«Η μελαγχολία με την αρχαία αίσθηση της λέξης επέτρεπε σε κάποιον να θρηνήσει, να ξεπεράσει τον εαυτό του, ακόμη καλύτερα να βρει σημασία στη ζωή, με άλλα λόγια η μελαγχολία ήταν μια γέφυρα σε περίοδο κρίσης», λέει ο Γάλλος χορογράφος και εικαστικός Κριστιάν Ριζό για τη βαθύτερη έννοια του υποβλητικού, μελαγχολικού σόλο με τον παράξενο τίτλο «Sakinan goze cop batar» («Το μάτι που θα προστατέψεις είναι αυτό που θα πληγωθεί», τουρκική παροιμία) που θα παρουσιάσει την Παρασκευή και το Σάββατο (18, 19/7) στο Στούντιο του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας, στο πλαίσιο του 20ού Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού της πόλης.
Μου μιλάει από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, σε ένα από τα διαλείμματα των εντατικών προβών του για διάφορα πρότζεκτ που τον απασχολούν αυτή την εποχή. Ο ιδρυτής της «L’ association fragile», ομάδας που έχει τη βάση της στη Λιλ της Γαλλίας, επέλεξε μέσα από το νέο του έργο να μιλήσει, όπως λέει και ο ίδιος, για θέματα που τον αφορούν προσωπικά: «την έννοια της μελαγχολίας και της εξορίας».
Σαν χαϊκού
Στη σκηνή βλέπουμε διάφορα αντικείμενα πεταμένα γύρω δίχως τάξη. Ο νεαρός Τούρκος χορευτής Kerem Gelebek αλλάζει τον χώρο κατά τη διάρκεια της παράστασης, εκφραζόμενος με στιγμιότυπα χορού που ηχούν σαν χαϊκού, σκίτσα ή σημειώσεις από ένα ημερολόγιο και τα οποία ενωμένα δημιουργούν μια συλλογή από σκέψεις που γεννά η κίνηση.
«Το συγκεκριμένο σόλο γεννήθηκε από την επιθυμία μου να χορέψω πάλι, όμως η επιθυμία γρήγορα αποκαλύφθηκε παράδοξη, καθώς μου έρχονταν περισσότερες ιδέες και συνειδητοποιούσα ότι δεν ήθελα να τις ερμηνεύσω εγώ. Τότε σκέφτηκα τον Κερέμ Γκελεμπέκ, ένα χορευτή μου, στον οποίο βλέπω τον άνθρωπο που πιθανόν ήμουν πριν από μερικά χρόνια, στον τρόπο που κινείται στον χώρο, στη σιλουέτα, στις στάσεις του».
Ποια εξορία εννοεί, όμως; «Δεν ήθελα να εστιάσω στη γεωγραφική εξορία, αλλά στην αυτοεξορία, να εξορίζεσαι από τον εαυτό σου και τη μελαγχολία που αυτό προκαλεί. Φυσικά και μιλάω κατά κάποιον τρόπο για την προσωπική ιστορία του Κερέμ, ο οποίος άφησε την πατρίδα του, την Τουρκία, για να έρθει να χορέψει στη Γαλλία και τελικά να μετακομίσει στο Βερολίνο. Ακόμη και το γεγονός ότι ένα άλλο σώμα έκανε αυτό το σόλο που είχα αρχικά σχεδιάσει να κάνω με έβαζε σε θέση εξορίας. Μιλάω, λοιπόν, σε αυτό το κομμάτι για την υπαρξιακή εξορία».
Ο Κριστιάν Ριζό αποφάσισε να κρατήσει τον τίτλο του σόλο στα τουρκικά γιατί ήθελε να αφήσει την προσωπικότητα του χορευτή του να αναδυθεί. Οταν τον ρωτώ τι εννοεί η παροιμία, μου εξηγεί ότι «όταν προσπαθείς πολύ να προστατεύσεις τον εαυτό σου, το χειρότερο συνήθως συμβαίνει. Η έκφραση έχει διπλή σημασία, καθώς απευθύνεται στο κοινό ως σύνοψη της αισθητικής μου: απλά παρακολουθήστε τι συμβαίνει και όλα θα πάνε καλά».
Λέξη που φοβόμαστε
«Το σόλο δεν αφορά έναν Τούρκο χορευτή που έζησε σε διάφορες χώρες», λέει από την πλευρά του ο Κερέμ Γκελεμπέκ. «Κάθε τεχνολογική και κοινωνική εξέλιξη έχει και τις παρενέργειές της. Για τη νέα γενιά το κύριο ζήτημα είναι η εξορία. Στην εποχή μας η εξορία δεν έχει να κάνει μόνο με τη γεωγραφική θέση στον πλανήτη. Μέχρι πρόσφατα, η λέξη ήταν συνδεδεμένη με ανθρώπους που είτε επιλέγουν είτε αναγκάζονται να ζήσουν μακριά από την πατρίδα τους. Η εξορία είναι λέξη που φοβόμαστε να χρησιμοποιήσουμε και προσποιούμαστε πως δεν υπάρχει. Υποτιμάμε την επίδραση που έχει το αίσθημα της εξορίας από τα ίδια μας τα σώματα μέσα στην κοινωνία. Ψάχνουμε για έναν άνετο χώρο να υπάρξουμε. Μάλλον είμαστε η τελευταία γενιά που πιστεύει πως είναι η τελευταία γενιά. Νομίζω πως αυτό είναι πολύ αλαζονικό».
Καλαμάτα, είκοσι χρόνια
Το φετινό 20ό επετειακό Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας θα πραγματοποιηθεί από τις 17 έως τις 24 Ιουλίου στο Μέγαρο Χορού της πόλης και στο Αμφιθέατρο του Κάστρου. Η έναρξη θα γίνει με την εξαιρετική ομάδα των νέων χορευτών του Nederlands Dans Theater (17, 18/7). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις παραστάσεις του Κριστιάν Ριζό, τη συνεργασία γνωστών Βέλγων και Παλαιστίνιων καλλιτεχνών στο έργο «Badke», την ιδιαίτερη δουλειά με τίτλο «Evaporated Landscapes» της Δανής Μέτε Ινγκβαρτσεν που εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τους «Πλάνητες» της Πατρίσιας Απέργη και για φινάλε την παράσταση του μουσικού παραμυθιού «Πετρόσουπα» που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών. Σημαντικό φέτος το άνοιγμα στην κοινότητα, με πολλές παράλληλες δράσεις και παραστάσεις των εκπαιδευτικών εργαστηρίων του φεστιβάλ σε δημόσιους χώρους της Καλαμάτας.
Πληροφορίες: τηλ. 27210 83086 & 90886. www.kalamatadancefestival.gr