Τι συμβαίνει στον Πειραιά; Από τις 9 το πρωί ανοίγουν για το κοινό οι πόρτες του Δημοτικού Θεάτρου της πόλης, με δράσεις, ξεναγήσεις, παραστάσεις και εκθέσεις που διαρκούν ώς το βράδυ, γεμίζοντας την πλατεία, τα θεωρεία, τους εξώστες, τα φουαγιέ ακόμη και το υποσκήνιο με κόσμο. Sold-out μέχρι το τέλος του μήνα! Το επιβλητικό θέατρο που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Ιωάννης Λαζαρίμος «δοκιμάζει» τα όριά του, αποδεικνύοντας ότι κέρδισε το στοίχημα όχι μόνο με την πόλη και τους όμορους δήμους της αλλά και με το αθηναϊκό κοινό. Μαθητές είναι οι πρώτοι θεατές της ημέρας που συμμετέχουν στη βιωματική εμπειρία «Μια ημέρα στο θέατρο», ενώ από το μεσημέρι και μετά το ενήλικο κοινό πλημμυρίζει την πλατεία Κοραή.
Θέατρο που χτίστηκε στον Πειραιά πριν από την πρώτη μας κρατική στην Αθήνα, έζησε την ακμή, την παρακμή, τις αντιφάσεις της πόλης και του λιμανιού, τα κοινωνικοπολιτικά σκαμπανεβάσματα της χώρας, τον αποκλεισμό από τις δυνάμεις της Αντάντ στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το μικρασιατικό δράμα, αργότερα τους βομβαρδισμούς του ’44. Γνώρισε όμως και μορφές του ελληνικού θεάτρου όπως οι Διονύσιος Ταβουλάρης, Αιμίλιος Βεάκης, Δημήτρης Ροντήρης, Κυβέλη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κατερίνα, Κάρολος Κουν, Κατίνα Παξινού, Αλέξης Μινωτής, Θάνος Κωτσόπουλος, Μάνος Κατράκης, αλλά και νεότερους καλλιτέχνες. Και να που εδώ και δύο χρόνια ζει μια νέα σελίδα. Μετά την αποκατάστασή του (κόστισε 40 εκατ. ευρώ), μπήκε δυναμικά στη ζωή της πόλης και ετοιμάζεται να γιορτάσει τον Δεκέμβριο τα 120ά του γενέθλια.
Από τον περασμένο Μάρτιο οι 80.000 και πλέον θεατές έφεραν στα ταμεία του θεάτρου 400.000 εισπράξεις. Περίπου 15.000 άτομα συμμετείχαν μόνο στην πρωινή δράση «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» ΕΣΠΑ (2007-2013), ενώ λίστες αναμονής για 100.000 ακόμη μαθητές ζητούν πιεστικά την παράταση του προγράμματος. Στο υποσκήνιο η έκθεση του συγγραφέα -φωτογράφου Χρήστου Χρυσόπουλου «Εn [Syn]aesthesiAnna Vera» φτιάχνει τη δική της ατμόσφαιρα με την εγκατάσταση-βιογραφία του καλλιτέχνη.
Σε άλλους εσωτερικούς χώρους (και εξωτερικά) ξετυλίγεται η θεατρική ιστορία του κτιρίου μέσα από κοστούμια, συμβόλαια, αρχιτεκτονικά σχέδια, πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου, εντολές ανάθεσης αρχιτεκτονικού έργου, χειρόγραφα, μακέτες και σκίτσα από το ανέβασμα των παραστάσεων, φωτογραφίες από τον Πειραιά του 19ου αιώνα κ.ά. «Το θέατρο και το δάκρυ» είναι ο τίτλος της έκθεσης που επιμελήθηκε ο Μάνος Στεφανίδης και η βοηθός του Κατερίνα Πεσταματζόγλου.
