Σάββατο βράδυ και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σφύζει από ζωή. Ελληνες και ξένοι επισκέπτες, στην πλειονότητά τους Γερμανοί, κρίνοντας από τη γλώσσα που ακούγεται συχνότερα, συρρέουν στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», για να παρακολουθήσουν τη σύμπραξη της Φιλαρμονικής Ορχήστρας Σύρων Εκπατρισμένων με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στο πλαίσιο της documenta 14. Μαζί τους, η Σύρια σοπράνο Ράτσα Ριζκ, ενώ μαέστρος της βραδιάς ήταν ο Ντάνιελ Ράισκιν, οι μαγικές κινήσεις του οποίου καθοδηγούσαν τις δύο ορχήστρες, στην παρτιτούρα της «Συμφωνίας των θρήνων» του Πολωνού Χένρικ Γκορέτσκι.
Η Φιλαρμονική Ορχήστρα των Σύρων Εκπατρισμένων αποτελείται από Σύρους που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και διασκορπίστηκαν ανά την Ευρώπη. Η ιδέα της βραδιάς ανήκε στους εικαστικούς Ντέιβιντ Χάρντιγνκ και Ρος Μπίρελ, οι οποίοι, στη συνομιλία τους με την «Κ», δήλωσαν ότι «η ορχήστρα αντικατοπτρίζει όλο το θρησκευτικό και φυλετικό φάσμα της Συρίας».
Είναι αλήθεια ότι το γεγονός από μόνο του είναι συγκινητικό. Είναι η υπενθύμιση ότι όσοι εξωθήθηκαν σε εκπατρισμό δεν είναι κάποιοι που γεννήθηκαν… πρόσφυγες. Είναι ακριβώς σαν όλους που τυγχάνουν του προνομίου μιας κάποιας δημοκρατικής κανονικότητας, μόνον που η τελευταία, για εκείνους, διακόπηκε λόγω ενός αιματηρού εμφυλίου που δεν λέει να κοπάσει. Δεν είναι όλοι βομβιστές έτοιμοι να αυτοαναφλεγούν φωνάζοντας «Αλαχού ακμπάρ». Εξάλλου, το χωνευτήρι των λαών ήταν εκεί μπροστά μας: Σύροι και Ελληνες μουσικοί, υπό τις οδηγίες ενός Ρώσου, ερμηνεύουν έργο ενός Πολωνού, ενώπιον διεθνούς κοινού, στην Αθήνα.
Δίχως να ξεπεράσουν το όριο του μελοδραματισμού, που έτσι κι αλλιώς ενυπάρχει σε μία συναυλία σαν αυτήν, οι μουσικοί συνέβαλαν σε μία μαγική βραδιά, με σύσσωμη την αίθουσα να χειροκροτεί όρθια, για ώρα, και τα πηγαδάκια στο φουαγέ του Μεγάρου να είναι ενθουσιασμένα.
Δεν ξέρω εάν η documenta θα καταφέρει να μας δείξει την αφρόκρεμα της σύγχρονης δημιουργίας – διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, είναι νωρίς ακόμα. Αυτό που μάλλον θα καταφέρει, όμως, είναι να μας οδηγήσει σε σημεία της πόλης και σε καλλιτεχνικά είδη, έστω και διά της… βίας, που, υπό άλλες συνθήκες, λησμονούμε ή αγνοούμε επιδεικτικά.