«Είμαι ο Γιάννης και είμαι από την Αγία Βαρβάρα. Εκανα ένα λάθος και τώρα το πληρώνω. Πήγα στο δικαστήριο και “έφαγα” 14 χρόνια. Μετά, στο Εφετείο, όλα πήγαν καλά. Χαίρομαι που είμαι σήμερα εδώ, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που μου δίνουν δύναμη». Ετσι, συστήνεται ο νεαρός κρατούμενος στις φυλακές ανηλίκων Αυλώνα και ηθοποιός για μια μέρα, καθώς βγαίνει στη σκηνή από την «κρύπτη» του, όπως μετατρέπονται σκηνογραφικά τα περβάζια του τοίχου. Μετά τον Γιάννη, ένα ένα, τα μέλη του θιάσου ορθώνονται, διηγούνται εν συντομία την ιστορία τους και προχωρούν στο κέντρο της σκηνής, στο αμφιθέατρο του Κέντρου Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα Θηβών (ΚΑΤΚΕΘ). Εκεί, ενώπιον κοινού, θα πραγματοποιηθεί μια πραγματική και συμβολική «Συνάντηση» δύο θιάσων, δύο ομάδων που προέρχονται από διαφορετικά καταστήματα κράτησης, εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές και διανύουν διαφορετική περίοδο στην έκτιση της ποινής τους· όσοι βρίσκονται στο ΚΑΤΚΕΘ έχουν αποφασίσει να ενταχθούν στο πρόγραμμα απεξάρτησης, έχουν υπογράψει και τηρούν το σχετικό θεραπευτικό πρωτόκολλο, «μετρώντας» πλέον καθαρές ημέρες.
Τα μέλη του πρώτου θιάσου αγκαλιάζονται, τρέχουν, παλεύουν επί σκηνής, μέχρι που πέφτουν όλοι κάτω. Τότε είναι που αργά και διερευνητικά μπαίνουν οι ηθοποιοί του ΚΑΤΚΕΘ, που, ως μεγαλύτεροι, τείνουν χείρα βοηθείας, για να τους σηκώσουν από το έδαφος και να τους μεταφέρουν στις πλάτες τους. Ολοι μαζί θα ψιθυρίσουν «συγγνώμη», θα ευχαριστήσουν ο ένας τον άλλον, θα ομολογήσουν ανερυθρίαστα ποιο πρόσωπο αποζητούν περισσότερο στην καθημερινότητα του εγκλεισμού: τη σύντροφο, τη μάνα, τον αδελφό. Στο τέλος, όρθιοι όλοι και μονοιασμένοι, επιστρέφουν στις «κρύπτες» και συνομιλούν ζωηρά σε πηγαδάκια.
«Ενα χέρι να μας σηκώσει»
«Ολοι έχουμε ανάγκη από ένα χέρι να μας σηκώσει, όλοι έχουμε τα πάνω και τα κάτω μας», λέει, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου, που παρακολούθησε την παράσταση και συνεχάρη προσωπικά όλους τους συμμετέχοντες. Η ίδια, άλλωστε, συνέβαλε αποφασιστικά στην υλοποίηση του φιλόδοξου πρότζεκτ. Πλάι της, στο κοινό, παρευρέθηκε ομάδα νεαρών εισαγγελέων από το εξωτερικό που βρίσκονται στην Αθήνα στο πλαίσιο εκπαιδευτικής ανταλλαγής.
«Σπάσαμε πολλά ισχύοντα ταμπού της συμπεριφοράς στη φυλακή, δώσαμε χειραψίες, αγκαλιαστήκαμε», σχολιάζει ο σκηνοθέτης Στάθης Γράψας, που υπό την αιγίδα του Εθνικού Θεάτρου, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης, πραγματοποιεί θεατρικό εργαστήριο προσωπικής ανάπτυξης σε σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας. «Κάναμε πρόβες ξεχωριστά με τις δύο ομάδες, που συναντήθηκαν για πρώτη (και πιθανότατα τελευταία) φορά λίγες ώρες πριν από τη σημερινή παράσταση», εξηγεί. «Η ιδέα της παράστασης στηρίζεται στη συνάντηση· με τον εαυτό μας στο μέλλον ή στο παρελθόν». Το μήνυμα της «Συνάντησης» είναι μια προτροπή προς όλους να σταθούμε όρθιοι. «Η τέχνη βοηθάει να συνειδητοποιήσει το άτομο την προσωπική κατάσταση και να αποφασίσει ανάλογα πώς θέλει να συνεχίσει τη ζωή του», σχολίασε ο ψυχίατρος και επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος Νίκος Πλυτάς.
«Βαρέθηκα να είμαι οργισμένος, όπως ήμουν τα τελευταία 32 χρόνια», παραδέχεται ως εκ τούτου ο Παναγιώτης, 232 ημέρες «καθαρός». «Ενιωσα σήμερα, για πρώτη φορά ύστερα από χρόνια, να με αποδέχονται», ομολογεί ο Κώστας, 50 ημέρες «καθαρός». «Τις τρεις φράσεις που δυσκολεύονται να πουν οι άνδρες –σ’ αγαπώ, συγγνώμη, ευχαριστώ– τις εκφράσαμε βιωματικά μέσω της παράστασης», καταλήγει ο κ. Γράψας.