Στο τηλέφωνο η Στεφανία Γουλιώτη έλεγε πως είναι «πανευτυχής με αυτή τη συνεργασία». Από κοντά έδειχνε ότι πίστευε κάθε λέξη. Από τους ταλαντούχους νέους σκηνοθέτες ο Εκτορας Λυζίγος ετοιμάζεται για την παρθενική του εμφάνιση, στις 12 του μηνός στην Επίδαυρο, με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου. Κι εκείνη, μια ηθοποιός που στα 33 της έχει χορτάσει από τις πιο επαινετικές κριτικές, τον ακολουθεί μαζί με μια ομάδα διαλεχτών ηθοποιών που δεν βολεύονται με ευκολίες.
«Ο Εκτορας είναι σκηνοθέτης που σέβεται την κούρασή σου, νιώθει πότε η πρόβα δεν είναι δημιουργική. Δεν είναι σκηνοθέτης δυνάστης», λέει η ίδια. «Οι περισσότεροι σκηνοθέτες – δυνάστες έχουν καλλιτεχνικό πρόβλημα με τον εαυτό τους, με εξαίρεση τον Λευτέρη Βογιατζή. Εκείνος είχε στο μυαλό του κάτι εξαιρετικά ευφυές που αδυνατούσε να το επικοινωνήσει. Γι’ αυτό γινόταν μερικές φορές σκληρός».
Κι εκεί που περίμενα ότι θα ονειρεύεται σκηνοθεσίες και να παίζει τον ρόλο του αρχηγού που είναι σαφές ότι της ταιριάζει, με διαψεύδει: «Θέλω να με βάλεις σε ένα κόσμο και να χαθώ σ’ αυτόν. Αλλά να μου πεις τι θες. Είμαι “στυγνός εκτελεστής”, αλλιώς θα έγραφα, θα σκηνοθετούσα… Εχω επιλέξει να είμαι ο αγωγός, δεν μπορώ να παίρνω το βάρος όλης της παράστασης. Το “παιδιά αυτοσχεδιάστε όλο το έργο” με πάει πίσω. Θέλω να βλέπω τις πρώτες σημαδούρες στη θάλασσα, ώστε να τις ακολουθώ. Αλλιώς θα χαθώ στο πέλαγος».
Σωματική αφήγηση
Ο Λυγίζος, που για πρώτη φορά θα σκηνοθετήσει αρχαίο δράμα έξω από τέσσερις τοίχους, στηρίζεται στη σωματική αφήγηση. Οκτώ άνθρωποι αφηγούνται ενώ από τον ρόλο του Προμηθέα φαίνεται να περνούν όλοι. H ιστορία του Τιτάνα λέγεται ομαδικά στην παράσταση, ενώ η συνύπαρξη της αρσενικής και της θηλυκής πλευράς του Προμηθέα που ερμηνεύουν αντίστοιχα ο Λυγίζος με τη Γουλιώτη, είναι ακόμη ένα εύρημα.
Στο έργο του ο Αισχύλος καταπιάνεται με τη μετάβαση από την κυριαρχία των θεών και του θείου, στον άνθρωπο. Ο Δίας και ο Προμηθέας αποτελούσαν μία και μοναδική δύναμη. Η βία, η ισχύς, η εκτέλεση ήταν τα στοιχεία του πρώτου, η τεχνική στα πράγματα, ο τρόπος σκέψης χαρακτήριζαν τον δεύτερο. Συνεργάστηκαν για να διώξουν το κατεστημένο, μάλιστα ο Προμηθέας πρόδωσε τους δικούς τους γι’ αυτό. «Μόνο που ο Δίας ήθελε να αποτελειώσει το ανθρώπινο είδος, να το εξαφανίσει και να φτιάξει ένα καινούργιο. Ο Προμηθέας είδε πως κάθε είδος μπορούσε να επιβιώσει εν αντιθέσει με τον άνθρωπο και έτσι τους έδωσε τη σκέψη. Η φωτιά στην ουσία είναι ο δάσκαλος των τεχνών, η γνώση. Ο Προμηθέας μάς προσκαλεί να γνωρίσουμε τις συνέπειες που υφίσταται αυτός που προδίδει “τους δικούς του” για να αγαπήσει τον αδύναμο. Τον άνθρωπο».
Η γνώση
Δεν είναι απλά μια ιστορία εκδίκησης «αλλά μια ιστορία ενός σχίσματος». Τι θα αγγίξει τον σύγχρονο θεατή; «Οτι η σκέψη και η γνώση είναι θείο δώρο το οποίο ισοπεδώσαμε για την εύκολη απόλαυση. Εχει σημασία η διαδικασία της γνώσης για να γίνει κτήμα. Δηλαδή, χρειάζεται να διαβάσεις την εφημερίδα κι όχι να αρπάξεις στο μέγεθος ενός τίτλου την είδηση από το facebook. Οταν λοιπόν στερείσαι βιώματος, στερείσαι σημαντικότητας. Γίνεσαι κενός. Και τότε τι χρειάζεται για να επιβιώσεις; Τη Χρυσή Αυγή που δίνει εύκολους στόχους».
Το πάει πολύ μακριά η Στεφανία Γουλιώτη, το παραδέχεται, αλλά την ενοχλεί η ευκολία σε όλες της τις εκφάνσεις. Ακόμη και στην επικοινωνία: «Τους φίλους που μετράμε στο Διαδίκτυο κι ας μην τους βλέπουμε ποτέ». Δασκάλα σε δραματική σχολή εδώ και τρία χρόνια, βλέπει τη δυσκολία πολλών παιδιών να εξωτερικεύσουν το συναίσθημά τους. «Φοβάμαι ότι θα πενηνταρίσουν χωρίς να έχουν αποκτήσει εμπειρίες. Κι έπειτα έρχεται η κατάθλιψη, τα ψυχοφάρμακα, οι πλαστικές για να γεμίσουν το κενό που τους δημιούργησε η ευκολία. Αν κάτι μπορεί να μας διδάξει το έργο του Αισχύλου σήμερα είναι να δώσουμε αξία σε πράγματα που μας δόθηκαν και δεν είναι αυτονόητα».
Ποιος θα μπορούσε να είναι ο Προμηθέας σήμερα; «Είναι κάποιοι αφοσιωμένοι επιστήμονες σε ξεχασμένα εργαστήρια που επιμένουν, οι σπουδαίοι μουσικοί της κλασικής και γενικά όσοι παλεύουν να προχωρήσουν τη γνώση ένα βήμα πιο πέρα».
Την ρωτάω πώς, από τότε που ήταν μικρή, η δασκάλα της στο σχολείο του Π. Φαλήρου, η Μιράντα Μυράτ που τους μάθαινε θέατρο, της έδινε ανδρικούς ρόλους. «Ναι ρε γαμώτο», λέει και θυμάται το «Τίμιο Καλικαντζαράκι» στην Γ΄ Δημοτικού, Χριστούγεννα. «Εγώ έπαιζα τον Καραμούζο». Η οικογενειακή βιντεοκασέτα δείχνει ότι το θέατρο ήταν γραφτό της. «Ομως κολακεύομαι να μου δίνουν και ανδρικούς ρόλους γιατί δείχνει ηθοποιό που δεν είναι σαφή τα όριά του». Θέλει να αιφνιδιάζει τον θεατή, είτε παίζει τη δυναμική Ηλέκτρα, ένα αγρίμι που άφησε άναυδη την Επίδαυρο στην παράσταση του Πέτερ Στάιν, είτε τον μάντη Τειρεσία που της εμπιστεύθηκε ο Λευτέρης Βογιατζής, είτε τη γυναικάρα Κόμισσα Ορσίνα στην οποία την μεταμόρφωσε ο Γιάννης Χουβαρδάς.
Η Στεφανία Γουλιώτη τα γεύτηκε όλα νωρίς. Την αποθέωση, τις συνεργασίες, τους τίτλους της καλύτερης ηθοποιού της γενιάς της… Υπάρχουν όμως και κάποιοι που ενοχλούνται μαζί της… «Είμαι ευθύς. Δεν αντέχουν όλοι τον παρορμητισμό. Επίσης όταν κάτι δεν μου αρέσει, βγαίνει από τους πόρους μου, φαίνεται ακόμη και από τον τρόπο που στέκομαι. Αυτή είμαι».
Και το σώμα και η ψυχή…
Από τις λίγες πρωταγωνίστριες που μπήκαν τόσο απλόχερα στην πρώτη σελίδα των εφημερίδων, πέρασε από το Γεωλογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών «από σεβασμό στον μόχθο των γονιών μου», αλλά και γιατί στα 18 της τη μάγευε η μετεωρολογία και η κλιματολογία. Η δραματική σχολή του Εθνικού όμως είχε μεγαλύτερη δύναμη πάνω της. Στα 16 είχε τρέλα με τη Φιλαρέτη Κομνηνού, ενώ δεν ξεπέρασε ποτέ «το κόλλημα με τη Μελίνα».
Ο αδερφός της ο Ζακ (λόγω της Γαλλίδας μητέρας τους) έχει φτιάξει ένα ωραίο σάιτ για κείνη κι όσα κατάφερε έως τώρα (www.stefaniagoulioti.gr). Την ρωτώ για τον τρόπο της να ταλαιπωρεί το σώμα της, σαν να το τιμωρεί. «Το θέατρο είναι χειρωνακτική τέχνη. Πονάει το σώμα σου, η φωνή σου, η ψυχή σου, ψάχνεις τους τρόπους έκφρασης. Ολα αυτά γράφουν πάνω σου. Δεν λέω να κάνει κάποιος ακροβατικές παραστάσεις, αλλά δεν μπορεί να βαριέται ο θεατής. Ισως, πάλι, ο οργανισμός μου εκκρίνει περισσότερη αδρεναλίνη. Ισως εκτονώνω κάποιο πρωτόγονο θυμό, δεν ξέρω ακριβώς».
Με τους μαθητές της είναι «αυστηρή». «Κάνω ένα μάθημα που το ονομάζω τεχνικό, η σχολή το λέει υποκριτική. Μια διαδικασία πάνω στην επικοινωνία και πώς ο θεατής δεν επικοινωνεί με τον ηθοποιό, αλλά με κάτι που συμβαίνει ανάμεσά μας». Στο πρώτο χαρτί που βρίσκει μπροστά της σχεδιάζει δύο ανθρωπάκια κι έναν κύκλο ανάμεσά τους, όπως της έμαθε ο Βασίλιεφ. «Ο θεατής επικοινωνεί μ’ αυτό, το ενδιάμεσο που προκαλούν οι δύο». Υπάρχουν παιδιά βέβαια που πηγαίνουν στη δραματική σχολή για να τονωθούν. «Στο δικό μου μάθημα τους ζητάω να καταρρακωθούν. Είναι ένα μάθημα που σε φέρνει αντιμέτωπο με αυτό που είσαι. Οσοι είναι αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουν δυσκολίες με λατρεύουν, όσοι δεν θέλουν να ξεβολευτούν, με αγνοούν».
«Προμηθέας Δεσμώτης», μετάφραση Παναγιώτης Μουλλάς, σκηνικά, κοστούμια Κλειώ Μπομπότη. Παίζουν οι: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στεφανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, Μιχάλης Κίμωνας, Εκτορας Λυγίζος, Αννα Μάσχα, Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη.