Ακόμα και εκείνοι που δεν γνωρίζουν την Κέιτ Μπους, είναι αδύνατον να μην έπεσαν, έστω και φευγαλέα, πάνω στο όνομά της τον τελευταίο καιρό. Ή να μην άκουσαν, ακόμα κι εν αγνοία τους, κάπου το «Running Up That Hill».
Ο λόγος που «από το πουθενά» βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή» μια τραγουδίστρια που το ευρύ κοινό έμαθε στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 και ένα τραγούδι που κυκλοφόρησε το 1985 δεν είναι άλλος από το «Stranger Things», που σε μία κίνηση ματ, χρησιμοποίησε το κομμάτι από το «Hounds of Love» σε μια κομβική στιγμή -για την σειρά, αλλά και την «δεύτερη ζωή» στην καριέρα της Βρετανής μουσικού.
Ξαφνικά, η Κέιτ Μπους έγινε «hot thing» και το play πατήθηκε ξανά και ξανά στο «Running Up That Hill», που έκανε ό,τι υπόσχεται ο τίτλος του και στα charts. Σε τέτοιο βαθμό, που πλέον η Μπους έχει στο βιογραφικό της και τρία ρεκόρ Γκίνες εν έτει 2022, με ένα κομμάτι που κυκλοφόρησε πριν σχεδον 37 χρόνια.
Αυτή την στιγμή, το «Running Up That Hill» βρίσκεται και στην κορυφή των iTunes. Στην δεύτερη θέση, φιγουράρει το «Master of Puppets» των Metallica, ένα κομμάτι που, με την σειρά του, κυκλοφόρησε το 1986 και -μαντέψτε- ακούστηκε στο «Stranger Things».
Σε μια εποχή που ό,τι γρήγορα ανάβει, γρήγορα καίγεται, που ευνοεί όσο καμία το φρέσκο, το γρήγορο, την «στιγμή» που περνάει (μπροστά από το timeline μας) και χάνεται, πώς γίνεται δύο κομμάτια που κυκλοφόρησαν σχεδόν 40 χρόνια πριν να πρωταγωνιστούν σήμερα στα ακουστικά γενιών που ακόμα κι οι γονείς τους ήταν σε τρυφερή ηλικία όταν αυτά έβγαιναν;
Τα τελευταία χρόνια η ποπ κουλτούρα και ιδιαίτερα η μουσική, κινείται λίγο-πολύ σε δύο δίπολα: από την μία έχουμε μία meta ανάμιξη των ειδών σε ένα τέτοιον βαθμό που συχνά αλληλοκαταργούνται και μπορούμε να μιλάμε για «την εποχή του μη-είδους» ή έστω της ρευστότητας των ειδών. Κι από την άλλη, υπάρχει η τάση μιας ρετρολαγνείας που δεν θέλει καν να προσποιηθεί ότι είναι κάτι άλλο και να καλύψει τον εαυτό της -είτε μιλάμε για βαθιά υπόκλιση στα 80s (Dua Lipa, Weeknd), είτε ακόμα και για τα 00s (Ολίβια Ροντρίγκο).
Κάπου εκεί, τελευταία, χωράει και η ατόφια αναβίωση μουσικής περασμένων δεκαετιών. Κι αν σε μια σειρά σαν το «Strangers Things» που διαδραματίζεται στα 80s κι άρα έχει αντίστοιχο soundtrack, παίζουμε ούτως ή άλλως με τις πιθανότητες του να επανέλθει στην επικαιρότητα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, κάποιο κομμάτι της δεκαετίας, η σειρά του Netflix δεν είναι η μόνη «υπαίτια».
Μην πάμε μακριά: πίσω στον Μάρτιο, το «Something in the Way» των Nirvana, ένα κομμάτι του 1991, φιγούραρε στο Top 100 του Billboard. Ναι, καλά θυμάστε, ακούστηκε στο «Batman» του Ματ Ριβς που ό,τι είχε κυκλοφορήσει στις αίθουσες.
Το καλοκαίρι του 2020, πάλι, ένα βίντεο λίγων δευτερολέπτων στο TikTok στο οποίο o χρήστης Νέιθαν Αποντάκα έκανε skate και έπινε χυμό με μουσική υπόκρουση το «Dreams» έγινε viral και οι Fleetwood Mac είδαν τον τραπεζικό τους λογαριασμό να φουσκώνει μέσα από τα εκατομμύρια streamings και downloads του τραγουδιού από το «Rumours» του 1977.
Μια ματιά, άλλωστε, στην μουσική βιβλιοθήκη του TikTok, του κατ’ εξοχήν, δηλαδή, social medium της Gen Z, αρκεί για να καταλάβει κανείς πως αυτή, σε έναν μεγάλο βαθμό, μοιάζει με την playlist ή την δισκοθήκη ενός…πραγματικού boomer. Για του λόγου το αληθές, πρόσφατα απέκτησαν TikTok και οι Pink Floyd, στην 50η επέτειο από την μέρα που μπήκαν στο στούντιο για να ηχογραφήσουν τον πρώτο τους δίσκο.
Έχει σημασία ο τρόπος και το πλαίσιο μέσα στο οποίο πλασάρονται όλα αυτά τα κομμάτια; Φυσικά. Είναι τα τραγούδια που συνοδεύουν βιντεάκια φτιαγμένα για να ταυτιστείς σε μια οθόνη κινητού, τηλεοπτικούς ήρωες που οι θεατές ακολουθούν για πολλές σεζόν και υπερήρωες που αγαπούν για δεκαετίες.
Επιπλέον, στην εποχή της «μασημένης τροφής», όπως προείπαμε, τα τραγούδια δεκαετιών που θεωρητικά, κάποιος πρέπει να ψάξει για να τα βρει και να τα μάθει, προσφέρονται «στο πιάτο». Η χρήση τους στην μικρή και μεγάλη οθόνη και τα social media γίνεται, τρόπον τινά, μια μίνι πολιτισμική εισαγωγή που μετατρέπεται, με την σειρά της, σε επιτυχία χωρίς κόπο σε κάθε στάδιο: αυτό που ακούσαμε σε μια οθόνη, αναπαράγεται ή και αγοράζεται με την σειρά του σε μία τέτοια.
Βέβαια, ίσως σημαντικότερο από αυτό, είναι ότι για πολλούς, η πρώτη επαφή με αυτά τα τραγούδια έρχεται ως μέρος μιας εμπειρίας, μιας κατάστασης, της δράσης ενός ήρωα κι άρα, φτάνει ήδη με μία μεγαλύτερη εμπλοκή στα αυτιά του ακροατή/θεατή, κάτι που μπορεί να λειτουργήσει παβλόφια σε κάθε επόμενη τυχαία ή ηθελημένη ακρόαση. Είτε πρόκειται για ένα κομμάτι που βγήκε χθες, είτε για κάποιο που βγήκε πριν 40 χρόνια.
Κι αυτό δεν είναι σημείο των καιρών. Το «Bohemian Rhapsody» των Queen έφτασε στο νο. 2 των charts το 1992, όταν ακούστηκε μέσα σε ένα αμάξι στο «Wayne’s World». Ο Κουέντιν Ταραντίνο μας έμαθε με τα soundtracks των ταινιών του να αγαπάμε κομμάτια από τα 60s και τα 70s που ίσως αλλιώς να μην γνωρίζαμε καν (σε παρόμοια «παλαιακά» μουσικά μονοπάτια κινήθηκε και ο Πολ Τόμας Άντερσον για την «Πίτσα Γλυκόριζα»). Με το «Almost Famous» το 2000 το «Tiny Dancer» του Έλτον Τζον άλλαξε μια για πάντα «πίστα» κι ας είναι καλά το «Reality Bites» που έκανε (ξανά) κουλ για την Generation X το «My Sharona» των one hit wonders Knacks. Πολύ απλά, κάποια κομμάτια βρέθηκαν στο σωστό σημείο την σωστή στιγμή.
Δεν υπάρχει αμφιβολία για το αν η ποπ κουλτουρα ανακυκλώνει τον εαυτό της. Πάντα, άλλωστε, θα συνεχίσει να αγαπάει το παρελθόν, ακόμα κι αν είναι ένα παρελθόν που το εκάστοτε target group δεν έχει ζήσει. Το μόνο που ίσως θα αλλάζει, ανά καιρούς, είναι ο τρόπος και τα μέσα που το κάνει.