Την πρώτη φορά που ήρθαν εξωγήινοι στη Γη ήταν το 1938, παραμονές του Halloween στις ΗΠΑ. Ο αληθινός πανικός που προκάλεσαν, ευτυχώς σταμάτησε στο άψε σβήσε με την εισβολή του FBI στο ραδιοφωνικό στούντιο του CBS, από όπου ο δαιμόνιος Ορσον Ουέλς διάβαζε αποσπάσματα από τον «Πόλεμο των κόσμων» του Χ. Τζ. Γουέλς, σαν να εκφωνούσε ειδήσεις. Στο πέρασμα του χρόνου οι επισκέψεις τους έγιναν αγαπημένο θέμα του κινηματογράφου. Προσφάτως δε μας ξανάρθαν, με την «Αφιξη» του Ντενί Βιλνέβ, θέτοντας ερωτήματα, φιλοσοφικά και υπαρξιακά. Για εμάς· κουβέντα για τον δικό τους κόσμο. Μοιραία, ερωτήματα, πιο απτά, γύρω από την ύπαρξη εξωγήινης ζωής παραμένουν πρόκληση για σεναριογράφους και σκηνοθέτες.
Η «Αφιξη» βασίζεται στο διήγημα του Τεντ Τσιανγκ «Η ιστορία της ζωής σου», από τη συλλογή «Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη). Το γεγονός πως ο Βιλνέβ έχει φιλοδοξίες σοβαρού auter (δεν είναι απλώς ένας σκηνοθέτης που διεκπεραιώνει με επαγγελματισμό σενάρια) δίνει στην ταινία ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Δώδεκα διαστημόπλοια, σαν γιγάντιες οβάλ πέτρες, ακινητοποιούνται λίγα μέτρα πάνω από το έδαφος σε ισάριθμα σημεία της Γης. Η είσοδος σε αυτά είναι σαν ένα τούνελ στο οποίο αλλάζει η αντίληψή μας για τον χώρο: μπορείς να βαδίσεις όρθιος σε κάθετους τοίχους που οδηγούν προς τον ουρανό. Στο τέλος συναντάς έναν αόρατο γυάλινο τοίχο (σαν οθόνη ή σαν τεράστιο φινιστρίνι βαθυσκάφους). Αίφνης, δύο επτάποδα πλάσματα, σαν χταπόδια σε ενυδρείο, εμφανίζονται μέσα από ομίχλη και αφήνουν το «μελάνι» τους στο γυαλί. Το μελάνι παίρνει σχήμα κύκλου. Ο λόγος τους (ο θόρυβος που εκπέμπουν τα επτάποδα), αποκτώντας εικαστική έκφραση, γίνεται γραπτός. Εχουμε ήδη πληροφορηθεί από την ηρωίδα της ταινίας, τη Λουίζ Μπανκς (Εϊμι Ανταμς), ότι στα παλιά χρόνια η γραφή ήταν είδος τέχνης και όχι απλώς εργαλείο επικοινωνίας.
Μετά την προσεδάφιση ενός εκ των 12 διαστημοπλοίων στη Μοντάνα, η Λουίζ, γλωσσολόγος διεθνούς κύρους, καλείται από την αμερικανική κυβέρνηση να λύσει τον γρίφο του «θορύβου» των εξωγήινων. «Πώς θα προσεγγίζατε τη διαδικασία της μετάφρασης, ακούτε λέξεις ή φράσεις;» τη ρωτάει ένας επιτελής του στρατού (Φόρεστ Ουιτάκερ). Η Λουίζ δεν είναι μόνη της, στην αποστολή στο «τούνελ» έχει κληθεί και ο Ιαν Ντόνελι (Τζέρεμι Ρένερ), καθηγητής θεωρητικής φυσικής, αυθεντία στο είδος του.
Οι δύο επιστήμονες δεν θα μας διαφωτίσουν ιδιαίτερα για τη ζωή στους μακρινούς γαλαξίες· μεταφράζοντας όμως τη γλώσσα των άλιεν θα κάνουν πιο ισχυρό ένα ερώτημα γύρω από την ανθρώπινη συνείδηση και τη γραμμική διάσταση του χρόνου που την περιορίζει. Το ερώτημα (που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως αίτημα ελευθερίας) τίθεται στον πρόλογο της ταινίας, σε αφήγηση εκτός κάδρου, από τη Λουίζ.
Η «Αφιξη» χρησιμοποιεί ως πρόσχημα μια συνάντηση του είδους μας με ένα αλλόκοτο είδος εξωγήινης νοημοσύνης, για να μας φέρει μπροστά σε έναν μαγικό καθρέφτη που οδηγεί στο άγνωστο του υποσυνειδήτου μας. Η έννοια του κύκλου (που παραπέμπει σε έναν κόσμο όπου αναιρείται η γραμμική αντίληψη του χωροχρόνου), αλλά και έννοιες όπως έρωτας και θάνατος επιπλέουν στον «ωκεανό» της ταινίας.
Αλιεν στη Γη
Η «Αφιξη» ήρθε για να προστεθεί σε μια σειρά ξεχωριστών ταινιών επιστημονικής φαντασίας που αντιμετώπισαν την εξωγήινη νοημοσύνη ως γοητευτική πρόκληση και όχι ως απειλή.
Το 1977, στις «Στενές επαφές τρίτου τύπου», ο Στίβεν Σπίλμπεργκ θέλει τον άνθρωπο έκπληκτο παρατηρητή χαμηλών πτήσεων εξωγήινων δίσκων. Ο ενήλικας κοιτάζει προς τον ουρανό περιμένοντας τον Θεό. Το παιδί, που έχει πιο φυσικές αντιδράσεις, σαν υπνοβάτης ακολουθεί UFO που μοιάζουν με ιπτάμενο παγωτό χωνάκι!
Το 1997, στην «Επαφή» της Τζόντι Φόστερ, η εικόνα του βολβού του ματιού ενός κοριτσιού αντιστοιχεί στην εικόνα μιας σφαίρας, που θα το «μεταφέρει» έπειτα από χρόνια, ως ενήλικη αστροφυσικό, στο Διάστημα. Προηγήθηκε η αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος (με τα τεχνικά σχέδια της διαστημόσφαιρας) που εστάλη από το αστρικό σύστημα Βέγκα στη Γη. Το κορίτσι, το οποίο δεν έχει γνωρίσει τη μητέρα του, στα εννέα του έχασε και τον πατέρα του, ραδιοερασιτέχνη των βραχέων κυμάτων. Η εκτόξευση στο Διάστημα είναι σαν ψυχαναλυτική εμπειρία, ενώ ο αγνωστικισμός αποτελεί τη φιλοσοφική επίστρωση της ταινίας.
Το 1998 στη «Σφαίρα» του Μπάρι Λέβινσον, τρεις επιστήμονες, επιβάτες σε ένα βαθυσκάφος, μελετούν μια εξωγήινη σφαίρα με νοημοσύνη, που έχει κατακαθίσει στον βυθό της θάλασσας. Φόβοι και απωθημένα θα ξεπηδήσουν από το υποσυνείδητό τους σαν άλιεν.
H «Αφιξη» του Ντενί Βιλνέβ προβάλλεται στους κινηματογράφους.