Το 1984, με το «Διακοπές διαρκείας», ο Τζιμ Τζάρμους άνοιξε ένα μεγάλο κεφάλαιο για τον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο· έφερε στο προσκήνιο ήρωες, εσωτερικά αδρανείς ή κενούς συναισθηματικά, συγγενείς με αυτούς της πρώτης περιόδου του Γκοντάρ. Το σκηνικό, συνήθως άδειοι φυσικοί χώροι, έπαιζε πάντα πρωταγωνιστικό ρόλο. Στο πέρασμα του χρόνου γύρισε σπουδαίες ταινίες, όπως ο «Νεκρός», αλλά και αποτυχημένες, όπως το προηγούμενο «Only Lovers Left Alive». Προσφάτως, στο εξαιρετικό «Paterson» (****), ξαναβρήκε τον γνώριμο βηματισμό του. Ο ψίθυρος και η επανάληψη απέκτησαν τεράστιο εκφραστικό βάθος.
Το ύφος του «Paterson», όπως και τα σημεία στίξης στο σενάριό του, θυμίζουν καλτ στιγμές του σκηνοθέτη, κυρίως το «Mystery Τrain». Το βλέμμα όμως του Πάτερσον, του ήρωά του, έχει την ηρεμία ενός ποιητή που έχει βρει την ισορροπία του ζεν. Η δράση ακολουθεί κύκλους. Περιγράφει την καθημερινή ρουτίνα του Πάτερσον, οδηγού αστικού λεωφορείου στην πόλη Πάτερσον του Νιου Τζέρσεϊ, στο οποίο έζησαν δύο σπουδαίοι Αμερικανοί ποιητές, ο Ουίλιαμς Κάρλος Ουίλιαμς και ο μπίτνικ Αλεν Γκίνσμπεργκ.
Ο ρυθμός της ταινίας είναι εσωτερικός, σχεδόν υπνωτιστικός – δεν εννοώ πως σε αποκοιμίζει, κάθε άλλο. Οδηγεί στο κέντρο του κύκλου: στο σπίτι του Πάτερσον όπου μια «ξένη», η Περσίδα σύζυγός του, που «βλέπει» ασπρόμαυρα (βάφει τα πάντα ασπρόμαυρα), τον κοιτάζει με μάτια που αστράφτουν από αγάπη και εκτίμηση. Υπάρχει και ο σκύλος τους, που ενίοτε διακόπτει τη μονοτονία της ευτυχίας.
O φαινομενικά αποστασιοποιημένος Πάτερσον δεν έχει το στίγμα της… αλλοτρίωσης, όπως παλιότεροι ήρωες του Τζάρμους. Παράλληλα, η Περσίδα αγαπημένη του, αν τη συγκρίνουμε με τις ηρωίδες που έχει ενσαρκώσει στο παρελθόν η Νικολέτα Μπράτσι στις ταινίες του Τζάρμους, είναι βέρα Αμερικανή. Το κινηματογραφικό σύμπαν του Τζάρμους ποτέ δεν ήταν τόσο αρραγές.
Το «Paterson» είναι η πιο αισιόδοξη ταινία του. Ενα εύληπτο φορμαλιστικό κινηματογραφικό ποίημα για τον χρόνο, που σε κάνει σοφότερο αν τον αντιληφθείς κυκλικά και όχι γραμμικά ακολουθώντας τη μοίρα του ανθρώπου. Η διαδρομή της ταινίας ακολουθεί σπειροειδή τροχιά από έξω (οι δρόμοι και τα πάρκα του Πάτερσον) προς τα μέσα (ο εσωτερικός κόσμος του Πάτερσον).
Η «Σιωπή» (** 1/2) του Μάρτιν Σκορσέζε βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Σουσάκου Εντο. Φαντάζει σαν μια χοάνη στην οποία ρίχνονται το υπαρξιακό δράμα μπεργκμανικού τύπου (η σιωπή του Θεού), η επική περιπέτεια, ο «Τελευταίος πειρασμός», αλλά και ένας ακραίος καθολικισμός που φτάνει σε σημείο να δικαιολογήσει την αποικιοκρατία. Το 17ο αιώνα, δύο Πορτογάλοι ιησουίτες μοναχοί φτάνουν στην Ιαπωνία θέλοντας να ρίξουν φως στο μυστήριο της αποστασίας ενός ιεραποστόλου. Οι προσηλυτισμένοι Ιάπωνες, στην πλειονότητά τους φτωχοί ψαράδες και αγρότες, υφίστανται διωγμούς και μαρτύρια όπως οι πρώτοι χριστιανοί. Η αμφισημία και η φλυαρία είναι οι βασικές συντεταγμένες του στίγματος της «Σιωπής».
Προβάλλονται επίσης τα «Νυκτόβια πλάσματα» του Τομ Φορντ, που μας είχε εντυπωσιάσει στο προηγούμενο «Ενας άντρας μόνος», και το καταιγιστικό «Assassin’s Creed» (**) του Τζάστιν Κουρζέλ, από το δημοφιλές βιντεοπαιχνίδι, με τον Μάικλ Φασμπέντερ και τη Μαριόν Κοτιγιάρ.