Εχει κάτι που θυμίζει ιεραπόστολο, γητευτή των μαζών και παθιασμένο δάσκαλο, κάτι σαν τον Ρόμπιν Γουίλιαμς στον «Κύκλο των χαμένων ποιητών». Ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ, που ενορχηστρώνει διεθνώς, με αφετηρία τη Βιέννη, ένα δίκτυο διάχυσης της ευωχίας που προκαλεί η μουσική του Γιόχαν Στράους, έρχεται και πάλι στην Αθήνα, για τρεις συναυλίες μαζί με το Johann Strauss Ensemble, στο Μέγαρο Μουσικής (6 και 7 Δεκεμβρίου). Συναυλίες που σαφώς έχουν το γιορτινό κλίμα της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, καθώς, παραδοσιακά, ο κόσμος του Στράους συνδέθηκε μέσω της ποπ κουλτούρας με την αλλαγή του χρόνου και τις μαζικές εκδηλώσεις χαράς και αλληλεγγύης. Είναι αυτό που ο ίδιος ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ ονομάζει «οικουμενική μουσική»: «Συγκινεί τους πάντες», μου λέει στο τηλέφωνο.
Είναι στη Βιέννη, όπου ζει τα τελευταία 22 χρόνια, κομμάτι και ο ίδιος της κουλτούρας Στράους, αναπόσπαστο συστατικό της μουσικής και τουριστικής φυσιογνωμίας της Αυστρίας. Αλλωστε, αυτή η χώρα, που φέρει ακόμη το ψυχικό εύρος της αυτοκρατορίας όταν αναμετρείται με τα πολιτισμικά της καύσιμα, έχει αναγάγει σε επιστήμη το θέμα του branding. Ο Στράους (και οι επίγονοί του), όπως και ο Μότσαρτ ή η αυτοκράτειρα Ελισάβετ, είναι κόσμοι ολόκληροι, ταυτόσημες έννοιες με την οικουμενική ταυτότητα της Αυστρίας, εύληπτης, κατανοητής και καλοδεχούμενης σε όλη την υφήλιο από την Απω Ανατολή ώς τη Νότιο Αμερική. Αυτή η υπερεπένδυση στον εθνικό πολιτισμικό χαρακτήρα φέρνει κύρος και χρήμα και διακτινίζει ένα σήμα που στο εξωτερικό χτίζει συμμάχους (μέσω των θετικών συνειρμών) και στο εσωτερικό γεννάει θέσεις εργασίας και αυτοεκτίμηση.
Μουσική που ξεσηκώνει
«Στην Ιαπωνία», λέει ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ, «κάθε Ιανουάριο γιορτάζουν το νέο έτος με αυστριακές ορχήστρες που πλημμυρίζουν τις αίθουσες συναυλιών με τους ήχους του βαλς».
Ο ίδιος είναι απόδειξη της οικουμενικότητας της μουσικής της αυτοκρατορικής Βιέννης. Μεγαλωμένος στη Μελβούρνη, βέρος Αυστραλός, αν και γεννήθηκε στην Οξφόρδη, όπου εργαζόταν εκείνη την εποχή ο πατέρας του, ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ καλλιέργησε με τα χρόνια τη δική του τεχνική και αισθητική (όσο και ορθολογικά τεκμηριωμένη) προσέγγιση στη μουσική του Στράους. Το πάθος του για τη διάδοση του σωστού κλίματος και κυρίως για τη μετάγγιση της ομορφιάς και της ψυχικής ευφορίας που γεννάει αυτή η μουσική, τον οδήγησαν πριν από χρόνια να πουλήσει το σπίτι του στην Αυστραλία προκειμένου να αγοράσει ένα βιολί του 1697. «Ανήκε σε έναν Αυστραλό καθηγητή που όρισε στη διαθήκη του την επιθυμία, το βιολί αυτό να μείνει στην Αυστραλία και να μην πουληθεί σε δημοπρασίες ή αλλού».
Ετσι, με το αυθεντικό βιολί του 1697, που το αποκαλεί «το μωρό μου», ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ εκκινεί για ένα μουσικό ταξίδι με στόχο την αυθεντικότητα. «Είναι μία μουσική υψηλής ποιότητας», λέει. «Ακόμη και η καθολικότητα της χρήσης ή της κατάχρησής της, υποδεικνύει αυτήν ακριβώς τη δύναμη που έχει: να συνεγείρει και να ενώσει».
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης»), Σάββατο 6 Δεκεμβρίου, ώρα 20.30. Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, ώρα 16.30 και 20.30. Εισιτήρια: 10 ευρώ (φοιτητικά, νέοι, άνεργοι, ΑμεΑ, πολύτεκνοι, 65+), 18 – 28 – 38 – 48 ευρώ (διακεκριμένη ζώνη), τηλ. 210-72.82.333, www.megaron.gr (διοργάνωση: Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής»).
«Θέλω να βλέπω τα πρόσωπα…»
Ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ καλλιέργησε ένα σώμα πολύτιμης εμπειρίας με πολλές αυστριακές ορχήστρες και κυρίως με την Καμεράτα του Σάλτσμπουργκ. Σταδιακά, δημιούργησε το δικό του, αναγνωρίσιμο ύφος, όχι μόνον ως προς την ερμηνεία (διευθύνει την ορχήστρα και παίζει και ως σολίστ με το βιολί του), αλλά κυρίως ως προς την επικοινωνία του με το κοινό. «Γυρνάω την πλάτη στην ορχήστρα και αντικρίζω το κοινό. Ζητάω άπλετο φωτισμό. Δεν θέλω το κοινό να νομίζει ότι βλέπει μια σκηνή σαν φωτισμένη οθόνη. Θέλω να βλέπω τα πρόσωπα, τις εκφράσεις του κόσμου και μαζί να οδηγούμαστε σε αυτήν τη μουσική κορύφωση. Αυτό είναι η μουσική του Στράους. Ηταν ο πρώτος μουσικός της ποπ κουλτούρας. Ο Γιόχαν Στράους, υιός, στην εποχή του, συγκέντρωνε τα πλήθη και ταξίδευε μακριά. Είχε φτάσει ώς τις Ηνωμένες Πολιτείες και είχε δώσει συναυλία στη Βοστώνη το 1872 μπροστά σε 100.000 ανθρώπους». Κατά μία έννοια το ίδιο κάνει με τον τρόπο του ο Ράσελ ΜακΓκρέγκορ. Μιλάει πολύ για τα παιδιά, που θέλει να τα βλέπει στις συναυλίες του και να τα εκθέτει σε αυτά τα μουσικά ερεθίσματα ως ανάχωμα κατά του εκχυδαϊσμού της μαζικής κουλτούρας. Στη Ρουμανία, όπου θα πάει μετά τις συναυλίες της Αθήνας, έχει γυρίσει όλη τη χώρα όπου έχει δει πλήθη ακόμη και στις πιο φτωχές περιοχές.
Στις αθηναϊκές συναυλίες, η εμπειρία θα είναι και οπτική, καθώς δύο χορευτές, η Silvia Schreger και ο Bernhard Blaeuel, από το Μπαλέτο της Οπερας της Βιέννης, θα χορεύουν όσο η ορχήστρα θα παίζει.