Η Σύρος μπορεί να περνά όπως όλοι μας την κρίση, αλλά καταφέρνει να μην το δείχνει. Δεν είναι μόνο οι ωραίες παραλίες, και οι πολλοί νέοι άνθρωποι που δίνουν τον τόνο. Είναι η ίδια η Ερμούπολη με την αρχιτεκτονική ομορφιά και τη συσσωρευμένη και ανανεούμενη παράδοση αστικότητας.
Οι προθήκες των καταστημάτων είναι θελκτικές, οι εργαζόμενοι ευγενικοί και εξυπηρετικοί, τα εστιατόρια και τα ζαχαροπλαστεία προσφέρουν παραδοσιακές και σύγχρονες συνταγές, συνεχώς οργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, λειτουργεί τακτική δημοτική συγκοινωνία. Δίπλα στα ανακαινισμένα αρχοντικά υπάρχουν τα εργοτάξια των αναστηλώσεων.
Ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Νικολάου είναι ίσως η τελευταία εκκλησία που υπερασπίζεται με την ωραία χορωδία της την ενόργανα συνοδευόμενη εκκλησιαστική χορωδιακή παράδοση του 19ου αιώνα. Το βράδυ που το κέντρο κλείνει για τα Ι.Χ. η Ερμούπολη είναι ακόμα πιο ευχάριστη.
Το νησί είναι επίσης ένας σημαντικός προορισμός για τους φιλόμουσους, με επίκεντρο το Θέατρο «Απόλλων» της Ερμούπολης. Εγκαινιάστηκε το 1864 και αποτελεί έναν μικρό εξωτικό θησαυρό του κόσμου της όπερας, σαν το Θέατρο Ανχελα Περάλτα του Μαζατλάν (Μεξικό) ή το Θέατρο Μανοέλ της Μάλτας. Από το 2005 είναι έδρα του Φεστιβάλ Αιγαίου, το οποίο οργανώνει ο Ελληνοαμερικανός αρχιμουσικός Πήτερ Τιμπόρης, με τη σύζυγό του, σοπράνο Ιλάνα Λαπαλάινεν, και έχει επίκεντρο την όπερα. Η αίθουσα, χωρητικότητας περίπου 350 θέσεων, έχει ωραία ακουστική, και ασφαλώς δεν απαιτεί πολύ μεγάλες φωνές. Η φετινή μεγάλη παραγωγή του φεστιβάλ ήταν η «Μήδεια» του Κερουμπίνι, εμείς όμως παρακολουθήσαμε τις εκδηλώσεις της δεύτερης εβδομάδας.
Την Τρίτη 21 Ιουλίου η βραδιά ξεκίνησε με συναυλία γερμανικού κλασικού τραγουδιού από τους νέους καλλιτέχνες του Greek Opera Studio, του εκπαιδευτικού τμήματος του φεστιβάλ. Δεκατρείς νέοι τραγουδιστές ερμήνευσαν δεκατέσσερα τραγούδια των Σούμπερτ, Σούμαν και Μάλερ, ενώ στο πιάνο συνόδεψε ο Παντελής Πολυχρονίδης, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Αναπαραστατικών Τεχνών της Βιέννης, ο οποίος είχε αναλάβει και τη μουσική προετοιμασία των τραγουδιστών. Ο ρόλος του ήταν εμφανής στην υφολογική ενότητα και ορθότητα των ερμηνειών, ενώ ως πιανίστας συνόδεψε με μεγάλη προσοχή και ευαισθησία. Το μικρό μέγεθος της αίθουσας επέτρεψε να ακουστούν καθαρά και ιδανικά αρθρωμένες όλες οι φωνές.
Στο δεύτερο μέρος παρακολουθήσαμε το Mediterra, μουσικές της Μεσογείου από το Τρίο ΖΖ: τη σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη, τη φλαουτίστα Ναταλία Γεράκη, και την πιανίστα Ζωή Ζενιώδη, τρεις πραγματικά εξαιρετικές μουσικούς. Ακούσαμε τραγούδια γνωστά αλλά και άλλα που αξίζει να γνωρίσουμε καλύτερα, όπως το «Κόρσικα» του σύγχρονου τραγουδοποιού Petru Guelfucci, ή το παραδοσιακό τούρκικο τραγούδι για ασυνόδευτη φωνή Yagmur yagar tas üstüne, σε ελεύθερη απόδοση «τραγούδι ενός κοριτσιού που τραγουδά για την αγάπη βλέποντας τη βροχή». Από τα κομμάτια για φλάουτο και πιάνο αξίζει να αναφέρουμε τα Memories και Hard Day του Αμντάλα ελ-Μάσρι (γεν. 1962), εμπνευσμένα από την εμπειρία του εμφυλίου πολέμου στον Λίβανο.
Παρουσία και ερμηνεία
Διπλό πρόγραμμα είχαμε επίσης την Τετάρτη 22 Ιουλίου 2015. Στο πρώτο μέρος η σοπράνο Λυδία Ζερβάνου ερμήνευσε τραγούδια των Μανόλη Καλομοίρη, Θεόδωρου Σπάθη, Γεωργίου Λαμπελέτ και Θεόφραστου Σακελλαρίδη. Παρακολουθώντας την η πρώτη αυθόρμητα σκέψη ήταν ότι τόσο ωραίους ώμους είχαμε να δούμε επί σκηνής από την εποχή που εμφανιζόταν στο Ολύμπια η Μάρθα Αράπη, μητέρα και δασκάλα της τραγουδίστριας. Οι ομοιότητες όμως εκτείνονταν και στο στήσιμο της φωνής, στη συνολική έκφραση και σκηνική παρουσία, ακόμα και σε έναν ελαφρό «ωδειακό» στόμφο, που καθόλου αταίριαστος δεν είναι σε τραγούδια όπως το «Λαγιαρνί» (περ. 1925) του Σπάθη, μικρή δραματική σκηνή εμπνευσμένη από τον ποιμενικό βίο – πραγματική «άρια της στρούγκας».
Η αοιδός ερμήνευσε την εξαιρετικά απαιτητική περίτεχνη φωνητική γραφή με έξοχη τεχνική και μεγαλόπρεπη ρητορική – στον αντίποδα της εξίσου δόκιμης προσέγγισης της Μυρσίνης Μαργαρίτη, η οποία το προηγούμενο βράδυ είχε ερμηνεύσει το σμυρναίικο «νανούρισμα» του Καλομοίρη προσεγγίζοντάς το στην απλότητα της δημοτικής έμπνευσης. Η σοπράνο Μαριλένα Στριφτόμπολα ερμήνευσε δύο τραγούδια του Σπύρου Σαμάρα, «Ανοιξις» (Θα κόψω ρόδα μυρωμένα…) και «Σ’ αγαπώ», και ένα του Σακελλαρίδη, με αξιοθαύμαστη άρθρωση, αποσπώντας τα μπράβο του ακροατηρίου. Στο πιάνο συνόδευσε ο Παντελής Πολυχρονίδης.
Στο δεύτερο μέρος παραστάθηκε από τους καλλιτέχνες του Greek Opera Studio το μονόπρακτο Suor Angelika (Αδελφή Αγγελική, Νέα Υόρκη 1918) του Τζάκομο Πουτσίνι, ένα ιδιότυπο δράμα που εκτυλίσσεται σε γυναικείο μοναστήρι, σε ημισκηνοθεσία. Την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε η Ιλάνα Λαπαλάινεν, τη μουσική διεύθυνση η Ζωή Ζενιώδη, και πιάνο έπαιξε ο Γκρέιαμ Κοξ. Η Κάθριν Γουίκχορστ στον επώνυμο ρόλο και η Φωτεινή Αθανασάκη (πριγκίπισσα) απέδωσαν με μεγάλη δραματική ένταση τη σύγκρουση των δύο γυναικών. Τo βασικό όμως προσόν ήταν η παρουσία τόσο πολλών και άψογα συντονισμένων νέων γυναικείων φωνών, ώστε το ακουστικό αποτέλεσμα να είναι πραγματικά αγγελικό.
Την Πέμπτη 23 Ιουλίου ο Χρίστος Παπαγεωργίου στο πιάνο επί σκηνής και ο Θεόδωρος Κερκέζος στο σαξόφωνο από τα παρασκήνια μας υποδέχτηκαν σε υποβλητικό σκότος με το «Ave Maria» του Γκουνό, για να συνεχίσουν με έργα Ερρίκου Βάιου, Πιατσόλα, Γκέρσουιν, Χατζιδάκι και Παπαγεωργίου: Τάνγκο, και τρεις από τις «Στυλιστικές Παραλλαγές πάνω σε ένα τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη» για σόλο πιάνο. Το ζωντανό αντι-ακαδημαϊκό παίξιμο του πιανίστα ανέδειξε τις ιβηρικές καταβολές του ιμπρεσιονιστικού «Κομμάτι σε φόρμα χαμπανέρας» του Ραβέλ, ενώ η δεξιοτεχνία και των δύο αναπτύχθηκε πλήρως στον «Σκαραμούς» του Νταριούς Μιγιό και την «Τσάρντας» του Ισπανού, αλλά φιλέλληνα, Πέδρο Ιτουράλδε.
Το φεστιβάλ πάντως παραμένει πάντοτε προσανατολισμένο στην όπερα και την Παρασκευή 24 Ιουλίου ολοκληρώθηκε με το γκαλά του Greek Opera Studio. Μια ημισκηνοθετημένη παράσταση με άριες και σκηνές από δημοφιλείς όπερες των Μότσαρτ, Οφενμπαχ, κ.ά., αλλά και πιο σπάνια κομμάτια, όπως το σκετς του Χίντεμιτ «Εκεί και πίσω» (Hin und Zurück, Μπάντεν Μπάντεν 1927) όπου η σύντομη δραματική κορύφωση αντιστρέφεται και το έργο ξαναπαίζεται, αλλά από το τέλος προς την αρχή.
Ο ρυθμός της παράστασης ήταν καλός και οι ερμηνείες συνολικά καλού επιπέδου. Για τη συντομία του χώρου ας μας επιτραπεί να αναφέρουμε τη «Σκηνή της τρέλας» από τη Λουτσία ντι Λάμερμουρ του Ντονιτσέτι σε μια ωραία απόδοση με καλή ροή από την Αυστραλιανή Τζέσικα Μπόιντ, το στρωτό μοτσάρτιο τραγούδι της Βελγίδας Λίσα Μέιβις, την άνετη φωνή του Γερμανού βαρύτονου Αντρέας Ποστ, και τον αγορίστικο Κερουμπίνο της νεότατης Χριστίνας Τσουρουνάκη.
Πάντως μέχρι να ανανεώσουμε την επίσκεψή μας με το επόμενο φεστιβάλ του Αιγαίου το 2016, το καλοκαίρι στη Σύρο συνεχίζεται με κλασική μουσική, εικαστικά, και άλλες εκδηλώσεις. Το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων είναι αναρτημένο στην τοπική ιστοσελίδα: http://www.syrostoday.gr/files/2015/file/SYROS_POLITISMOS_2015_web.pdf