Το ιστορικό φιλμ μυθοπλασίας, ειδικά εκείνο που θίγει σκοτεινές περιοχές του πολυτάραχου ευρωπαϊκού χρονικού, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ευτυχώς δεξιοτέχνες όπως ο Μίκαελ Χάνεκε, βασιζόμενοι κι εκείνοι στα δικά τους πρότυπα (Μπέργκμαν), έχουν δώσει οδηγίες «προς ναυτιλλομένους», ώστε να συνεχίσουμε να βλέπουμε ανάλογα αξιόλογες αφηγήσεις. Ο Ούγγρος Φέρεντς Τόροκ εμπνέεται από την προ δεκαετίας «Λευκή κορδέλα» του Χάνεκε, παρουσιάζοντας ένα μικρότερης κλίμακας αλλά όμοιας αισθητικής δράμα-στιγμιότυπο, στην επαύριο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Είναι μεσοκαλόκαιρο του 1945 και σε κάποιο μικρό χωριό της Ουγγαρίας οι κάτοικοι προετοιμάζονται για τον γάμο του γιου ενός τοπικού προύχοντα. Το πρωινό τρένο ωστόσο που θα καταφτάσει –σαν σε έναρξη γουέστερν– θα φέρει μαζί του δύο μαυροντυμένους ξένους, ολοφάνερα Ορθόδοξους Εβραίους, οι οποίοι κουβαλούν και κάτι μυστηριώδη κιβώτια. Η άφιξή τους θα προκαλέσει γενική αναστάτωση, μια και αρκετοί από τους κατοίκους έχουν οικειοποιηθεί τις περιουσίες των Εβραίων (ή και χειρότερα) όταν εκείνοι εκτοπίστηκαν από τους ναζί.
Ερευνητικός φακός
Εν μέσω ραγδαίας ανόδου του εθνικισμού και του αντισημιτισμού στην πατρίδα του, ο Τόροκ δημιουργεί ένα γενναίο φιλμ, το οποίο έχει να πει πολλά μέσα στη λιτότητά του. Τα ασπρόμαυρα κάδρα του εστιάζουν πάνω στους χωρικούς σαν ερευνητικός φακός που αποκαλύπτει αργά, σχεδόν τελετουργικά την αλήθεια: αρκετοί από τους κατοίκους αυτών των χωρών –με πρώτες τις «κεφαλές» του τόπου– όχι απλά δέχτηκαν τους ναζί, αλλά επωφελήθηκαν από την εισβολή τους για να αρπάξουν τις περιουσίες των συγχωριανών τους που στέλνονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κι αυτή είναι μια άβολη αλήθεια, ασορτί με το κλίμα της παράνοιας που επικρατεί εδώ μόλις διαδίδεται η φήμη της έλευσης των Εβραίων.
Επιπλέον, όπως η «Λευκή κορδέλα» μιλούσε εύστοχα για την ηθική κατατρακύλα των ανθρώπων πριν από τον πόλεμο, έτσι και το «1945» σκιαγραφεί (διακριτικά) την αποκτήνωση που έχει επέλθει ύστερα από δύο τρομερές συγκρούσεις μέσα σε διάστημα μιας γενιάς. Τα παραδείγματά του είναι κάπως αδρά και σχηματικά, όμως η ουσία παραμένει ίδια και εφιαλτική. Καθώς οι δύο Εβραίοι διασχίζουν αργά το χωριό, οι κάτοικοι, εύποροι και φτωχοί, χωρίζονται πια σε εκείνους που νιώθουν ενοχές και όσους προσπαθούν να γαντζωθούν στα κεκτημένα.
Οπως αναφέρθηκε και παραπάνω, κλειδί στο φιλμ του Τόροκ αποτελεί το αισθητικό κομμάτι. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία σε συνδυασμό με το μοντάζ και την οικονομία της αφήγησης, συνθέτουν ένα σύνολο αγωνιώδες όπως το «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές» και ταυτόχρονα στοχαστικό, σαν τα καλά δείγματα του σύγχρονου κινηματογράφου των ανατολικών χωρών. Κάπως ειρωνικά, το ιστορικό φιλμ βγαίνει έτσι εκτός χρόνου για να περιγράψει το καθολικό ανθρώπινο δράμα.
Το βαρόμετρο της εβδομάδας
– Στη «Ληστεία», ο σκηνοθέτης Γκέλα Μπαμπλουάνι του «13 Τζαμέτι» επιστρέφει με ένα γοργών ρυθμών θρίλερ που εξελίσσεται (κυρίως) στο διάστημα μιας νύχτας. Τρεις παλιοί φίλοι, τριαντάρηδες που έχουν βαρεθεί να ζουν στη μιζέρια, αποφασίζουν να κάνουν μια τολμηρή ληστεία. Θύμα τους ένας διεφθαρμένος πολιτικός, τον οποίο βρίσκουν έτοιμο να κρεμαστεί την ώρα που «μπουκάρουν» στο σπίτι. Από εκεί ξεκινά η κατρακύλα μιας βραδιάς γεμάτης κυνηγητά, ανατροπές και βέβαια αίμα. Το σενάριο έχει αρκετές τρύπες, ωστόσο το κλίμα και οι κώδικες του θρίλερ είναι εκεί για να δώσουν ενδιαφέρον σε ένα, σε γενικές γραμμές, άρτιο σύνολο.
– Στο «24 Hours to Live» ο Ιθαν Χοκ μεταμορφώνεται σε σούπερ πράκτορα-εκτελεστή της CIA, ο οποίος χάνει τα πάντα, ακόμα και την ίδια του τη ζωή για την υπηρεσία. Ωστόσο, μια μυστηριώδης τεχνολογία τον επαναφέρει, δίνοντάς του μόλις 24 ώρες προκειμένου να εκτελέσει άλλη μία ριψοκίνδυνη αποστολή. Και κάπου εκεί ξεκινά το χάος…
– Στο «Μετά την καταιγίδα» ο Μπαλτάζαρ Κορμακούρ («Εβερεστ») αφηγείται μια αληθινή ιστορία επιβίωσης, βγαλμένη κατευθείαν από την καρδιά του Ειρηνικού. Ενα ζευγάρι με πάθος για την ιστιοπλοΐα ξεκινά ένα ταξίδι με προορισμό την Καλιφόρνια. Ενας τρομερός τυφώνας, ωστόσο, θα τους κόψει τον δρόμο και θα τους στείλει σε μια ατέλειωτη περιπλάνηση στην μέση του πουθενά. Ο Κορμακούρ κατευθύνει με ένταση –αν και μάλλον συμβατικά– την ιστορία του,δημιουργώντας δύο παράλληλες αφηγήσεις, οι οποίες τέμνονται προς το τέλος. Με τους Σεΐλίν Γούντλεϊ και Σαμ Κλάφλιν.