Η πρώτη κάθοδος του σκηνοθέτη, ηθοποιού και δάσκαλου Κώστα Φιλίππογλου ήταν πέρυσι, με την τραγωδία «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή. Στο δεύτερο εγχείρημά του με το αρχαίο δράμα, καταπιάνεται με τον «Προμηθέα Δεσμώτη», την πολύ γνωστή τραγωδία του Αισχύλου, και αυτή τη φορά σε νέα μετάφραση – του Γιώργου Μπλάνα. Είναι μια συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και πριν κάνει στάση στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (21 και 22 Αυγούστου) έχει ήδη παρουσιαστεί σε διάφορες περιοχές της χώρας, ξεκινώντας από το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης.
Μιλήσαμε τηλεφωνικά με τον Κώστα Φιλίππογλου, αμέσως μετά την επιστροφή του από ένα σταθμό της περιοδείας και λίγο πριν αναχωρήσει για τον επόμενο. Παρατηρώ ότι στις δύο πρώτες προσπάθειές του με το αρχαίο δράμα, καταπιάνεται με δύο πολύ ξεχωριστές προσωπικότητες ηρώων. Μου απαντά με τον γνωστό χειμαρρώδη τρόπο του: «Ναι, και ο Φιλοκτήτης και ο Προμηθέας Δεσμώτης και ο Αίας, που πιστεύω ότι θα είναι κάποια επόμενη δουλειά μου, με γοητεύουν. Και οι τρεις. Γιατί αυτοί οι τρεις; Γιατί είναι και οι τρεις καταδικασμένοι σ’ έναν εγκλωβισμό. Δεν ξέρω ίσως έχει να κάνει με μένα αυτό, επειδή έκανα γύρω στις 26 ώρες μέχρι να γεννηθώ και ίσως να λειτουργεί η έννοια του εγκλωβισμού… Ομως και οι τρεις αυτοί ήρωες είναι φιγούρες εγκλωβισμού. Ο ένας, ο Φιλοκτήτης, έχει εγκλωβιστεί σ’ ένα νησί. Ο άλλος, ο Προμηθέας, έχει εγκλωβιστεί στον βράχο, έπειτα από τη φιλάνθρωπο και επαναστατική πράξη του απέναντι στον Δία. Και ο τελευταίος, ο Αίας, έχει εγκλωβιστεί στο πλαίσιο του ηρωισμού του. Και παρόλο που οι αρχαίες τραγωδίες δεν είναι ψυχολογικό θέατρο, αυτοί οι ήρωες, μέσα στον εγκλωβισμό τους, μέσα στο πλαίσιο που βρίσκονται και δεν μπορούν να ξεφύγουν, με συγκινούν. Με συγκινεί αυτή η δέσμευση από την οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν», μου λέει ο Κώστας Φιλίππογλου.
Και αμέσως μετά προσθέτει: «Βέβαια, δεν υπάρχει κάποια τραγωδία που θα έλεγα όχι. Με έχει γοητεύσει πάρα πολύ η τραγωδία, μακάρι να έκανα μόνο τραγωδία, γιατί στην τραγωδία –που είναι ένα κατεξοχήν στατικό έργο– βρίσκω απίστευτη κίνηση. Με γοητεύει η ποίηση, που είναι τεράστια. Και οι τρεις τραγικοί μου αρέσουν, ο καθένας για άλλους λόγους. Παρότι φαίνεται τόσο στατικό, χτυπάει απευθείας στο ασυνείδητο».
Ο Κώστας Φιλίππογλου επέστρεψε στην Ελλάδα έπειτα από πολλά χρόνια παραμονής και δημιουργίας στη Γαλλία, πριν από τριάμισι χρόνια. Και μέσα σ’ αυτό το διάστημα μας έχει ήδη δώσει μερικές ξεχωριστές παραστάσεις και άλλες τόσες ερμηνείες του, τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Πιστεύει ότι αυτά τα τριάμισι χρόνια κατάφερε να έχει ένα βήμα στο θεατρικό τοπίο της χώρας. «Για να γίνει το βήμα πρέπει να κάνω κάποιους συμβιβασμούς. Ο πρώτος συμβιβασμός που υφίσταμαι είναι η χρονική διάρκεια προετοιμασίας του έργου. Πιστεύω ότι τώρα θα τους σταματήσω αυτούς τους συμβιβασμούς, με λιγότερες σκηνοθεσίες, με αφιέρωση στο παιδαγωγικό κομμάτι του θεάτρου και με μια πολύ πιο σταθερή ομάδα που θέλω να φτιάξω. Αυτοί οι κάποιοι μικροί συμβιβασμοί μού αφήνουν κάποιο μικρό κενό μετά. Εχω δώσει ραντεβού με όλα τα έργα που έχω κάνει να τα ξανακάνω. Ή εδώ ή στο εξωτερικό».
Ετσι κι αλλιώς, θεωρεί ότι κάθε παράσταση που κάνει είναι πάντα in progress. Διαρκώς προσθέτει σκηνές, αλλάζει σκηνές, βελτιώνει, τροποποιεί. Και στον «Προμηθέα Δεσμώτη» έχει προσθέσει τρεις σκηνές. «Ο Γεράσιμος Γεννατάς και ο Δημήτρης Κουρούμπαλης ερμηνεύουν κάτι που δεν υπάρχει στον Αισχύλο. Είναι σαν δύο μπεκετικοί κλόουν. Η τραγωδία δεν αρχίζει όπως την ξεκινάει ο Αισχύλος. Ξεκινάει μ’ αυτούς τους δύο ήρωες που μιλάνε για την αρχή του κόσμου, γιατί δεν ήθελα να αρχίσει απότομα το έργο. Ξεκινάει, λοιπόν, μ’ ένα “Κατά Προμηθέα Ευαγγέλιον” γενεαλογικά, πώς ξεκίνησε ο κόσμος κ.λπ.».
Και υποστηρίζει με πάθος ότι «δεν με αγχώνει καθόλου να εξελίσσεται κάτι, με αγχώνει το τελείωμα. Αν μου πεις κάτι τελείωσε είναι γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Αυτό το βίωσα στη Γαλλία. Εκεί θεωρούσαν ότι δεν μπορούσαμε να τελειώσουμε κάτι, δεν μπορεί να μην είναι κάτι σε διαρκή αναζήτηση, γιατί εκεί έρχεται η παρακμή. Εχω παρατηρήσει ότι κάποια έργα που έχω αφήσει μια εβδομάδα και ξαναγυρνάω, χάνουν τον ρυθμό τους, την κατεύθυνσή τους».
Ο Κώστας Φιλίππογλου μας εμπιστεύεται ότι αυτό το διάστημα, παράλληλα με τον «Προμηθέα Δεσμώτη», ψάχνει να βρει χώρο για να στεγάσει το νέο του εγχείρημα. Εχοντας επίγνωση των δυσκολιών. «Είναι πολύ δύσκολο σήμερα το να επενδύεις, γιατί δεν ξέρεις τι σου προκύπτει κάθε εβδομάδα. Εκτός από τις μεγάλες σκηνές και τις κρατικές, κανείς δεν έχει βγάλει πρόγραμμα, γιατί κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί. Φοβούνται όλοι και κανείς δεν προγραμματίζει και δεν δεσμεύεται.
Νομίζω ότι αυτό που θα γίνει είναι ό,τι είχε γίνει και το 1941, που ο Κουν έκανε πρόβες στο Υπόγειο μέσα σε συνθήκες διαφορετικές τότε. Δεν μπορείς να μην κάνεις θέατρο, δεν μπορείς να μην κάνεις μουσική. Τώρα έχουμε φοβηθεί, κι έχουμε λουφάξει γιατί είμαστε σε κατάσταση σοκ. Αλλά και φέτος τον χειμώνα θα υπάρξουν πάρα πολλές παραστάσεις τελικά». Και λίγο πριν τον καληνυχτίσω προσθέτει: «Η Επίδαυρος φέτος γίνεται χάρη στους καλλιτέχνες. Δεν έχουν πληρωθεί, ούτε γνωρίζουν πότε θα πληρωθούν. Το δούλεψαν όμως, μέχρι τέλους. Οχι, πρέπει να συνεχίσουμε…».