Ενας ταξιδιώτης του χρόνου, o σύγχρονος μάστορας της επιστημονικής φαντασίας και η διασημότερη δολοφονία όλων των εποχών: το «11.22.63», η νέα τηλεοπτική σειρά που αρχίζει να προβάλλεται μεθαύριο Τρίτη και στην Ελλάδα από το Fox, μας μεταφέρει πίσω στις ΗΠΑ του 1960, ακριβώς πριν από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, γεγονός που κατά πολλούς επηρέασε όσο λίγα τη σύγχρονη αμερικανική –και συνεπώς την παγκόσμια– ιστορία. Εδώ ωστόσο δεν πρόκειται απλώς για ένα σίριαλ εποχής. Βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ, το «11.22.63» (ο τίτλος απηχεί την ημερομηνία της δολοφονίας) έχει βασικό παραγωγό του, εκτός από τον ίδιο τον συγγραφέα, και τον Τζ. Τζ. Αμπραμς, δημιουργό μερικών από τα καλύτερα φιλμ φαντασίας του καιρού μας («Star Wars», «Lost», «Super 8» κ.ά.).
O Τζέικ Επινγκ (στον ρόλο ο Τζέιμς Φράνκο), καθηγητής Αγγλικών σε λύκειο και πρόσφατα χωρισμένος, αναζητεί κάποιο νόημα στη ζωή του. Σαν απάντηση της μοίρας σχεδόν, ο ιδιοκτήτης του τοπικού ντάινερ και φίλος του, Αλ, του αποκαλύπτει πως μια πόρτα στο πίσω μέρος του μαγαζιού του λειτουργεί ως χωροχρονική πύλη, οδηγώντας στο 1960. Οπως εξηγεί στον Τζέικ, ο ίδιος δοκίμασε ξανά και ξανά (ανεπιτυχώς) να χρησιμοποιήσει τη συγκεκριμένη πύλη προκειμένου να αποτρέψει τη δολοφονία του Κένεντι, πεπεισμένος πως κάτι τέτοιο θα άλλαζε προς το καλύτερο τον ρου της Ιστορίας. Καταβεβλημένος από τα χρόνια και την αρρώστια προτείνει τη «δουλειά» στον νεότερο φίλο του…
Η απεικόνιση της Αμερικής των ’60s είναι εκπληκτική. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες της εκτενούς έρευνας που ο ίδιος ο Στίβεν Κινγκ έκανε για το βιβλίο του, η πλούσια παραγωγή της σειράς μάς μεταφέρει στην ευρύτερη περιοχή του Ντάλας, ζωντανεύοντας μικρές και μεγαλύτερες πτυχές της τότε αστικής αλλά και της επαρχιακής ζωής. Από τις αναφορές στις φυλετικές διακρίσεις και τον Ψυχρό Πόλεμο μέχρι τα φαγητά, που «είναι πολύ πιο νόστιμα» από του 21ου αιώνα, και τα υπέροχα αυτοκίνητα-αντίκες, τα πρώτα ιδίως επεισόδια λειτουργούν σαν fiction νοσταλγικό ταξίδι, τόσο που κανείς ξεχνά σχεδόν να ασχοληθεί με την υπόθεση.
Μάλλον έχοντας επίγνωση των παραπάνω, οι παραγωγοί της σειράς εισάγουν τον χαρακτήρα του Λι Χάρβεϊ Οσβαλντ, δολοφόνου του Κένεντι, επί της ουσίας από το δεύτερο επεισόδιο. Επί μια τριετία ο Τζέικ γίνεται η σκιά του με τη βοήθεια ενός νεαρού φίλου, προσπαθώντας να καταλάβει αν εκείνος δρα μόνος του ή είναι απλώς το όπλο στα χέρια του πραγματικού εκτελεστή· παράλληλα πιάνει δουλειά, ερωτεύεται, ενσωματώνεται σταδιακά σε μια νέα κοινωνία, που μάλλον του ταιριάζει περισσότερο από εκείνη που άφησε πίσω του. Το ενδιαφέρον με το «11.22.63» είναι πως όσα αναφέρθηκαν παραπάνω –και βέβαια αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της πλοκής– μπορούν να χαρακτηριστούν απλώς ο μανδύας που καλύπτει τον φαντασιακό προβληματισμό που διατρέχει το βιβλίο του Κινγκ και σε μεγάλο βαθμό, είναι παρών και στη σειρά.
Βασική ιδέα, η οποία εξάπτει τη φαντασία και παράγει διαρκώς ερωτήματα, σχετικά με το (υποτιθέμενο) ταξίδι στον χρόνο, είναι αυτή της έξωθεν παρέμβασης στο χωροχρονικό συνεχές. Για να το πούμε απλά: αν κάποιος επιστρέψει στο παρελθόν για να το τροποποιήσει, τι είδους εξελίξεις είναι ικανή αυτή του η πράξη να πυροδοτήσει στο μέλλον; Μήπως τελικά προσπαθώντας να βελτιώσεις κάτι, πετύχεις το αντίθετο αποτέλεσμα; Αυτά τα ερωτήματα επανέρχονται συνεχώς και στη σειρά σχηματίζοντας, αν μη τι άλλο, ένα απολαυστικό δεύτερο επίπεδο. Το θαύμα της εποπτείας δύο διαφορετικών εποχών μπορεί να αποδειχθεί τελικά πολύ μεγάλος μπελάς…
Ολα άλλαξαν μετά τη δολοφονία
Είναι ενδιαφέρουσα, ειδικά για τον μη Αμερικανό, αυτή ιδιότυπη «εμμονή» που υπάρχει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού σχετικά με τη δολοφονία του Κένεντι. «Αν στ’ αλήθεια υπάρχει μια τραγωδία στα βιβλία μου θα έλεγα ότι είναι η αμερικανική τραγωδία, με τη δολοφονία του Κένεντι στο επίκεντρο. Μετά από αυτό το γεγονός, όλα άλλαξαν στην Αμερική. […] Η δολοφονία του Κένεντι ήταν για την Αμερική ένα τεράστιο συλλογικό τραύμα. Και πυροδότησε το όργιο των θεωριών συνωμοσίας γενικότερα. […] Σε παλαιότερη συνέντευξή μου είχα πει ότι με τη δολοφονία αυτή χάσαμε κάτι από την αντίληψή μας περί πραγματικότητας. Ακόμα αναρωτιόμαστε: ξέρουμε πράγματι τι συνέβη εκείνη τη μέρα;».
Τα αποσπάσματα αυτά από συνέντευξη του σπουδαίου συγγραφέα Ντον Ντελίλο στην «Κ» το 2013 είναι χαρακτηριστικά του αντίκτυπου του γεγονότος στο συλλογικό συνειδητό της αμερικανικής κοινωνίας. Το «11.22.63» είναι απλώς η τελευταία προσθήκη σε έναν κυκεώνα λιγότερο ή περισσότερο σοβαρών έργων εμπνευσμένων από αυτό. Από τον «Ζυγό» του Ντελίλο και το «American Tabloid» του Τζέιμς Ελρόι μέχρι το «JFK» του Ολιβερ Στόουν και τα «X-Files», το φάσμα των τεχνών προσπάθησε να το προσεγγίσει για να εξηγήσει ή απλώς να αφηγηθεί την ιστορία. Ο Γούντι Αλεν πάλι βρήκε μια άλλη χρήση: στον «Νευρικό εραστή» προσπαθεί να αποφύγει το σεξ με την κοπέλα του, παριστάνοντας πως έχει αγωνία σχετικά με τη συνωμοσία πίσω από τη δολοφονία του Κένεντι…