Ο εκπαιδευτικός στο κέντρο της οθόνης

Ο εκπαιδευτικός στο κέντρο της οθόνης

2' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το σχολείο, ως θεσμός δημοκρατικός που διαμορφώνει τον αυριανό ελεύθερο πολίτη, και ο δάσκαλος, ως βασικός άξονας της παραπάνω διαδικασίας, απασχολούν τα «Μαθήματα ζωής» (Les Heritiers) της σκηνοθέτιδος Μαρί-Καστίγ Μανσιόν-Σαρ. Το φιλμ πραγματεύεται με ειλικρίνεια το θέμα του. Προσεγγίζει τη δύσκολη εφηβική ηλικία στο σημερινό πολυπολιτισμικό περιβάλλον του Παρισιού, που φαντάζει με ναρκοπέδιο, και εξετάζει το εξίσου δύσκολο λειτούργημα του εκπαιδευτικού.

Ψυχή της ταινίας είναι η εξαίρετη ηθοποιός Αριάν Ασκαρίντ, η οποία υποδύεται μια καθηγήτρια Ιστορίας σε ένα λύκειο που παρουσιάζει εικόνα θηριοτροφείου. Μουσουλμάνοι, χριστιανοί, Εβραίοι, έγχρωμοι και λευκοί συνθέτουν έναν πολύχρωμο σχολικό μικρόκοσμο, μονίμως ηλεκτρισμένο. Η υπόγεια ένταση προκαλεί μικροεκρήξεις, ενώ ο ρατσισμός αναπαράγεται ποικιλοτρόπως μέσα και έξω από την αίθουσα, κυρίως από τους νεαρούς μαθητές. Στον πρόλογο της ταινίας παρακολουθούμε την αψιμαχία μεταξύ μιας μουσουλμάνας μαθήτριας και μιας καθηγήτριας γύρω από το επίμαχο ζήτημα της απαγόρευσης της μαντίλας στα σχολεία της Γαλλίας. Λίγο μετά γίνονται προσεκτικές νύξεις για τη ριζοσπαστικοποίηση των νεαρών μουσουλμάνων (το 2014, όταν γυρίστηκε η ταινία, το ζήτημα της τρομοκρατίας και η ξενοφοβία στη Γαλλία δεν είχαν ένταση σαν τη σημερινή).

Ο διευθυντής του σχολείου, τυπικός γραφειοκράτης, ενδιαφέρεται πρωτίστως για τη διατήρηση των εύθραυστών ισορροπιών, η καθηγήτρια της ιστορίας όμως νοιάζεται για την πραγματική ενσωμάτωση της διαφορετικότητας στη γαλλική κοινωνία, που εμπνέεται ακόμη από τις αξίες του Διαφωτισμού. Θεωρεί θεμέλιο μιας ευτυχισμένης ανθρώπινης κοινωνίας την παιδεία ·πιστεύει στη δημιουργική εργασία, στη συλλογικότητα και την υπευθυνότητα. Ετσι, παροτρύνει τα «αγρίμια» της τάξης της να πάρουν μέρος σε ένα διαγωνισμό με θέμα τι σημαίνει να είσαι έφηβος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των ναζί. Το μεγάλο έγκλημα της νεότερης ιστορίας ξανάρχεται στο προσκήνιο.

Ο αληθινός δάσκαλος

Σε παρόμοιες ταινίες, που αναφέρονται σε παλαιότερες εποχές, στο μικροσκόπιο των σεναριογράφων και των σκηνοθετών ήταν συνήθως το αυταρχικό σχολείο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα «Παιδιά της χορωδίας», όπου σχολιάζεται η διαφορά του αληθινού δάσκαλου από τον θηριοδαμαστή-«εκπαιδευτικό», αλλά και ο «Κύκλος των χαμένων ποιητών», όπου σε ένα αυστηρά πειθαρχημένο κολέγιο η ελεύθερη σκέψη θεωρείται επικίνδυνη. Την τελευταία δεκαετία, υπήρξε μια μετατόπιση από τον αυταρχισμό, το ευρωπαϊκό σινεμά μάς έδωσε δύο σπουδαίες ταινίες, το «Ανάμεσα στους τοίχους» και το «Κύμα», στις οποίες εξετάζεται η αντοχή του σύγχρονου δημοκρατικού σχολείου σε συνθήκες ποικιλόμορφης κοινωνικής κρίσης.

Το γαλλικό «Ανάμεσα στους τοίχους» του Λοράν Καντέ, ισορροπημένο φιλμ μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας (παρόμοια σκηνοθετική γραμμή ακολουθείται και στα σημερινά «Μαθήματα ζωής») βασίζεται στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του καθηγητή και συγγραφέα Φρανσουά Μπεγκοντό, ο οποίος πρωταγωνιστεί στην ταινία. Εδώ, ο ευσυνείδητος δάσκαλος αναδεικνύεται σε πνευματικό ηγέτη της σχολικής τάξης. Παράλληλα, τίθενται ερωτήματα όπως: Ο διάλογος και οι συμμετοχικές διαδικασίες βοηθούν την εκπαιδευτική διαδικασία ή την υπονομεύουν; Πόσο ανεκτικός πρέπει να είναι ο καθηγητής; Μήπως η ιδέα του δημοκρατικού σχολείου χρεοκόπησε, επειδή ο μαθητής στερείται ωριμότητας και ο δάσκαλος βολεύεται πίσω από τη δημοκρατία και τη γραφειοκρατία;

Στο γερμανικό «Κύμα» του Ντένις Γκάνζελ, μια εργασία (περίπου σαν και αυτή στα «Μαθήματα ζωής») εκτυλίσσεται σαν πείραμα και καταλήγει να μετατρέψει την τάξη σε ναζιστικό μόρφωμα. Ο καθηγητής έγινε απόλυτος άρχοντας και η διαφορετικότητα εξαφανίστηκε από το σχολείο.

​​Τα «Μαθήματα ζωής» προβάλλονται στους κινηματογράφους Ανοιξη, Διάνα, Κηφισιά, Λαΐς, Νιρβάνα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή