Πότε και πού η καλή και επίμονη γιαγιά από το γειτονικό σπίτι βρίσκεται καθισμένη στην πρώτη σειρά ενός αυτοσχέδιου θερινού κινηματογράφου δίπλα στον βραβευμένο με Οσκαρ σκηνοθέτη Αλεξάντερ Πέιν και 2 – 3 νεαρούς «μικρομηκάδες» κινηματογραφιστές περιμένοντας να αρχίσει η προβολή του «Sideways» (Πλαγίως);
Στην Πάτμο, κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του νησιού (International Film Festival of Patmos – IFFP), είναι η απάντηση. Από μόνο του το στιγμιότυπο είναι χαριτωμένο, έτσι όπως το διηγείται ο Μπάμπης Τσούτσας που μαζί με τον Στιβ Κρικρή διοργανώνει αυτό το φεστιβάλ. Συνέβη πραγματικά πριν από τρία χρόνια, τότε που ο Πέιν ήρθε στο νησί ως προσκεκλημένος της διοργάνωσης, αν και θα μπορούσε να αποτελεί σκηνή από ταινία του ή την έμπνευση για ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη ζωή των μακρινών νησιών του Αιγαίου και τις εναλλαγές της χειμώνα-καλοκαίρι.
Αναζητώντας πληροφορίες σχετικά με το ΙFFP, εκείνο που πρώτα θα βρει κανείς είναι ένα πρόγραμμα γεμάτο ταινίες: τουλάχιστον 60 μεγάλου και μικρού μήκους, μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, που προβάλλονται καθημερινά σε διάφορα σημεία του νησιού. Θα βρει επίσης πολλά εργαστήρια και σεμινάρια με διακεκριμένους προσκεκλημένους από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, που απευθύνονται σε κινηματογραφιστές και γενικότερα σε ανθρώπους που ασχολούνται με το σινεμά. Δεν θα βρει, παρά μόνον αν ψάξει αρκετά, τα ονόματα των διοργανωτών, μάλλον επειδή, όπως είπαν, το IFFP είναι αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς και κοινής αγάπης.
Ολα ξεκίνησαν ένα από εκείνα τα ωραία καλοκαίρια στο Αιγαίο που εμπνέουν τους ανήσυχους παραθεριστές. Καμιά εικοσαριά φίλοι, Ελληνες και ξένοι, κινηματογραφιστές και άνθρωποι της τηλεόρασης που βρίσκονταν στην Πάτμο για διακοπές, μαζεύτηκαν σε ένα σπίτι για να δουν ταινίες, μια και στο νησί δεν υπήρχε θερινό σινεμά. Κάποιος σκέφτηκε πως θα ήταν θαυμάσιο να έφτιαχναν έναν κινηματογράφο για το επόμενο καλοκαίρι και κάποιος άλλος είπε: «Καλύτερα να φτιάχναμε ένα φεστιβάλ».
Ετσι απλά γεννήθηκε η ιδέα που εξελίχθηκε σε θεσμό, ο οποίος φέτος ετοιμάζεται για τον έκτο του χρόνο. Καθώς στην Αθήνα γραφόταν αυτό το ρεπορτάζ, στην Πάτμο προετοιμάζονταν ώστε όλα να ήταν έτοιμα για τις 21 Ιουλίου. Εκτός των άλλων, έπρεπε να μετατρέψουν το νεοκλασικό σχολείο της Σκάλας με την ευρύχωρη αυλή σε υπαίθριο κινηματογράφο 350 θέσεων, για τις ταινίες μυθοπλασίας, και μία από τις αίθουσες του παλιού Σχολείου της Χώρας –κτίριο προστατευόμενο από την UNESCO– σε χώρο για την προβολή των ντοκιμαντέρ.
Στις 7 ημέρες που διαρκεί το φεστιβάλ, από αυτά τα σημεία –μαζί και το Πάτμιο Πνευματικό Κέντρο όπου προβάλλονται οι ταινίες μικρού μήκους– θα περάσει ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων, που μοιάζει στην παράξενη και ενδιαφέρουσα παρέα που είχε ο Πέιν το 2013 κατά την προβολή της ταινίας του: τουρίστες, ντόπιοι, επαγγελματίες του σινεμά και της τηλεόρασης, σινεφίλ ή απλώς περίεργοι θα πάρουν θέση μπροστά στην οθόνη περιμένοντας τους τίτλους αρχής μιας ταινίας.
