Ολοι έχουν στις συνήθως βαρυφορτωμένες ατζέντες τους μόνον ακυρώσεις. Παραγωγές νέων παραστάσεων, πρόβες, ηχογραφήσεις, κοντσέρτα, τα πάντα διακόπηκαν από την Κίνα έως τις ΗΠΑ και βεβαίως στην Ευρώπη. Μόνον στην Ιταλία έχουν ακυρωθεί ώς τώρα περίπου 7.500 παραστάσεις –θέατρο, όπερα, κοντσέρτα, συναυλίες–, ενώ ακόμη και το Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, μία από τις πιο σημαντικές ευρωπαϊκές διοργανώσεις κλασικής μουσικής, μεταφέρθηκε στο 2021.
Τραγουδιστές και μαέστροι, ο διεθνής κόσμος της όπερας και της κλασικής μουσικής, μαθαίνει τώρα να ζει μακριά από το κοινό του. Αλλά όχι χωρίς μουσική. Αλλωστε, η μουσική μας απέδειξε ότι, παρά τις συνθήκες, καταφέρνει να αποκαθιστά την ομορφιά της ζωής. Εστω και μέσω Διαδικτύου. Περίπου 77.000 θεατές παρακολούθησαν τη μετάδοση της «Κάρμεν» του Μπιζέ από το site και τη σελίδα του fb της ΕΛΣ πριν από λίγες ημέρες, μια παραγωγή στην οποία πρωταγωνιστούσε η Γεωργιανή σοπράνο Ανίτα Ρατσβελισβίλι.
Την αναζητήσαμε για να δούμε πώς βιώνει η ίδια αυτή την περίοδο. «Είναι μια πολύ δύσκολη εποχή για ολόκληρο τον κόσμο, αλλά προσπαθώ να το δω με θετικό τρόπο, όσο είναι δυνατόν», λέει. «Δουλεύω ασταμάτητα τα τελευταία 10 χρόνια και πια, εδώ κι ένα μήνα, βρίσκομαι σπίτι μου. Κατάφερα να ξεκουραστώ, να κοιμηθώ, να ασκηθώ, να αποκτήσω μια φυσιολογική ρουτίνα. Βεβαίως είμαι συντετριμμένη για αυτούς που έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Δυστυχώς, αυτό θα συνεχιστεί για λίγο ακόμη. Ποτέ δεν σκεφτήκαμε ότι οι εικόνες Αποκάλυψης που παρακολουθούσαμε στον κινηματογράφο, θα μπορούσαν να γίνουν η δική μας πραγματικότητα», σχολιάζει.
Και συνεχίζει: «Προς το παρόν ελπίζω να ανοίξουν ξανά τα θέατρα τον Σεπτέμβριο και όλοι να απολαύσουμε τη μουσική μαζί. Η μουσική είναι σαν τον αέρα και το νερό για όλους αυτήν την περίοδο. Πιστεύω ακράδαντα ότι σώζει εκατομμύρια ζωές. Η μουσική είναι θρησκεία και αυτό έχει υπάρξει για πολλούς από εμάς εδώ και καιρό».
Βρήκαμε τη σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου στο σπίτι της στην Αθήνα, και από την άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ακούγεται η φωνή της επτάχρονης κόρης της. «Η περίοδος της σιωπής που ζούμε, δεν με πειράζει», λέει. «Είναι κι ένας τρόπος επαναφόρτισης, πολύτιμος χρόνος που μπορείς να αφιερώσεις για να έρθεις σε βαθύτερη σχέση με τον εαυτό σου, τους αγαπημένους σου, τους συνανθρώπους. Επικοινωνώ με φίλους και συναδέλφους σε όλο τον κόσμο: κάποιος στην Ιταλία ήταν άρρωστος και μόλις βγήκε από την εντατική, άλλος αγωνιά ζώντας μόνος του. Στην αβεβαιότητα ερχόμαστε πιο κοντά, κι εδώ υπάρχει ένα παράδοξο: η απομόνωση μας αναγκάζει να ζούμε χωριστά, αλλά ο κίνδυνος μας ενώνει δημιουργώντας μια σχεδόν παγκόσμια κοινότητα. Σε αυτή τη συνθήκη η μουσική είναι βάλσαμο και συντροφιά. Νιώθω την ανάγκη κυρίως να παίξω πιάνο –σονάτες του Μπετόβεν, του Σοπέν, του Ντεμπισί–, ή να “συνθέσουμε” με την κόρη μου μερικές μελωδίες, παρά να ακούσω όπερα ή να τραγουδήσω. Ας ζήσουμε αυτό το διάστημα όσο πιο ανώδυνα και απενοχοποιημένα μπορούμε αφήνοντας τα “πρέπει” για άλλες εποχές».
Η κλήση μοιάζει να έρχεται από τη Γερμανία, αλλά η υψίφωνος Χριστίνα Πουλίτση βρίσκεται στην Αθήνα, και απλώς χρησιμοποιεί το γερμανικό επαγγελματικό της κινητό. «Η απομόνωση μου είναι κάτι γνώριμο», λέει ξαφνιάζοντάς μας. «Οχι επειδή είμαι μοναχικός τύπος», διευκρινίζει, «αλλά επειδή η τέχνη όσο μας βάζει στο κέντρο της προσοχής όταν βρισκόμαστε πάνω στη σκηνή, άλλο τόσο μας σπρώχνει στη μοναξιά μας ώστε να ανακαλύψουμε τον εαυτό που θα δώσει φτερά στην έκφρασή μας. Αυτό που μου λείπει πολύ είναι το βίωμα της ζωής, όταν πάνω στη σκηνή σταματά ο χρόνος, και κοινό και καλλιτέχνες έχουν γίνει ένα σώμα και μία πνοή. Αυτό περιμένω να νιώσω ξανά. Η τέχνη είναι θεραπεία και είναι αυτή που πρωτοστατεί στις κρίσεις για να ελαφρύνει τις ψυχές των ανθρώπων. Η τέχνη είναι και αποθεραπεία και θα αποτελέσει είδος “πρώτης ανάγκης” όταν όλο αυτό θα έχει περάσει για να δείξει ξανά τον δρόμο σε μία νέα ζωή».
Ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος ζήτησε να τα πούμε, αφού τελείωνε η online μετάδοση του «Μαγικού αυλού» που παρακολουθούσε. Ετσι κι έγινε. «Η επιβεβλημένη σιωπή που βιώνουμε είναι περίεργη, και θα μπορούσε να είναι αφόρητη για ένα μουσικό, και δη τραγουδιστή», μας λέει. «“Τι είμαι αν δεν έχω σε ποιον να τραγουδήσω;”, σκέφτομαι μερικές φορές. Ομως ειδικά αυτές τις ημέρες η υποχρεωτική απομόνωση συμπίπτει με την εσωτερικότητα του Πάσχα. Η νέα συνθήκη σου επιβάλλει να διακόψεις την τρέλα της παλιάς καθημερινότητας, και να βρεθείς σε μια ησυχία με τον εαυτό σου. Συνεχίζω την καθημερινή μελέτη, η οποία τώρα γίνεται περισσότερο εις βάθος. Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη κατάσταση θα φέρει αλλαγές στη γενικότερη αντίληψή μας για τη ζωή. Ηδη έχει καταφέρει να άρει την πρωτοκαθεδρία της εικόνας, η οποία κυριαρχούσε στην επικοινωνία. Ο ήχος ταξιδεύει γρήγορα, είναι ασφαλής και γι’ αυτό ξαναβρίσκει την αξία και τη δύναμή του».
Ισως από όλους όσοι μιλήσαμε, ο μαέστρος Μάρκελλος Χρυσικόπουλος είναι ο πιο θυμωμένος με την κατάσταση. Αλλά πάντα με τον δικό του αυθεντικό τρόπο. «Το Netflix προσφέρεται για ένα μήνα δωρεάν», λέει. «Η Φιλαρμονική του Βερολίνου έχει ανοίξει την πλατφόρμα της, όπως επίσης και το YouPorn Premium. Βαρέθηκα και τα τρία πολύ γρήγορα – τουλάχιστον στον βαθμό που αρχικά τα “βάφτισα” ένα ρυάκι θεαμάτων που δροσίζει λίγο. Τώρα, για αρχή, πλατσουρίζω στα δήθεν κύματα των σεντονιών. Μετά έρχεται το μεγάλο μακροβούτι. Δεν διακόπτω τον πνιγμό, αν δεν γίνει κάτι πετυχημένο. Αν δεν πετάξω ψηλά, από το πίσω μπαλκόνι στο παλιό σπίτι στην Πάτρα, ή αν δεν διαπράξω ένα πολύ ευχάριστο έγκλημα. Γνωρίζω καλά τη θεωρία: σε περίοδο κρίσεων δημιουργούνται οι μεγάλες ευκαιρίες. Θα σωθεί μόνο αυτός που θα προσαρμοστεί έγκαιρα. Νομίζω ότι η πιθανότητα να ζητήσω κάποια στιγμή λεφτά από τους δικούς μου μάλλον με αναχαιτίζει, παρά με ωθεί στο να αδράξω την ημέρα. Ελεγε ο Κοροβέσης πως εκεί που διαφέρεις εκεί πρέπει να επενδύσεις. Δύσκολο να επαν-εφεύρω τον εαυτό μου σε τέσσερις τοίχους».