Καλοκαίρι στην Αθήνα σημαίνει θερινό σινεμά. Και ποια καλύτερη έναρξη για τις βόλτες μας στους κινηματογραφικούς κήπους της πόλης από το απολαυστικά κουλ «Down by Law» του Τζιμ Τζάρμους, που κυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα σε επανέκδοση. Από την εισαγωγική σκηνή με το «Jockey Full of Bourbon» του Τομ Γουέιτς να συνοδεύει μια βόλτα στη Νέα Ορλεάνη, μέχρι το εξαιρετικό στατικό πλάνο του φινάλε, η ταινία λειτουργεί σαν παλιάς κοπής βιντεοκλίπ, απαλλαγμένη από κάθε είδους πραγματική πλοκή ή δράση. Εδώ υπάρχει μόνο στυλ, ατμόσφαιρα και αποθέωση της καλτ εικονογραφίας και του διαλόγου.
«Στην παγίδα του νόμου», όπως είναι ο ελληνικός τίτλος της ταινίας, πιάνονται τρεις πολύ ιδιαίτερες φιγούρες. Αρχικά δύο «αθώοι» που τους παγίδευσαν: ο πρώην ραδιοφωνικός παραγωγός –και υποψήφιος για Οσκαρ χαλαρότητας– Ζακ (Τομ Γουέιτς) και ο μονίμως τσατισμένος προαγωγός Τζακ (Τζον Λούρι). Μαζί τους στο κελί θα καταλήξει κι ένας Ιταλός, όμοιος με παλιάτσο (Ρομπέρτο Μπενίνι), o οποίος φωνάζει σε σπαστά αγγλικά, περίπου ό,τι του έρχεται στον νου. Η ετερόκλητη αυτή παρέα αποφασίζει να αποδράσει και στη συνέχεια να τραβήξει καθένας τον δρόμο του.
Ιδανική κατασκευή
Ο μάστορας της ατμόσφαιρας Τζάρμους βρίσκεται εδώ σε μία από τις καλύτερες στιγμές του, δημιουργώντας μια άχρονη ιστορία που ξεκινά από το εμβληματικό αστικό κέντρο του Νότου για να καταλήξει στην εξοχική Λουιζιάνα. Κινηματογραφημένο σε σοφιστικέ ασπρόμαυρο και με τους συγκεκριμένους πρωταγωνιστές (ειδικά ο Γουέιτς είναι απολαυστικός), το φιλμ σύντομα σε καταπίνει με το μείγμα αληθοφανούς και παραλόγου που μοιάζει να εμποτίζει κάθε πλάνο του. Επιπλέον χρησιμοποιεί τον σαρδόνιο ειρωνικό διάλογο –με τα ατελείωτα «fuck»– για να προσδώσει βάθος κι ακόμα περισσότερο στυλ στους χαρακτήρες του. Εξαιρετικά στην κατασκευή τους είναι και τα διάφορα σετ που χρησιμοποιούνται στην ταινία. Από το σπαρμένο με δισκάκια και συντρίμμια πεζοδρόμιο της αρχής, έργο της έξαλλης φιλενάδας του Ζακ, μέχρι το κελί της φυλακής και τη βαρκάδα στους βάλτους, η μία κλασική εικόνα διαδέχεται την άλλη, ολοκληρώνοντας ένα κανονικό σεμινάριο καδραρίσματος και κινηματογραφικής σκηνογραφίας.
Πολλοί αρέσκονται να αναζητούν στο «Down by Law» δεύτερα επίπεδα, σχετικά με την ανδρική φιλία για παράδειγμα ή ακόμα και περίπλοκες αλληγορίες που παραπέμπουν στη δομή της αμερικανικής κοινωνίας. Κάποια από αυτά ίσως και να έχουν βάση· σε όλες τις ταινίες του Τζάρμους, άλλωστε, οι υπαινιγμοί και οι αναφορές σε καθημερινά καθώς και διαχρονικά θέματα υπάρχουν σε αφθονία. Η αλήθεια ωστόσο είναι πως ο Αμερικανός auter, τόσο εδώ όσο και στο πιο πρόσφατο «Only Lovers Left Alive», επιδίδεται βασικά σε άσκηση ύφους.
Στην πορεία, βέβαια, κατασκευάζει κι ένα καλλιτεχνικά υποδειγματικό, αστείο, ευρηματικό, ευπρόσδεκτα ελλειπτικό, έργο (κινηματογραφικής) τέχνης.
Το βαρομετρο της εβδομαδας
Στο «Aquarius», η Κλάρα (Σόνια Μπράγκα), μια 65χρονη χήρα και συνταξιούχος κριτικός μουσικής, μένει σε ένα όμορφο διαμέρισμα κάποιου γραφικού συγκροτήματος κατοικιών, στο παραλιακό Ρεσίφε της Βραζιλίας. Οταν μια μέρα οι εκπρόσωποι μιας κατασκευαστικής εταιρείας προσφέρονται να αγοράσουν το σπίτι της (κατέχουν ήδη όλα τα υπόλοιπα διαμερίσματα του συγκροτήματος) εκείνη αρνείται πεισματικά, ανοίγοντας μια σιωπηρή αλλά πολύ σκληρή βεντέτα. Ο σκηνοθέτης Κλέμπερ Μεντόζα Φίλιο δημιουργεί ένα ευαίσθητο –και ανά στιγμές πολύ συγκινητικό– φιλμ γύρω από αξίες και δικαιώματα που είναι επιτακτικό, για τον ίδιο, να διασωθούν. Η δήθεν πρόοδος, που απειλεί να εξαφανίσει την ίδια τη μνήμη και την προσωπικότητα των ανθρώπων, μπαίνει εδώ στο στόχαστρο, με μια θαρραλέα, ανεξάρτητη γυναίκα στον ρόλο του υπερασπιστή. Το σύνολο συμπληρώνεται από υψηλής ποιότητας κινηματογραφία με φόντο την εξωτική βραζιλιάνικη ακροθαλασσιά.
Ο Τζόνι Ντεπ επιστρέφει για το τέταρτο σίκουελ ως Κάπτεν Τζακ Σπάροου στη νέα περιπέτεια της Ντίσνεϊ «Οι πειρατές της Καραϊβικής: Η εκδίκηση του Σαλαζάρ». Αυτή τη φορά αντικείμενο της αναζήτησής του είναι η θρυλική τρίαινα του Ποσειδώνα. Οπτικά εντυπωσιακό, αλλά κατά τα άλλα μάλλον φτωχό αποτέλεσμα, για μια σειρά ταινιών που έχει αρχίσει εδώ και καιρό να κουράζει τους περισσότερους, με πρώτο τον (φανερά) βαριεστημένο πρωταγωνιστή της. Στο πλευρό του τούτη τη φορά, πέρα από τον μόνιμο συνοδοιπόρο Τζέφρι Ρας, βρίσκονται επιπλέον ο Χαβιέ Μπαρδέμ (στον ρόλο του κακού) και η πανέμορφη Βρετανή Κάγια Σκοντελάριο («Skins»).