«Το κοινό έρχεται και ξανάρχεται για να μας δει, επειδή συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που ο Αλβιν Εϊλι ήθελε από εμάς: να κρατάμε έναν καθρέφτη μπροστά στην κοινωνία ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να δουν μέσα από αυτόν πόσο όμορφοι είναι». Ο Ρόμπερτ Μπατλ, καλλιτεχνικός διευθυντής του Alvin Ailey Dance Theater (ΑΑDT), είναι βραβευμένος χορευτής και χορογράφος – το 2005 τιμήθηκε ως ένας από τους «Masters of Afro-American Choreography». Το συγκρότημα γιορτάζει φέτος 60 χρόνια από την ίδρυσή του και έρχεται στην Ελλάδα από όπου ξεκινά τη διεθνή περιοδεία του. Ο Μπατλ είναι μόλις ο τρίτος καλλιτεχνικός διευθυντής του θιάσου, 46 ετών, και πριν αναλάβει αυτή τη θέση είχε μια μακρόχρονη συνεργασία με το ΑΑDT. «Δεν ξέρω αν μπορώ να προσδιορίσω ο ίδιος το καλλιτεχνικό στίγμα της θέσης μου. Αυτό που γνωρίζω είναι πως διαθέτουμε μια γερή κληρονομιά, επειδή ο Αλβιν Εϊλι είχε εξαρχής ένα πολύ ισχυρό όραμα. Και ξέρω επίσης ότι πρέπει να κάνω ό,τι χρειάζεται ώστε αυτό το μπαλέτο να εξακολουθεί να εμπνέει τους ανθρώπους για τα επόμενα χρόνια και να παραμείνει κάτι περισσότερο από μια ομάδα χορού».
Πολιτικές νίκες
Η σιγουριά και το σθένος των λόγων του είναι ανάλογα της θέσης που κατέχει αυτός ο θίασος στην καρδιά των Αμερικανών κατ’ αρχήν, αλλά και παγκοσμίως. Από το ξεκίνημά του το 1958, σε μια εποχή μεγάλων κινητοποιήσεων για τη φυλετική ισότητα στην Αμερική, το ΑΑDT ενίσχυσε τον αγώνα για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών και κάθε επιτυχημένη του παράσταση σηματοδοτούσε, μαζί με την καλλιτεχνική, και μια πολιτική νίκη. Ο ιδρυτής του δεν ήθελε απλώς να βάλει στη σκηνή του μοντέρνου χορού Αφροαμερικανούς χορευτές και να διηγηθεί μέσω της τέχνης του τις ιστορίες της καταγωγής του. Ονειρεύτηκε μια κοινωνική αλλαγή, έναν «θίασο – ουράνιο τόξο», με χορευτές διαφορετικής καταγωγής, κουλτούρας και εκπαίδευσης, από το κλασικό μπαλέτο ώς το σύγχρονο και τους αφρικανικούς χορούς.
Τι σημαίνει όμως αυτή η κληρονομιά για τον σύγχρονο χορό έτσι όπως διαμορφώνεται στον νέο αιώνα, ρωτήσαμε τον Ρόμπερτ Μπατλ. «Ο σύγχρονος χορός είναι μια μαρμίτα με φαγητό φτιαγμένο από πολλά διαφορετικά συστατικά, που προέρχονται από διαφορετικές κουλτούρες. Εχοντας επιρροές από την Ασία και την Ινδία μέχρι ολόκληρο τον κόσμο, δημιουργεί το αποτέλεσμα που βλέπουμε. Βεβαίως ο Αλβιν Εϊλι εξασφάλισε τη συμβολή των Αφροαμερικανών στον σύγχρονο χορό και την επιρροή τους στον πολιτισμό μέσω της συμμετοχής τους στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Ομως εάν κοιτάξετε προσεκτικά, θα δείτε ότι επηρέασε τον χορό γενικώς, θα δείτε στοιχεία του ακόμη και στις χορογραφίες του Ζορζ Μπαλανσίν».
Στο πρόγραμμα της παράστασης που θα δούμε στην Αθήνα, περιλαμβάνεται βεβαίως η εμβληματική χορογραφία «Αποκαλύψεις» (Revelations), μία από τις σπουδαιότερες του 20ού αιώνα. Ο Ρόμπερτ Μπατλ την πρωτοείδε παιδί και έκτοτε πολλές φορές ακόμη, «νιώθοντας πάντοτε δέος». Σήμερα έχει επιφορτιστεί ο ίδιος να διασφαλίσει το σφρίγος της, έτσι ώστε να συνεχίσει να εμπνέει τους νεότερους. Πώς σκοπεύει να το κάνει;
«Αυτή η χορογραφία είναι ένα αριστούργημα, δεν χρειάζεται κανένα νέο στοιχείο», σχολιάζει. «Δεν έχει σημασία ποια δεκαετία διανύουμε, ούτε ποια γενιά τη βλέπει. Παραμένει μια μαρτυρία για το πείσμα του ανθρώπινου πνεύματος, τη δύναμη επιβίωσης. Δεν χρειάζεται να κάνουμε, λοιπόν, τίποτε άλλο από το να πούμε αυτή την ιστορία. Οσο για την εκτέλεση, θα είναι μοναδική χάρη στους χορευτές. Καθένας από αυτούς φέρνει στις “Αποκαλύψεις” την προσωπική του ιστορία, κι έτσι η χορογραφία παραμένει νέα».
Οι χορευτές του AADT είναι γνωστοί για την ενεργητικότητα, την αθλητικότητα και τον δυναμισμό τους. «Ομως εκείνο που τους κάνει να ξεχωρίζουν είναι η ικανότητά τους να βρίσκουν την ποίηση ανάμεσα στα βήματα», λέει ο Ρόμπερτ Μπατλ. «Ολα τα άλλα θα τα βρίσκαμε και σε ένα τσίρκο. Βασική λειτουργία του χορού είναι η επικοινωνία. Οι άνθρωποι χορεύουμε ακόμη κι όταν δεν το καταλαβαίνουμε. Κάθε κίνησή μας –ο τρόπος που λέμε “καλημέρα” ή “αντίο”– δίνει ανεπαίσθητες πληροφορίες για το ποιοι είμαστε. Συχνά ακούς τους ανθρώπους να λένε “νιώθω ότι θέλω να χορέψω”. Λοιπόν, αυτή είναι μια σοβαρή δήλωση για τη συμβολή του χορού στον πολιτισμό, στη ζωή, στον κόσμο».
Alvin Ailey American Dance Theater, 11-15/9 Μέγαρο Μουσικής.