ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
(επεξεργασία Α. Κοκκίνου – Ν. Φλέσσας)
Εγώ ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος
σκηνοθ.: Αννα Κοκκίνου, Νίκος Φλέσσας
θέατρο: Σφενδόνη
ΜΩΡΙΣ ΜΑΙΤΕΡΛΙΝΚ
Εσωτερικό
σκηνοθ.: Σοφία Μαραθάκη
θέατρο: Του Νέου Κόσμου
Η Αννα Κοκκίνου –ιδιαίτερη περίπτωση ιδιοφυούς εγωκεντρισμού, αυτοκινούμενης και αυτοτροφοδοτούμενης προσωπικότητας στο θέατρο– δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί καταλληλότερο όχημα για τον παρακινδυνευμένο σκηνικό της μονόλογο-αναλόγιο- αφήγηση, από το UFO τροχοφόρο με τα πολύσπαστα, πολυσήμαντα μηχανικά φτερά, που της σχεδίασε ο Δημήτρης Κορρές. Πάνω σ’ αυτό το ηλεκτροκινούμενο και ηλεκτρονικά εξοπλισμένο αναπηρικό αμαξίδιο, αλωνίζει σκηνή, χιλιετίες, θηριωδίες από την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, κάνοντας στάσεις στοχασμού και κριτικής υποκίνησης πάνω στο αιώνιο αίνιγμα της ιδιοσυγκρασιακής μας «μοίρας».
Με διπλό όχημα –τον ακριβέστατο μα και παλλόμενο λόγο του Θουκυδίδη αφενός (στο μεταφραστικό και υφολογικό κατόρθωμα του Ν. Μ. Σκουτερόπουλου) και αφετέρου το φτερωτό αμαξίδιο του χωροχρόνου–, ντυμένη με μαύρη, δερμάτινη στολή σκοτεινού μοτοσικλετιστή, αγγέλου του θανάτου, λαβωμένου Ικαρου, παράλυτης, άφυλης αλληγορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου, καλωδιωμένη, χειριζόμενη μοχλούς και ηλεκτρονική αλλοίωση της φωνής της μέσω υπολογιστών (σχεδιασμός Μηνάς Εμμανουήλ), η ηθοποιός κατορθώνει έναν άθλο: Να καθηλώσει και να συνταράξει τους έτοιμους, να παραξενίσει, να θυμώσει, να ανησυχήσει τους ανέτοιμους. Ολα αυτά, «καθηλωμένη» η ίδια, μα σε ακραία εγρήγορση, ένταση και ταραχή για τα παρόντα που αβίαστα συνάγονται. Διανύοντας χιλιόμετρα κι αιώνες κυκλωτικού χωροχρόνου μέσα στην άδεια σκηνή, χρησιμοποιεί έναν πολυφωνικό κώδικα με τις δικές της εκδοχές φωνής, εμπλουτισμένες με ηλεκτρονικές παραλλαγές τους.
Και μόνον η σύλληψη, το σκηνικό όραμα, η τόλμη για τόσο ιδιαίτερη δραματοποίηση ιστορικού αφηγήματος, μάλιστα δίχως χρονολογική σειρά αλλά με τη λογική ανάδειξης ενός τελικού στόχου, αποτελεί σταθμό στα θεατρικά μας δεδομένα.
Εντός και εκτός
Τα έργα για μαριονέτες του Φλαμανδού νομπελίστα (1911) Μωρίς Μαίτερλινκ (1862-1949) είναι περισσότερο γνωστά σε μουσικούς παρά σε ανθρώπους του θεάτρου. Η παρουσίαση λοιπόν ενός από αυτά, του «Εσωτερικού» (1891), σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη από τη θεατρική ομάδα Ατονάλ είναι κέρδος. Πόσο περισσότερο όταν η νέα σκηνοθέτις Σοφία Μαραθάκη προσέγγισε με ιδιαίτερη ευαισθησία και αυτοσχεδιαστική ικανότητα, ιδίως το φωτισμένο εσωτερικό του σπιτιού, δηλαδή την έκφραση δραματικής ειρωνείας του έργου, κινώντας τις βουβές φιγούρες σαν ζώσες μαριονέτες προβάλλοντας την ιδέα των ανθρώπων στα χέρια του άγνωστου μαριονετίστα, που ορίζει ζωή και θάνατο.
Τρεις άνθρωποι έρχονται επιφορτισμένοι με το δύσκολο έργο της θλιβερής αναγγελίας του πνιγμού μιας κοπέλας στους οικείους της (μητέρα, αδελφή, πατέρας), αλλά το αναβάλλουν συνεχώς καθώς τους παρακολουθούν από τα φωτισμένα παράθυρα να χαίρονται ανέμελοι την αρμονική και μονιασμένη καθημερινότητά τους αγνοώντας τη δυστυχία τους. Στο «εσωτερικό» υπάρχει κι ένα μωρό στην κούνια, αδιευκρίνιστο σε ποια από τις αδελφές ανήκει, στη ζωντανή ή στην πνιγμένη. Αυτό είναι όλο. Το κοινό παρακολουθεί τόσο τους ομιλούντες μαντατοφόρους όσο και τα βουβά πρόσωπα της οικογένειας μέσα από διπλά «παράθυρα». Η συνείδηση της παράδοσής μας στο αναπόδραστο ενισχύεται από τον τρόπο κίνησης των ηθοποιών στο εσωτερικό του «Εσωτερικού» με τον αργό, ακριβή, μηχανικό, διακεκομμένο τρόπο των νευρόσπαστων (Εύα Νικηφόρου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Κωσταντίνος Παπαθεοδώρου/Κώστας Κορωναίος). Η αίσθηση μεταξύ ονείρου, εφιάλτη, πραγματικότητας, που γυρίζει την πλάτη στον ρεαλισμό και στις ψυχολογικές ή όποιες συγκρούσεις, είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της παράστασης. Η νεαρή σκηνοθέτις δεν μπόρεσε να προτείνει κάποια εύστοχη ιδέα για το μισοφωτισμένο εξωτερικό του «Εσωτερικού» όπου διστάζουν, αναβάλλουν, αλλάζουν αμήχανες κουβέντες οι μαντατοφόροι του θανάτου, που απρόσμενα γίνεται στο τέλος διπλός.
Οι καλοί ηθοποιοί Νέστωρ Κοψιδάς, Σωτήρης Τσακομίδης, Αλεξάνδρα Ντεληθέου δεν είχαν στη διάθεσή τους τις σκηνοθετικές συντεταγμένες για κάτι πιο ενδιαφέρον από το αναμενόμενο. Ακόμη και τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη ευνόησαν τους ηθοποιούς – μαριονέτες, περιοριζόμενα για τους μαντατοφόρους, επίσης στα αναμενόμενα.