Μυστήριο, αστροφυσική στις Δαναΐδες

Μυστήριο, αστροφυσική στις Δαναΐδες

3' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Υπάρχει κάτι στις «Δαναΐδες» του Ανδρέα Κάλβου που περιέχει συγκίνηση, μυστήριο και αστροφυσική, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο για ένα έργο που γράφτηκε το 1818 και δεν έχει ανέβει ποτέ πριν στη σκηνή. «Εχει μια παράξενη μοίρα το έργο, όπως και η ζωή του Κάλβου», μας λέει η σκηνοθέτις Νατάσα Τριανταφύλλη για τον ποιητή που είναι γνωστός για τις «Ωδές» του, αλλά δεν ευτύχησε να δει την τραγωδία του να ζωντανεύει στη σκηνή. «Στο έργο επαναλαμβάνονται πολλές φορές οι λέξεις “πέπλο” και “τύχη”. Μοιάζει το πέπλο που καλύπτει το πρόσωπο των Δαναΐδων να καλύπτει και τον ίδιο τον Κάλβο και τη ζωή του, ακόμα και το πρόσωπό του που δεν γνωρίζουμε. Προσπάθησα να δώσω στο έργο το βάρος μιας παράξενης αποκάλυψης που συμβαίνει 200 χρόνια μετά, σε ένα θέατρο που δεν έχει αποκαλυφθεί ολόκληρο», τονίζει.

Σύμφωνα με τον μύθο, οι 50 γιοι του Αιγύπτου, αδελφού του βασιλιά του Αργους, Δαναού, ζητούν σε γάμο τις 50 κόρες του. Ο Δαναός στην αρχή εγκρίνει τον γάμο αλλά σύμφωνα με τον χρησμό ένας από τους γαμπρούς θα τον εκθρονίσει. Προσπαθώντας να διατηρήσει την εξουσία του και να προστατεύσει τη χώρα του δίνει εντολή στις κόρες του να δολοφονήσουν τους συζύγους τους στην πρώτη νύχτα του γάμου. Η μόνη που αντιστέκεται στην εντολή του είναι η Υπερμνήστρα, η μεγαλύτερη κόρη του, η οποία είναι ερωτευμένη με τον άνδρα της, Λυγκέα.

Ο Ανδρέας Κάλβος, μεγαλωμένος στην Ιταλία, έγραψε την τραγωδία στην ιταλική γλώσσα και πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Δημήτρη Αρβανιτάκη, υπεύθυνο εκδόσεων του Μουσείου Μπενάκη, ο οποίος εργάζεται με μια επιστημονική ομάδα πάνω στην κληρονομιά του Κάλβου και στην έκδοση των απάντων του. Εξοικειωμένη με τις «Ωδές» του Κάλβου και την εικονοποιία των ποιημάτων του, η κ. Τριανταφύλλη δέχθηκε την πρόκληση να μεταφέρει στη Μικρή Επίδαυρο ένα έργο που έχει τη δομή της κλασικής τραγωδίας αλλά τη ρομαντική ατμόσφαιρα του 19ου αιώνα. Από το αρχικό κείμενο διατηρήθηκε η ιταλική γλώσσα μόνο στα χορικά και η μουσική που κλήθηκε να γράψει η μουσικός Μόνικα (Χριστοδούλου) έχει στοιχεία μελοδράματος.

«Είναι μια επαναστατική πράξη αυτή που κάνει η Υπερμνήστρα, ακόμη πιο μεγάλη από αυτή της Αντιγόνης, επειδή στο μισό έργο παλινδρομεί μεταξύ της αγάπης που έχει στον πατέρα της και στον έρωτά της προς τον Λυγκέα», μας λέει η κ. Τριανταφύλλη. Η Υπερμνήστρα διεκδικεί το δικαίωμά της στον έρωτα και προσπαθεί να απελευθερωθεί από την εντολή του πατέρα της. Ο Λυγκέας είναι ερωτευμένος μαζί της και θέλει να ξεφύγει και εκείνος από την πατρική εντολή της συμφιλίωσης των δύο βασιλείων (Αιγύπτου – Αργους). Σε μια άλλη ανάγνωση, η σκηνοθέτις επισημαίνει ότι το θέμα της ελευθερίας, που αργότερα θα αναπτύξει στις «Ωδές», απασχολεί τον Κάλβο και εδώ σε ένα πιο προσωπικό, ανθρωποκεντρικό επίπεδο.

Τα πρόσωπα του έργου έλκονται από αντίρροπες δυνάμεις αγάπης και καθήκοντος και βρίσκονται σε μια «ενδιάμεση» κατάσταση επαναδιαπραγμάτευσης της ζωής τους σε σχέση με το παρελθόν και το μέλλον τους. Στο κατώφλι των 40 η ίδια νιώθει πως βρίσκεται περίπου σε ένα παρόμοιο μεταίχμιο, προσθέτοντας ότι κανείς δεν καταφέρνει να απαλλαγεί από τις ρίζες του και μάλλον δεν υπάρχει λόγος. «Νομίζω ότι από αυτό που έχουμε, καλούμαστε να κάνουμε αυτό που θέλουμε, χρειάζεται ύλη, ενέργεια και ιστορία, δεν μπορούμε να αποκοπούμε, το πού θα τα στρέψουμε αυτά εξαρτάται από εμάς. Πάντα προχωράμε στο μέλλον διαχειριζόμενοι εποικοδομητικά τα υλικά του παρελθόντος, είναι θέμα φυσικής», μας λέει.

Και κάπου εδώ κολλάει και το μικρόβιο της αστροφυσικής που έχει μπει στη Νατάσα Τριανταφύλλη τα τελευταία χρόνια και η αντίληψη για το πώς συνδέεται η μεγάλη κλίμακα του σύμπαντος με το μικρό μέγεθος του ανθρώπου. «Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι ανήκουμε σε κάτι τόσο μεγάλο το οποίο όμως χωρίς τη δική μας ενέργεια δεν μπορεί να σταθεί. Η κλίμακα παίζει ρόλο και στις “Δαναΐδες” μιλάμε για έναν μεγάλο μύθο που στηρίζεται σε ένα μικρό οικογενειακό γεγονός, πως φτάνει ένας άνθρωπος, η Υπερμνήστρα, να κουβαλάει στην πλάτη της το βάρος μιας τέτοιας απόφασης».

«Δαναΐδες», 2-3 Αυγούστου, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή