Μικρός, σπουδαστής ακόμη της κλασικής κιθάρας, έπαιζε σε μπουάτ, σε ορχήστρες, ηχογραφώντας δίπλα σε διαλεχτούς συνθέτες, πριν αρχίσει να γράφει τη δική του μουσική. Ο Νότης Μαυρουδής λέει ότι στα 55 χρόνια της καριέρας του γνώρισε «έναν μαγικό και αντιφατικό κόσμο». Αυτές τις εμπειρίες συγκέντρωσε στο «Περί ελληνικού τραγουδιού το ανάγνωσμα» που κυκλοφόρησε με έναν ένθετο… άσο στο οπισθόφυλλο: το cd «Με δανεικά ιδανικά».
Σχόλια και περιστατικά που ξεναγούν τον αναγνώστη στο παλαιό αστικό τραγούδι, τον «καλλιεργημένο και βαθιά ευγενή» Κώστα Γιαννίδη, τη γενιά του ’60 και το «Νέο κύμα» και ύστερα στην αισθητική των δεκαετιών της ευημερίας. Οταν τα ντεσιμπέλ της επίδειξης δημιούργησαν τα νέα δεδομένα στο τραγούδι. Κείμενα που γράφτηκαν για μια ραδιοφωνική εκπομπή, κάποια ομιλία ή ημερίδα από τον κιθαριστή, συνθέτη, δάσκαλο και μελετητή. – Τι σας οδήγησε να γράψετε ένα βιβλίο με στιγμές του ελληνικού τραγουδιού παρά για την καριέρα σας;
– Το γεγονός ότι έχουμε ελάχιστα βιβλία γύρω από το ελληνικό τραγούδι. Πώς συμβαίνει αυτό σε μια χώρα που έχει καταναλώσει εκατομμύρια δίσκους και τρέφεται με το τραγούδι, είναι ανεξήγητο. – Μήπως γιατί το παραφορτώσαμε με ετικέτες;
– Κάποιες ξεπεράστηκαν. Δεν μπορεί να συνεχίζουν να εντάσσουν τον Κώστα Γιαννίδη, τον Αττίκ και τον Σουγιούλ στο ελαφρό ρεπερτόριο, όταν σε άλλες χώρες θα ήταν εθνικοί συνθέτες. Υπάρχει επίσης μεγάλη ασάφεια γύρω από το έντεχνο τραγούδι. Ειδικά γι’ αυτό προτείνω το «βαθύ τραγούδι», παραδειγματισμένος από τον De Falla και τον Λόρκα, οι οποίοι οργάνωσαν ένα συνέδριο για να οριοθετήσουν τις ονομασίες του φλαμένκο. – Πολύ βαρύς ακούγεται ο όρος «βαθύ».
– Ο Μάνος Χατζιδάκις έχει δύο πλευρές που θαυμάζω: το «Νιάου βρε γατούλα» και τα σουξέ του και, από την άλλη πλευρά, τα «Τραγούδια της αμαρτίας» και τη «Σκοτεινή μητέρα». Η δεύτερη περίοδος του έργου του είναι βαθύ τραγούδι. Μήπως και ο Αλέκος Πατσιφάς δεν επέβαλε τον όρο «Νέο κύμα» δανειζόμενος το όνομα της Nouvelle Vague; Τον Ρέμο, από την άλλη, πώς να τον χαρακτηρίσεις; Λαϊκός δεν είναι. Ούτε έντεχνος. Λαϊκοπόπ; Είναι ξεκάθαρο για να συνεννοούμαστε να πούμε: ανήκει στο καταναλωτικό τραγούδι. – Πώς καθιερώθηκε ο όρος έντεχνο;
– Το 1958 ο Θεοδωράκης θέλοντας να διαχωρίσει τα τραγούδια του επάνω στον 15σύλλαβο του Ρίτσου από τα λαϊκά, χαρακτήρισε τα τραγούδια του «Επιτάφιου» ως «έντεχνα μιας λαϊκής κουλτούρας». Από τότε βέβαια πήρε φόρα η λέξη έντεχνο και χρησιμοποιήθηκε ως άλλοθι.
Το μαύρο χρήμα
– Αυτές οι πέντε δεκαετίες που βιώσατε, τι χαρακτήρισε το ελληνικό τραγούδι;
– Τη δεκαετία του ’60, εποχή πανσπερμίας διεθνώς, η Ελλάδα είχε το δικό της σπουδαίο υλικό, παρότι ζούσε σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον απαγορεύσεων. Η δεκαετία του ’70 εκτόνωσε τη δίψα με την ελευθερία να ακούμε κι άλλα ρεύματα, ενώ εκείνη του ’80 άνοιξε την όρεξη σε επιθυμίες. Ο κόσμος αγόραζε πικάπ, γουόκμαν κ.ά., ενώ το ΠΑΣΟΚ σκορπούσε λεφτά. Το μαύρο χρήμα αρχίζει να βρίσκει στόχους, να δημιουργούνται νέα τζάκια, να αγοράζουν ΜΜΕ, να ανεβαίνουν οι δισκογραφικές. Τη δεκαετία του ’90 έχουμε την ισχυροποίηση όλων αυτών μαζί με εκδοτικά συμφέροντα στο τραγούδι, την πληθώρα των δισκογραφικών μπόνους που αφαίρεσαν από το κοινό τη διάθεση να αγοράζει δίσκους και τα μεγαλοπιάσματα της πίστας. Και βέβαια την έκρηξη της οφθαλμολαγνείας του λάιφσταϊλ. Από το 2000 ξεκίνησε η εποχή της αποσύνθεσης. – Τώρα σε ποιο σημείο βρίσκεται η δισκογραφία;
– Στο σημείο μηδέν. Αρχίσαμε να χρηματοδοτούμε οι ίδιοι τους δίσκους μας. Το έκανα στις «Παλιές καταπακτές», τώρα στο cd «Με δανεικά ιδανικά», αλλά για πόσο θα μπορώ να πληρώνω τα τραγούδια μου; Πριν από την κρίση, έχοντας 30 δίσκους πίσω μου, έβγαζα από τα πνευματικά δικαιώματα 25.000-30.000 ετησίως. Το 2012 μειώθηκαν στα 2.500 ευρώ, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2013 στα 750 ευρώ! Ως παλαιότερος θα προσαρμοστώ να μην έχω απαίτηση να βγάζω από τους δίσκους μου όσα παλιά, ούτε από τις συναυλίες όσα πληρωνόμουν στο παρελθόν, θα προσαρμοστώ να εκδίδω λιγότερους δίσκους, όπως και στη διεκδίκηση μιας θέσης στο Διαδίκτυο. Αυτό πρέπει να πράξει κάθε νέος συνθέτης για να βρει μια οδό διαφυγής απ’ αυτή την κρίση. – Πιστεύετε ότι τελειώσαμε με το λάιφσταϊλ;
– Το λάιφσταϊλ δεν έχει γκρεμιστεί. Ο Πέτρος Κωστόπουλος μια χαρά είναι. Απλώς γερνάει και σε λίγο που η εικόνα του δεν θα πουλάει, θα τον αντικαταστήσει ένας χειρότερος από αυτόν.