Οσοι έχουν δει έστω και ένα επεισόδιο του «Black Mirror», αναθεωρούν τη σχέση τους με το κινητό τους τηλέφωνο και την τεχνολογία τουλάχιστον για λίγο. Ο Γιάννης Κακλέας είδε πολλά επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς και κάποια στιγμή στο μετρό του Λονδίνου παρατήρησε μια εικόνα που πλέον δεν μας κάνει εντύπωση. Μια παρέα νέων καθισμένων στη σειρά και σκυμμένων πάνω από τα κινητά τους τηλέφωνα χωρίς ενδιαφέρον για το τι γίνεται γύρω τους. Για τον κ. Κακλέα αυτή είναι η νέα «ρινοκερίτιδα» που γοητεύει και προσβάλλει τους ανθρώπους και με την οποία καταπιάνεται στη νέα του δουλειά στο θέατρο Κιβωτός.
Μετά το περυσινό «Παιχνίδι της σφαγής» του Ευγένιο Ιονέσκο, ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με τον αλληγορικό «Ρινόκερο», επηρεασμένος από την τηλεοπτική σειρά και τις ιδέες του Γκι Ντεμπόρ για τη δύναμη της εικόνας και την κοινωνία του θεάματος.
Ο Ιονέσκο έγραψε τον «Ρινόκερο» το 1959 ως μια αλληγορική κριτική στη μαζική έξαρση και αποδοχή του ναζισμού και του φασισμού των κοινωνιών της εποχής. Οι κάτοικοι μιας γαλλικής πόλης προσβάλλονται από «ρινοκερίτιδα» και μεταμορφώνονται σε καταστροφικούς ρινόκερους εκτός από τον Μπερανζέ που αντιστέκεται.
Ο Αρης Σερβετάλης υποδύεται τον Μπερανζέ, έναν στοχαστή που δεν αντέχει την αποξένωση και την απρόσωπη επαφή της σύγχρονης κοινωνίας.
«Σκηνοθετώ έχοντας μέσα μου έναν διχασμό, είμαι ο Μπερανζέ αλλά και ο ρινόκερος, όπως ο οποιοσδήποτε. Μέσα μας έχουμε και τις δύο φύσεις», μας λέει ο Γιάννης Κακλέας που βλέπει τους ανθρώπους να μεταμορφώνονται σε ρινόκερους της φωτεινής οθόνης.
Ο «Ρινόκερος» στην προσέγγιση του Γιάννη Κακλέα θρέφεται με την ευτέλεια, την ευκολία των σχέσεων, τη γρήγορη επιτυχία, την πάση θυσία ευτυχία, την ανάγκη για κυριαρχία και ποδοπατά τις ανθρώπινες αξίες. «Η παράσταση έχει σαν τόπο το κοντινό μέλλον. Οι άνθρωποι κυριαρχούνται από ένα νέο τρόπο επικοινωνίας και τις οθόνες των κινητών και της μη διαπροσωπικής επαφής. Επικοινωνούν μόνο μέσα από μηνύματα, σχέδια, φωτογραφίες και δημιουργούν μια νέα έννοια ύπαρξης», λέει ο σκηνοθέτης και προσθέτει ότι «σταδιακά αυτό καταστρέφεται, μειώνεται, δεν υπάρχει και στο τέλος μένει ένας άνθρωπος μόνος που ξαναβρίσκει τον πυρήνα του, πηγαίνουμε από την υπεροψία του κατέχω τα πάντα στο δεν έχω τίποτα παρά μόνο την αγωνία της ύπαρξής μου».
Η αντίθεση με τα κινήματα και τις μορφές του ολοκληρωτισμού είναι αυτονόητη, σημειώνει ο κ. Κακλέας, αλλά στο ανέβασμα του έργου, στην εποχή μας, ο ίδιος επιχειρεί να πάει ένα βήμα παρακάτω και να θέσει στο κοινό εσωτερικά ζητήματα και ερωτήματα. «Το θέμα νομίζω είναι να κοιτάξουμε πώς ενθαρρύνουμε και θρέφουμε τον ρινόκερο που έχουμε μέσα μας», μας λέει. Μην περιμένετε λοιπόν να δείτε ρινόκερους επί σκηνής, η μεταμόρφωση είναι εσωτερική. «Είναι εύκολο να κάνεις μια παράσταση για να πεις πόσο αντιφασίστας είσαι, αλλά τον εσωτερικό μας φασισμό ποιος τον αναγνωρίζει, ποιος τον ελέγχει και ποιος τον σκοτώνει; Πρέπει κανείς να σκάψει βαθιά μέσα του και να ανακαλύψει τους επικίνδυνους ιούς της ρινοκερίτιδας που μπορεί να τον μετατρέψουν σε προοδευτικό φασίστα».
Στον θίασο συμμετέχουν επίσης οι Ελλη Τρίγγου, Στέλιος Ιακωβίδης, Ροζαλία Κυρίου, Θάνος Μπίρκος κ.ά.
Ο Μπερανζέ
Γι’ αυτό και ο Μπερανζέ της παράστασης, τον οποίο υποδύεται ο Αρης Σερβετάλης, δεν απεικονίζεται, είναι ένας χαμηλόβαθμος υπάλληλος γραφείου που χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του, όπως τον φαντάστηκε ο Ιονέσκο, αλλά ένας νέος άνθρωπος που δεν χωράει πουθενά και δεν ταιριάζει με το μοντέλο της νέας κοινωνίας. «Η παράσταση επικεντρώνεται με το ποιος είναι και τι εκφράζει ο Μπερανζέ. Ο δικός μας είναι ένας νέος άνθρωπος που δεν μπορεί να συνυπάρξει, που γίνεται μοναχικός εξαιτίας της κοινωνίας. Για τους άλλους έχει την εικόνα ενός τρελού αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας στοχαστής που προσπαθεί να λύσει τα προβλήματά του σε μια κοινωνία που παρακμάζει».
Ο Μπερανζέ είναι η επιθυμία μας και όχι μια πραγματικότητα, συμπληρώνει ο Γιάννης Κακλέας, για να μπορούμε να αντέξουμε στις εξωτερικές πιέσεις και να διατηρήσουμε το αξιακό μας σύστημα. «Ολοι όμως υποκύπτουμε σε σεξιστικές αντιλήψεις, σε κρυφές ή φανερές εξουσιαστικές πρακτικές. Ολοι έχουμε υπάρξει ρινόκεροι και κάποιοι, όπως πολλοί πολιτικοί μας, το έχουν κάνει σημαία είτε είναι ακροδεξιοί ή δημαγωγοί που οδηγούν τους ανθρώπους να ποδοπατήσουν τις ιδιαιτερότητες των άλλων. Οταν όμως αυτό γίνει το κυρίαρχο ρεύμα, τότε είναι καταστροφικό».
«Ρινόκερος», από 5 Οκτωβρίου, θέατρο «Κιβωτός», Πειραιώς 115.