«Το κέρδισε το στοίχημα»! «Κοίτα κόσμο που έχει! Το περίμενες;» Αυτά ήταν τα πρώτα σχόλια που ακούγονταν το περασμένο Σάββατο στο κοίλον του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου λίγο πριν από την πρώτη φετινή παράσταση. Γιατί λίγο τα έξοδα καθόδου ώς την Επίδαυρο, λίγο το όνομα του σκηνοθέτη της παράστασης, του Δημήτρη Καραντζά, που δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, είχαν δημιουργήσει αν μη τι άλλο μια περιέργεια για την ανταπόκριση του κόσμου. Ομως ο κόσμος ανέβαινε με πυκνούς ρυθμούς μέχρι το αρχαίο θέατρο ώς τις 9 και 5 λεπτά και τελικά φιλοξενήθηκαν 5.000 θεατές στην πρώτη φετινή παράσταση.
Πολύ καλή η μετάφραση
Ο Δημήτρης Καραντζάς ανέλαβε να σκηνοθετήσει την τραγωδία «Ελένη» του Ευριπίδη, σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη (πολύ καλή, κατά γενική ομολογία). Και επέλεξε να μην έχει κανέναν γνωστό ηθοποιό για το εγχείρημά του αυτό. Μια ομάδα εννέα νέων ηθοποιών είχε στη διάθεσή του για να ζωντανέψουν τους ήρωες αυτής της καινοτόμας, για την εποχή της, τραγωδίας του Ευριπίδη. Προτού ξεκινήσει η παράσταση, μια νεαρή ηθοποιός με ένα δάφνινο στεφάνι στους ώμους, σαν φτερά αγγέλου, αρχίζει να περπατάει γύρω γύρω από την ορχήστρα. Κουβαλούσε μια συρόμενη βαλίτσα-ηχείο. Σιγά σιγά μπήκαν όλοι οι ηθοποιοί, κουβαλώντας μιαν αντίστοιχη αποσκευή. Σκηνικό κανένα πάνω στην ορχήστρα, που απολύτως γυμνή αναδείκνυε το μεγαλείο του χώρου. Οσο για τα κοστούμια των ηθοποιών, απλά, σημερινά, όλα σε τόνους του κρεμ, έμοιαζαν συνέχεια με το χώμα που καλύπτει την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου. Δέκατος «ηθοποιός» της παράστασης, οι φωτισμοί (Ανδρέας Αναστασίου) που υπογράμμιζαν το συγκεκριμένο στήσιμο των ηθοποιών, χαράσσοντας γεωμετρικά σχήματα πάνω στην ορχήστρα.
Ηταν φανερό ότι ο Δημήτρης Καραντζάς είχε επιλέξει μιαν άλλη ανάγνωση, μιαν άλλη προσέγγιση της τραγωδίας, εντελώς διαφορετική από όσα έχουμε συνηθίσει να παρακολουθούμε ώς τώρα. Ο χορός ήταν μια πολυφωνική αφήγηση, διαφορετική, ανάλαφρη, δροσερή, με μουσική μόνο τις αποχρώσεις των φωνών. Ανάλαφρη, αλλά ευφυής ήταν συνολικά και όλη η ματιά του Δημήτρη Καραντζά, που έδειξε με ποιον τρόπο μπορεί να προσεγγίσει ένας νέος σημερινός καλλιτέχνης ένα κείμενο που έρχεται από πολύ μακριά. Η καρτουνίστικη, συχνά, κίνηση των ηθοποιών συνομίλησε με την παρωδία, χαρίζοντας γέλιο στους θεατές. Η σχεδόν εμμονική προσπάθεια όλων των ηθοποιών να περνούν διαρκώς δίπλα από τη θυμέλη, ήταν, με χιούμορ αλλά όχι με ασέβεια, το σχόλιο πάνω στον τρόπο που οι σύγχρονοι χειρίζονται τις παραδόσεις. Ο πλάγιος λόγος που κυριάρχησε στην αφήγηση -«ο Μενέλαος είπε:…», «ο χορός είπε:…», «η Ελένη είπε:…»- ήταν ο τρόπος που διηγούμαστε σήμερα ένα παλιό παραμύθι.
Αντιδράσεις
Για πολλούς, η πρόταση του Δημήτρη Καραντζά ήταν μια εντελώς καινούργια πρόταση ανάγνωσης της αρχαίας τραγωδίας, που βάζει ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της προσέγγισης αυτών των σπουδαίων κειμένων. Σε άλλους φάνηκε υπερβολική. Αρκετοί ήταν εκείνοι που αποχωρούσαν στη διάρκεια της παράστασης, κυρίως από το πάνω διάζωμα. Η διαμάχη για το πώς παρουσιάζεται σήμερα ένα κλασικό κείμενο συνεχίζεται…