Κυριακή απόγευμα, στο στούντιο Sierra στη Μεσογείων η «Ξανθούλα» των Νικολάου Μάντζαρου και Διονυσίου Σολωμού ακούγεται σαν λιντ και από κοντά ο «Μπαξές» του Βασίλη Τσιτσάνη, το «Ασπρο περιστέρι» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου, το «Περιγιάλι» του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του Γιώργου Σεφέρη. Ολα είναι γνώριμα και συνάμα τόσο διαφορετικά. Το κοντραμπάσο φλερτάρει με το ούτι, το βιμπράφωνο με το πιάνο και το λαούτο, οι μελωδίες κυλούν αβίαστες σε άλλους μουσικούς δρόμους δημιουργώντας ένα ύφος ελεγκάντ.
Τέσσερις νέοι μουσικοί, οι Πέτρος Κλαμπάνης, Χρήστος Ραφαηλίδης, Σπύρος Μάνεσης και ο Θωμάς Κωνσταντίνου, ένα εξαιρετικό κουαρτέτο, συναντιούνται με τη Δήμητρα Γαλάνη αυτοσχεδιάζοντας πάνω σε αγαπημένο υλικό. Δοκιμάζουν, τολμούν, ενώνουν τις δυνάμεις τους. Μια πρόβα που για δύο βραδιές, στις 28 και 29 του μηνός, θα είναι ανοιχτή στο Gazarte παίζοντας με τον χρόνο.
Η παράσταση Chronos δεν είναι ακόμη μία συναυλία της Δήμητρας Γαλάνη. Είναι μια μουσική συνάντηση διαφορετικών σχολών, νοοτροπιών, όπου παντρεύονται διαφορετικοί πολιτισμοί. Ηπειρος, Επτάνησα, Μακεδονία, Πόντος και η Δύση. Μια δοκιμή για κάτι που θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι στη Μικρή Επίδαυρο και σε αρχαία θέατρα της χώρας.
Η Ελλάδα αύριο
Οταν ο Χρήστος Ραφαηλίδης ήταν φοιτητής και είδε ένα πρωινό τη Δήμητρα Γαλάνη στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, νόμιζε ότι ήταν μια Αμερικανίδα που της έμοιαζε. Μέχρι που τη ρώτησε. Ομως ακόμη και όταν το ίδιο βράδυ εκείνη δέχτηκε την πρότασή του να τον ακούσει στο στούντιο που έπαιζε, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι κάποτε θα συναντιόντουσαν στη σκηνή. Είκοσι χρόνια από το περιστατικό, το θυμάται τώρα και γελάει. Καταξιωμένος βιμπραφωνίστας της νεοϋορκέζικης τζαζ σκηνής σήμερα, πολυταξιδεμένος με εμφανίσεις σε κλαμπ και μεγάλες συναυλίες και φεστιβάλ, ζει στη Νέα Υόρκη όπως και ο φίλος τους μπασίστας Πέτρος Κλαμπάνης. Και να τώρα οι δυο τους, μαζί με τον Σπύρο Μάνεση που άφησε έπειτα από χρόνια το Αμστερνταμ, και τον Θωμά Κωνσταντίνου που πηγαινοέρχεται στο εξωτερικό, ενώνουν το ταλέντο τους.
«Αυτό πρέπει να είναι η Ελλάδα τον επόμενο καιρό. Ανθρωποι που αισθάνονται ισάξιοι, που δεν έχουν ανάγκη να αποδείξουν τίποτα και λειτουργούν συλλογικά. Βλέπετε έχουμε μπερδέψει του άξιους με τους ανάξιους», λέει η Δήμητρα Γαλάνη σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες. «Εψαχνα καιρό αυτόν τον ήχο της Δύσης και της Ανατολής και κάπου ανάμεσά τους η Ελλάδα. Στο εξωτερικό οι ξένοι όταν τους λες ότι είσαι τραγουδίστρια, θέλοντας να σε κατατάξουν σε κατηγορία, συνήθως ρωτούν: “Τι τραγουδάτε;”. Κι όταν τους απαντάς “greek music”, θεωρούν το μπουζούκι». Κάπως έτσι ξεκίνησε η αναζήτησή της. «Κορυφαία στιγμή είναι η γλώσσα που οριοθετεί τον άλλο ήχο. Οταν την αντιλαμβάνεται ο μουσικός, τότε γεννιέται». Αναζητώντας αυτόν τον ήχο έφτασε ένα βράδυ πριν από δυόμισι χρόνια στο Half Note όταν την κάλεσε ο Χρήστος Ραφαηλίδης. «Μόλις άκουσα το “Θαλασσάκι”, είπα: “Αυτό ακριβώς γυρεύω”». Δεν είναι εύκολο να συναντιούνται στην Ελλάδα με τόσες υποχρεώσεις ο καθένας τους. Χρειάζεται όμως να παρακολουθήσει κάποιος μια πρόβα τους για να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει όταν ενώνονται καλοί μουσικοί. «Οσο προχωράμε και αγγίζω αυτό που αναζητούσα, οφείλω να υπενθυμίζω ότι το τραγούδι είναι ένα θησαυροφυλάκιο της ελληνικής γλώσσας».
Στη Νέα Υόρκη ζει και ο Πέτρος Κλαμπάνης, δεξιοτέχνης στο κοντραμπάσο. Ο Ελληνας μουσικός που το JazzTimes τον παρουσίασε ως έναν «τεράστιο μπασίστα και συνθέτη» και πριν από λίγες ημέρες παρουσίασε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τη νέα του δισκογραφική δουλειά «Μinor Dispute», γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, σπούδασε στην Αθήνα, στο Αμστερνταμ και στη Νέα Υόρκη, μια πόλη «πυρήνα όλων των μουσικών σκηνών». Γράφει μουσική, έχει το δικό του γκρουπ, ταξιδεύει. Οι Αμερικανοί συνάδελφοί του βλέπουν, λέει, με συμπάθεια τους Ελληνες και πόσο δοκιμάζονται από την κρίση. Για να επιστρέψει όμως, ούτε λόγος.
Αντίθετα, ο Σπύρος Μάνεσης ύστερα από εννέα χρόνια στην Ολλανδία, με σπουδές στο Κονσερβατόριο του Αμστερνταμ, πολλά projects από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ μέχρι την Κίνα, με δικό του τρίο, ηχογραφήσεις για ξένες εταιρείες καθώς και διασκευές για σόλο πιάνο τραγουδιών της Λένας Πλάτωνος, γύρισε μόνιμα. «Υπάρχει ανταγωνισμός και μοιραία μια δημιουργικότητα», λέει για το εξωτερικό, ενώ εδώ επικρατεί «μια χαλάρωση που θέλει διαχείριση». Αλλά και «καλό δυναμικό».
Γόνος μουσικής οικογένειας, ο 34χρονος Θωμάς Κωνσταντίνου έχει το δημοτικό τραγούδι στο αίμα του και τη βυζαντινή μουσική επίσης. Εδώ, όπως λέει, είναι «το πιπέρι της υπόθεσης», το άκουσμα της Ανατολής. «Οι Ελληνες μουσικοί που έρχονται απέξω είναι απαλλαγμένοι από τις δεύτερες σκέψεις που έχουμε όταν αντιμετωπίζουμε μεγάλους συνθέτες και ποιητές. Το μυαλό είναι πιο καθαρό και αυτό ακριβώς έχουμε ανάγκη». Οσο για τον χώρο της παραδοσιακής μουσικής, «πρέπει να ξεφύγει από στεγανά και αυθεντίες, να γίνει ένα όχημα που θα ταξιδεύει τη μουσική μας έξω αλλά με ένα σημερινό περιτύλιγμα».
Ευγένεια, καλλιέργεια, συνεργατικό πνεύμα. Ο,τι έμεινε σαν άδειασε το στούντιο. Μια πρόταση που θα μπορούσε να ταξιδέψει σε πανεπιστήμια, σε κλαμπ και φεστιβάλ του εξωτερικού, να δείξει πώς η Ανατολή συναντά μουσικά τη Δύση. Να φωτίσει τις νέες δυνάμεις στην Ελλάδα τού σήμερα.