Η τρίτη φετινή παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου ήταν η πιο επιτυχημένη εισπρακτικά και η πιο αποδεκτή από τη μεγαλύτερη μερίδα του κοινού. Την περασμένη Παρασκευή και το Σάββατο στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου συμμετείχαμε -περίπου 13.000 θεατές και τις δύο ημέρες- στο δράμα και τα πάθη του Φιλοκτήτη. Είναι η τελευταία τραγωδία που έγραψε ο Σοφοκλής σε ηλικία 85 ετών και σκηνοθέτησε φέτος, για το Φεστιβάλ Επιδαύρου, ο Κώστας Φιλίππογλου, με ευαισθησία και ευφυΐα. Οι θεατές, κατευθυνόμενοι για το κοίλον του αρχαίου θεάτρου, αντίκρισαν ένα σιδερένιο (στην πραγματικότητα ήταν ξύλινο για την προστασία του μνημείου) στεφάνι να κυκλώνει την ορχήστρα. Γύρω ήταν κρυμμένα μερικά ταπεινά αλλά σημαντικά στοιχεία του σκηνικού (που έφτιαξε ο Κένι Μακλέλαν, ένα σκηνικό λιτό όσο και εξόχως λειτουργικό): μαδέρια και μερικά σιδερένια σκαμνιά, που γίνονταν στην πορεία τραμπάλες (αμφιθυμίας), κουπαστή, ακτή…. Μόνον αυτά. Η λιτότητα του σκηνικού, που αφήνει να αποκαλύπτεται το μεγαλείο του χώρου, κυριαρχούν φέτος στην Επίδαυρο, όχι μόνο για να μειωθεί το κόστος της παραγωγής, αλλά και γιατί παραπέμπει στη μίνιμαλ αλλά ουσιαστική «γλώσσα» των σύγχρονων σκηνοθετών.
Την περασμένη Παρασκευή, το σύνηθες σούσουρο και τα σιγοψιθυρίσματα των θεατών διακόπηκαν ακαριαία με την είσοδο του Μιχαήλ Μαρμαρινού-Φιλοκτήτη, που καθήλωσε τους πάντες όταν άρχισε να εξιστορεί την ιστορία του, το δράμα του, τους πόνους του κορμιού του. Τον είχαν εγκαταλείψει στη Λήμνο, στη μέση του Αιγαίου οι σύντροφοί του συμπολεμιστές στην Τροία, όταν τον δάγκωσε ένα ιερό φίδι και η πληγή του κακοφόρμιζε και μύριζε αφόρητα, ενώ οι φωνές του δεν αντέχονταν από τους γύρω του. Μόνη συντροφιά, στήριγμα, μνήμη του παλαιού μεγαλείου και μέσον επιβίωσης, το τόξο που του είχε δώσει ο Ηρακλής. Εκεί, στη Λήμνο, φτάνουν ο Οδυσσέας (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) και ο γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος (Αιμίλιος Χειλάκης), με σκοπό να του αποσπάσουν με δόλο το τόξο, γιατί μόνο με αυτό θα κερδιζόταν η Τροία σύμφωνα με τον χρησμό. Τρεις διαφορετικοί ανθρώπινοι χαρακτήρες, με διαφορετικές αξίες και στόχους, είναι μπροστά μας σ’ αυτό το αρχαίο δράμα που ίσως περισσότερο από κάθε άλλο συνομιλεί με τα διλήμματα, τις αξίες ή την ανυπαρξία αξιών τού σήμερα. Ποιος έχει δίκιο; Ο Φιλοκτήτης που υπερασπίζεται με πάθος και επιμονή την προσβολή που του έγινε και δεν συγχωρεί την αναλγησία των συντρόφων του; Ο Οδυσσέας, που συνειδητά μεταχειρίζεται την πονηριά, αλλά για το κοινό καλό; («Το κρίσιμο και το σωστό με αναγκάζουν να υπακούω τους κυβερνήτες», λέει…) Ή ο Νεοπτόλεμος, που άγουρος και άβουλος στην αρχή υπηρετεί το σχέδιο του Οδυσσέα, για να συντριβεί στην πορεία από τις τύψεις του, αλλά και τη σχέση που ανέπτυξε με τον Φιλοκτήτη και να στηρίξει γενναιόδωρα αργότερα τη βούληση του φίλου του;
Είδαμε και τους τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες να ζωντανεύουν με αμεσότητα, με συγκίνηση ή με χιούμορ σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Παρακολουθήσαμε την εσωτερική τους πάλη και το πάθος των επιχειρημάτων τους. Είδαμε τον χορό των ναυτών να δημιουργεί σωματικά το σύμπαν των συναισθημάτων. Ακούσαμε τη μουσική που έγραψαν οι Lost Bodies και κυρίως απολαύσαμε, σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, τη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. «Ακουγα ένα ποίημα», είπε μία από τους θεατές. Και ήταν έτσι. Γι’ αυτό και ένα από τα πιο σκληρά αρχαία δράματα έγινε το πιο ποιητικό, το πιο διχασμένο, γι’ αυτό και το πιο ευαίσθητο. Τη λύση τελικά θα δώσει ο Ηρακλής, γνωστοποιώντας τη θέλησή του με τα… φέιγ βολάν που πέταξε. Ολη αυτή την πάλη των τριών ανδρών και των ναυτών τους φώτισε έξοχα ο Νίκος Βλασσόπουλος.
Και τις δύο βραδιές η παράσταση χειροκροτήθηκε θερμά και πολλές φορές. Κανείς δεν έφυγε, κανείς δεν κουνήθηκε από τη θέση του. Για όσους δεν πρόλαβαν να τη δουν στην Επίδαυρο, ο «Φιλοκτήτης» θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο στις 4 Σεπτεμβρίου.