Ακούσαμε τις φωνές των ηρώων του «Ζ»

Ακούσαμε τις φωνές των ηρώων του «Ζ»

4' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πόσες αρνήσεις συνιστούν μια κατάφαση; Ο συγγραφέας Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης δεν είναι λάτρης της μουσικής, δεν ενθουσιάζεται με τα πολιτικά έργα και δεν είχε ασχοληθεί στο παρελθόν με τη συγγραφή ενός λιμπρέτου. «Παρ’ όλα αυτά έχω εμμονή με τη μουσικότητα της φράσης, τόσο στον πεζό όσο και στον θεατρικό λόγο, και ίσως αυτό να με βοήθησε στο εγχείρημα του λυρικού κειμένου», μας λέει ο βραβευμένος συγγραφέας που υπογράφει το λιμπρέτο της όπερας «Ζ», έπειτα από πρόσκληση του Γιώργου Κουμεντάκη.

Η πρώτη επαφή του κ. Χατζηγιαννίδη με το μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού έγινε στην εφηβεία, σε μια ηλικία, όπως μας λέει, που είναι δύσκολο να κατανοήσεις όλες τις πλευρές της ιστορίας. «Δεν είμαι θαυμαστής του πολιτικού στοιχείου στην τέχνη. Θεωρούσα ότι το “Ζ” ανήκει σε μια κατηγορία έργων με τα οποία δεν θα τύχαινε να ασχοληθώ ποτέ», επισημαίνει. Ωστόσο, η πρόκληση της συγγραφής ενός οπερατικού κειμένου, «το πάντρεμα της μουσικής με τον λόγο και το πώς το ένα “ακούει” το άλλο» ήταν το στοιχείο που τον κέντρισε ώστε να ασχοληθεί με το έργο και να απολαύσει, τελικά, το ταξίδι του στο λυρικό θέατρο. «Νιώθω σαν επισκέπτης σε μια ξένη χώρα. Είναι σαν τη χαρά που νιώθουμε όταν βλέπουμε ένα ξένο μέρος αλλά γνωρίζουμε ότι θα γυρίσουμε στην πατρίδα μας», σημειώνει.

Το στοίχημα

Ενα στοίχημα για τον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη είναι ίσως το προφανές, η διαχείριση ενός κειμένου που έχει ξεχωρίσει ανάμεσα στα σημαντικότερα βιβλία του 20ού αιώνα, έχει γνωρίσει πολλές μεταφράσεις, έγινε ταινία από τον Κώστα Γαβρά και έχει διασκευαστεί για το θέατρο. «Σε ένα τέτοιο εγχείρημα έρχεσαι αντιμέτωπος με την προσωπικότητα, το ύφος και τις λογοτεχνικές επιλογές ενός άλλου συγγραφέα. Ακόμη κι όταν διασκευάζεις ένα έργο ποτέ δεν απαρνείσαι τη δική σου ταυτότητα. Εκεί πολλές φορές υπάρχει εκ των πραγμάτων μια σύγκρουση συγγραφικών προσωπικοτήτων. Ενώ από τη μια το ζητούμενο είναι να υπηρετήσεις το συγγραφικό όραμα ενός άλλου συγγραφέα, παρ’ όλα αυτά απαιτείται να υπάρχει και το δικό σου στίγμα. Να μην είσαι απλός διαχειριστής ενός έργου που είναι το αποτέλεσμα ενός άλλου μυαλού. Το στοίχημα πάντα είναι πώς υπηρετώντας το πρωτότυπο θα μπορέσει να ακουστεί και η δική σου φωνή», σημειώνει.

Στην περίπτωση του «Ζ» ο συγγραφέας, σε συνεργασία με τον συνθέτη Μηνά Μπορμπουδάκη, εντόπισε από νωρίς τα στοιχεία του μυθιστορήματος που τους ενδιέφερε να αναδείξουν και εστίασε σε λεπτομέρειες των προσώπων χωρίς να περιορίζεται η ιστορία. «Σε ένα μεγάλο έργο υπάρχουν στοιχεία και λεπτομέρειες που σε δονούν και στα οποία μπορείς να δώσεις μεγαλύτερη έμφαση απ’ ό,τι είχε στον νου ο συγγραφέας αρχικά. Υπάρχει ποικιλία αισθημάτων, νοημάτων και ιδεών και κάνεις μια επιλογή από αυτό το υλικό μέσα από τη δική σου ευαισθησία. Είναι το “Ζ” του Βασιλικού ιδωμένο από μια διαφορετική οπτική. Φύγαμε από την αυστηρή παρακολούθηση της ροής των γεγονότων, παρόλο που η ιστορία είναι ολόκληρη, και εστιάσαμε σε αυτό που ονομάζουμε “εσωτερικές φωνές των ηρώων” που έρχονται αντιμέτωποι και διαμορφώνονται μέσα από το γεγονός», υπογραμμίζει ο κ. Χατζηγιαννίδης.

Η «οικονομία» είναι η λέξη-κλειδί όταν ρωτάμε τον κ. Χατζηγιαννίδη για τη διαχείριση του λόγου και της γλώσσας του μυθιστορήματος. «Ως είδος το λιμπρέτο απαιτεί οικονομία. Το βιβλίο είναι γραμμένο με έναν λόγο "γυμνό" και λιτό, το γλωσσικό ύφος του Βασιλικού ταίριαζε απόλυτα με τις απαιτήσεις του λιμπρέτου. Κάθε φράση λέγεται με τις λιγότερες δυνατόν λέξεις. Ορισμένες φορές ήταν σαν να είχαμε μια ζυγαριά ακριβείας για να δούμε εάν πρέπει να φύγει μια συλλαβή ή μια φράση από μια πρόταση», επισημαίνει.

Η αξία του ανθρώπου

Στην παράσταση παρακολουθούμε τις συναντήσεις που κάνει μια εθνικιστική παρακρατική οργάνωση σε καταγώγια της Θεσσαλονίκης, κάτω από τις οδηγίες του αρχηγού της αστυνομίας, του λεγόμενου Αρχιδεινόσαυρου. Εκεί θα δοθεί και η εντολή εκτέλεσης του Ζ, του διακεκριμένου γιατρού και αθλητή, υπέρμαχου της ειρήνης στη συμβολή των οδών Ερμού και Βενιζέλου κατά τη διάρκεια της ομιλίας του. Την εκτέλεση θα αναλάβουν ο Γρύλος και ο Κάβουρας, σεσημασμένοι και οι δύο για την εγκληματική τους δράση. Το τρίκυκλο του Γρύλου πέφτει πάνω στον βουλευτή Ζ και ο Κάβουρας του καταφέρει το μοιραίο χτύπημα με έναν λοστό. Η αποστολή τους μπορεί να ολοκληρώθηκε με επιτυχία αλλά δεν τελείωσε. Ενας πολίτης, ο Τίγρης, θα προλάβει και θα παλέψει με τους εκτελεστές. Ενας διερχόμενος τροχονόμος θα τους συλλάβει, ένας μάρτυρας θα καταθέσει εναντίον τους, ένας δημοσιογράφος θα ερευνήσει εις βάθος την υπόθεση και ένας ανακριτής θα φτάσει την υπόθεση μέχρι το τέλος.

«Αυτό που κάνει το “Ζ” διαχρονικό είναι η αποθέωση του ανθρώπου στην ιδανική του μορφή, είναι ένας ύμνος στην αξία του ανθρώπου σε αντιδιαστολή με τον άνθρωπο που για το μικροσυμφέρον του είναι έτοιμος να καταπατήσει οποιαδήποτε ανθρώπινη αξία. Το μυθιστόρημα και η όπερα βασίζονται σε αυτό το δίπολο και στη συνάντησή τους. Η στιγμή που αυτοί οι δύο κόσμοι συναντήθηκαν και συγκρούστηκαν δίνει στο έργο τη διαχρονική του αξία», καταλήγει ο κ. Χατζηγιαννίδης.

​​ «Ζ», Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, από 2 Μαρτίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή