Εχει θητεύσει δόκιμα στην πεζογραφία, στη μετάφραση, στο θέατρο. Πολυσχιδής η Μαρία Ευσταθιάδη, αυτή τη φορά εκφράζεται μ’ ένα νέο θεατρικό κείμενο που έχει τίτλο «Textilen» και θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στις 5 και 6 Ιουλίου, στον Χώρο Η της Πειραιώς 260. Την παράσταση σκηνοθετεί ο Βίκτωρ Αρδίττης και επί σκηνής καθοδηγεί τους Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Ρηνιώ Κυριαζή, Ντένη Μακρή, Περικλή Μουστάκη, Θέμιδα Μπαζάκα, Σοφία Σεϊρλή, Μάνο Σταλάκη, καθώς και τις δύο φωνές που ακούγονται (Γιώργος Βουρδαμής, Θέμης Θεοχάρογλου). Οι ήρωες του «Textilen» είναι μια πλούσια αστική οικογένεια σε αποσύνθεση. Και ο Βίκτωρ Αρδίττης θα επιχειρήσει να φέρει στη σκηνή ένα μωσαϊκό στιγμών από τις διαδρομές της αστικής τάξης τον 20ό και τον 21ο αιώνα.
Το θέμα και το έναυσμα είναι η αστική τάξη. Το κίνητρο ήταν να την ιχνογραφήσει; «Εδώ και κάποιον καιρό θέλω να πω κάποια πράγματα για τους καιρούς που ζούμε, αλλά με τον δικό μου τρόπο. Μ’ έναν τρόπο το “TEXTILEN” έχει μια σχέση και με το “Κόκκινο ξενοδοχείο”, ανήκει στο ίδιο νήμα». Και μοιράζεται μαζί μου τα όσα διάβασε από δύο Γάλλους κοινωνιολόγους, μεγάλης ηλικίας πια και αριστερής προέλευσης. Που ήταν ασφαλώς η αφορμή για να γράψει αυτό το έργο. «Αυτοί οι άνθρωποι έχουν γράψει ένα σωρό βιβλία με σοβαρά στατιστικά στοιχεία. Οι μεγάλες γαλλικές αστικές οικογένειες τους άνοιξαν τις πόρτες τους. Αυτό που βγάζουν είναι η διαπλοκή που υπάρχει στο σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα και πώς δημιουργήθηκε από τον 19ο αιώνα. Και μέσα από αυτό εξηγούνται και οι στάσεις και οι θέσεις της εργατικής τάξης. Καταγράφουν και μελετούν, πώς, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, ευνουχίζονται οι λαϊκές τάξεις και πώς, με λίγες παραχωρήσεις που γίνονται κάθε φορά, οι κοινωνικές εντάσεις αποσοβούνται. Το ανατριχιαστικό, όμως, στις μελέτες τους είναι το πώς λειτουργούν εσωτερικά αυτές οι οικογένειες, στη Γαλλία τουλάχιστον. Γιατί δεν έρχονται σε επαφή με τον έξω κόσμο, δεν τους αφορά. Στο “Textilen”, λοιπόν, παρουσιάζεται η μικρογραφία μιας οικογένειας σε μια Ελλάδα σημερινή, το μέρος αντί του όλου δηλαδή. Αυτό ήθελα να δείξω, με θραύσματα ρεαλισμού, με αναπαράσταση της οικογενειακής βίας και του οικογενειακού στενού ιστού, με χιούμορ, με γκροτέσκους τρόπους, με παιδικά τραγούδια».
Η αθέατη φωνή
Επί σκηνής, στο έργο της Μαρίας Ευσταθιάδη βρίσκεται αυτή η οικογένεια, με το υπηρετικό προσωπικό, κι ένας άνθρωπος που περπατάει, που δεν ξέρουμε ποιος είναι. Μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον θεατή, τον σκηνοθέτη. Είναι ο παρείσακτος που δεν τον βλέπει κανείς παρά μόνο η μικρή κόρη».
Ποια είναι η άποψή σου για την αστική τάξη στην Ελλάδα, τη ρωτώ. «Θεωρώ πως είναι ένας άγριος καπιταλισμός, που στηρίχτηκε σε τζάκια και σε οικογένειες, κι επειδή βασικές βιομηχανίες ήταν υφαντουργίες, γι’ αυτό και το “Textilen” είναι υφαντουργικό εργοστάσιο. Και είναι παραλλήλως ο τρόπος που υφαίνονται, διαλύονται και σχίζονται όχι μόνο οι οικογενειακές σχέσεις αλλά και οι σχέσεις μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Και η ενσωμάτωση και ο εγκλωβισμός της λαϊκής τάξης μέσα στα πρότυπα της αστικής τάξης. Σ’ αυτή την οικογενειακή μηχανή που διάλεξα, υπάρχει η παιδεία και η διαφωτιστική αύρα στο πρόσωπο της γιαγιάς, που ανήκε σε μια μεγαλοαστική οικογένεια.
»Το θέμα μου είναι το χρήμα και η πλουτοκρατία και όχι η αστική αγωγή. Ο παππούς είναι πλούσιος, αλλά άξεστος. Ο γιος είναι ευνουχισμένος, η σύζυγος, που προέρχεται από αριστερή οικογένεια, είναι η πιο άπληστη και η πιο φιλόδοξη. Με νύξεις είναι τα παρακλάδια της ελληνικής κοινωνίας και η στάση τους».
Τη ρωτάω αν έχει δει καθόλου τις πρόβες. «Πήγα στην ανάγνωση και σε μία πρόβα. Θεωρώ ότι η παρουσία μου δεν είναι απαραίτητη και όταν ένα έργο δεν γράφεται επί σκηνής συλλογικά, ο συγγραφέας το τελειώνει, το δίνει και μετά εναπόκειται στο πώς θα το εισπράξει ο σκηνοθέτης και όλοι οι συντελεστές». Και μου εξηγεί ότι σ’ αυτό το έργο δεν υπάρχουν πρωταγωνιστές, είναι όλοι ισότιμοι. Και μας αποκαλύπτει μόνο ότι όλες οι σκηνές εισάγονται με παιδικά τραγουδάκια.
Η Μαρία Ευσταθιάδη, που βλέπει πολύ θέατρο, πιστεύει ότι μέσα από αυτό το είδος τέχνης πολλά λέγονται με τ’ όνομά τους και απευθύνονται σ’ ένα ευρύτερο κοινό. Κι αυτό είναι το σημαντικό. «Το καλύτερο θα είναι να συναντηθεί αυτή η παράσταση, και κάθε παράσταση, μ’ ένα ενεργητικό κοινό που θα βρει μέσα στο έργο πράγματα που δεν θέλει να δει ή δεν θέλει να τα πιστέψει».