Και ο ΕΟΤ
Στην πιο επιτυχημένη χρονιά του το φεστιβάλ έκοψε 5.000 εισιτήρια κι αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον 1.000 κινηματογραφόφιλοι συνδύασαν τη διαμονή τους στην Πάτμο με την απόλαυση του σινεμά. Φέτος ο ΕΟΤ αποφάσισε να υποστηρίξει τη διοργάνωση αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για έναν σημαντικό θεσμό «που προάγει τον πολιτιστικό τουρισμό». Αλλωστε, κατά τον ΕΟΤ, «τα τελευταία χρόνια τα φεστιβάλ έχουν αναδειχθεί σε έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τύπους τουριστικών εκδηλώσεων που προσελκύουν και διατηρούν τον διεθνή τουρισμό».
Ετσι συμβαίνει πραγματικά, και ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το καλοκαίρι οι εικόνες ταξιδεύουν στο Αιγαίο – πρόχειρα αναφέρουμε τη Σύρο και τη Νάξο με τα δικά τους κινηματογραφικά φεστιβάλ, την Αντίπαρο και τα Κύθηρα με φωτογραφικές συναντήσεις. Αλλά όπως συμβαίνει και στην Πάτμο, πίσω από τέτοια γεγονότα υπάρχει κατ’αρχάς η αγάπη για αυτή την τέχνη. «Για κάθε καφενείο σε όποιο μικρό ή μεγάλο τόπο στήνεται ένας προβολέας και μια αυτοσχέδια οθόνη περιμένοντας τους θεατές, νιώθω χαρούμενος», λέει ο Μπάμπης Τσούτσας χωρίς ίχνος ανταγωνισμού.
Στο φετινό Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Πάτμου δίνεται έμφαση στο ελληνικό σινεμά μυθοπλασίας και στο ελληνικό ντοκιμαντέρ, με προβολές ταινιών, συζητήσεις και σεμινάρια με τους προσκεκλημένους σκηνοθέτες. Επίσης, για δεύτερη χρονιά διοργανώνεται το Patmos Documentary Workshop για νέους κινηματογραφιστές, με την υποστήριξη του OTE TV και του Sundance Channel. Τίτλος εργασίας, «Τα πρόσωπα της μετανάστευσης» (The faces of immigration). Με αυτό το θέμα μια διεθνής ομάδα 15 προεπιλεγμένων συμμετεχόντων (σκηνοθέτες, φωτογράφοι, ηχολήπτες) θα μελετήσουν και θα αναπτύξουν μια μικρού μήκους ιστορία σχετική με τη μεταναστευτική κρίση. Στη συνέχεια, χωρισμένοι σε 5 επιμέρους ομάδες, θα ταξιδέψουν στα νησιά της Δωδεκανήσου και του Β. Αιγαίου προκειμένου να κινηματογραφήσουν από ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ. Η δουλειά θα συνεχιστεί και μετά το τέλος του φεστιβάλ. Το υλικό θα δουλευτεί και πάλι ώστε να αποτελέσει μια μικρού μήκους ταινία που θα ταξιδέψει στα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ και θα «ανοίξει» το IFFP του επόμενου καλοκαιριού.
«Τελικά το φεστιβάλ της Πάτμου είναι εξειδικευμένο και απευθύνεται κυρίως σε κινηματογραφιστές;», ρωτήσαμε τον Μπάμπη Τσούτσα. «Το φεστιβάλ της Πάτμου είναι καλοκαιρινό», μας απάντησε. «Και αυτό σημαίνει ότι έχει την ατμόσφαιρα, τη διάθεση και τις προϋποθέσεις για συναντήσεις, γνωριμίες, ανακαλύψεις, δημιουργία, αλλά και για χαλάρωση, διασκέδαση, μουσική, πάρτι. Η Πάτμος προσφέρει το σκηνικό και η διοργάνωση την ευκαιρία σε όλους –κατοίκους του νησιού, συμμετέχοντες, ειδικούς του χώρου, τουρίστες– να κλείσουν τις ατζέντες και τα κινητά τους, να ηρεμήσουν και να απολαύσουν καλό σινεμά».
6ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πάτμου, 21-27 Ιουλίου, www.iffp.gr.