρίλερ μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, προσφέρεται για συγκρίσεις με το «Χαίρε, Καίσαρ!» (ας μην ξαναγύριζαν οι Κοέν σε παρόμοιο σκηνικό), ενδεικτικές του σημερινού μπλοκαρίσματός τους ανάμεσα σε ήρωες-καρικατούρες μιας βαρετής κωμωδίας. Φυλάσσουν κάπως τα νώτα τους: ο λανθάνων σαρκασμός τους θαμπώνει λιγάκι τη νοσταλγία. Το χιούμορ, όμως, πνίγηκε στη ρηχή φάρσα και η πρωτοτυπία χάθηκε σε σκετς που θυμίζουν ανέκδοτα. Το «Χαίρε, Καίσαρ!» θα μπορούσε να εκληφθεί σαν b movie, που διογκώθηκε, λόγω πλούσιας και άρτιας παραγωγής, και έγινε παρωδία-φούσκα.
Δείτε
«Χαίρε, Καίσαρ!» (Hail, Caesar!, 2016)
Κωμωδία των αδελφών Τζόελ και Ιθαν Κοέν, που ξεθυμαίνει γρήγορα σαν αφρώδες κρασί. Βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50, ο Εντι Μάνιξ, executive producer σε μεγάλο στούντιο του Χόλιγουντ, είναι εξπέρ στο κουκούλωμα των σκανδάλων, που θα μπορούσαν να αμαυρώσουν ηθικά την εικόνα της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο Μάνιξ, ο οποίος το σκέφτεται στα σοβαρά να αλλάξει δουλειά και να περάσει στην πολεμική βιομηχανία, έχει ν’ αντιμετωπίσει την υπόθεση απαγωγής του πρωταγωνιστή ενός βιβλικού έπους, που αν την μάθαινε ο γερουσιαστής Μακάρθι θα έστελνε τεθωρακισμένα στο Μπέβερλι Χιλς.
Παίζουν: Τζος Μπρόλιν, Τζορτζ Κλούνεϊ, Τσάνινγκ Τέιτουμ, Τίλντα Σουίντον, Σκάρλετ Γιόχανσον, Αλντεν Ερενραϊχ. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
«Μπάρτον Φινκ» (Barton Fink, 1991)
Η καλύτερη, μαζί με τον «Μεγάλο Λεμπόφσκι», ταινία των Κοέν. Ο Μπάρτον Φινκ, θεατρικός συγγραφέας, με εντυπωσιακό ντεμπούτο στο Μπρόντγουεϊ, «ξυπνάει» σ’ ένα θρίλερ στο Χόλιγουντ. Με τον Τζον Τορτούρο (φωτ.) (Σε dvd)