Με το που άνοιξε η νέα σεζόν, τα εισιτήρια των παραστάσεων του Δημήτρη Παπαϊωάννου εξαντλήθηκαν, η Λυρική Σκηνή κέρδισε σταθερό κοινό, μαζί και οι παραστάσεις μπαλέτου, οι συναυλίες. Αλλά δύο καινούργιες δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα που ετοιμάζονται να απλωθούν στην πόλη αποσπούν το ενδιαφέρον μας. Το «Τρίτο Κουδούνι – Το Θέατρο Αλλιώς» θα πραγματοποιηθεί με τη συνεργασία του Ιδρύματος Ιωάννης Σ. Λάτσης σε επτά Γυμνάσια – Λύκεια του Πειραιά και των όμορων δήμων. Απευθύνεται σε πρόθυμους καθηγητές και μαθητές που, με τη βοήθεια των σκηνοθετών Νίκου Βασιλείου, Γρηγόρη Γαϊτανάρου, Αλίκης Δανέζη-Kuschkov, Κίρκης Καραλή, Μαρίας Κεχαγιόγλου, Γιάννη Μόσχου, Θάνου Τοκάκη, θα γνωρίσουν τη θεατρική διαδικασία. Μάλιστα τον Μάιο θα δούμε τη δουλειά τους στη σκηνή του θεάτρου.
Ο επόμενος στόχος είναι οι αδύναμες ομάδες: φυλακές, κέντρα απεξάρτησης, νοσοκομεία, ΚΑΠΗ, καφενεία.
Οι «Δράσεις Αλληλεγγύης», στο θέατρο σε συνεργασία με Ιδρυμα Στ. Νιάρχος, ξεκινούν επίσης τον Ιανουάριο με τους σκηνοθέτες Ρηνιώ Κυριαζή και Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου οι οποίοι παρουσιάζουν παραστάσεις – παρεμβάσεις στους παραπάνω χώρους. Ταχυδράματα μέσα από κείμενα των Ιάκωβου Καμπανέλλη, Κώστα Μουρσελά, Γιάννη Χρυσούλη, Γιώργου Μάτεσι, Λούλας Αναγνωστάκη, αλλά και νεότερων όπως ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης και ο Τσιμάρας Τζανάτος.
Ωστόσο νωρίτερα, στις 29 Δεκεμβρίου, το ΔΘΠ θα γιορτάσει τα 120 χρόνια του με τη Λυρική Σκηνή και τον Αλέξανδρο Ευκλείδη. Είναι η βραδιά που θα αναρτηθεί ξανά η ζωγραφική αυλαία του θεάτρου και οι μαγεμένες από τη μουσική του Ορφέα Νύμφες, που απεικονίζει, θα «ξανάρθουν» στον χώρο τους. Ενα από τα ελάχιστα παρόμοια τεκμήρια που σώζονται στη χώρα μας, μοναδικό δείγμα της τέχνης της σκηνογραφίας από την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Οσο το κοινό υποστηρίζει το θέατρο τόσο ο καλλιτεχνικός διευθυντής του, Νίκος Διαμαντής, ετοιμάζει συνεργασίες με την ΚΟΑ, το ΚΘΒΕ, τη Λυρική, θέατρα ρεπερτορίου αλλά και εκθέσεις όπως το «Θρύλε Θεέ μου…».
«Το κόκκινο σαν επανάσταση, σαν έρωτας», μια ιδέα του Μάνου Στεφανίδη (3/12), που απλώνεται από το θέατρο ώς την πινακοθήκη της πόλης και το αρχαιολογικό μουσείο, περιλαμβάνοντας πίνακες, γλυπτά, φωτογραφίες, βίντεο εγκαταστάσεις με άξονα το κόκκινο χρώμα. Ανάμεσά τους έργα των Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Γαΐτη, Θεόδωρου Στάμου, Βλάση Κανιάρη, Γιάννη Κουνέλλη αλλά και πολύ νεότερων ρηξικέλευθων καλλιτεχνών όπως ο streetartist Μανώλης Αναστασάκος και ο εικαστικός-σκηνοθέτης Αγγελος Σπάρταλης.
Η επανεκκίνηση του ΔΠΘ βρήκε έναν δυναμικό βηματισμό. «Το θέατρο έκανε ένα ισορροπημένο άνοιγμα (επί Τάκη Τσαμαργιά ώς σήμερα) ανάμεσα στην καλλιτεχνική λειτουργία της ζωής της Αθήνας και της τοπικής δημιουργίας. Εφερε ομάδες ρεπερτορίου, δημιούργησε δικές του παραγωγές, έφερε τον Μπρουκ, έδωσε ένα στίγμα για το πώς οραματιζόμαστε το κέλυφος πολιτισμού. Σιγά σιγά άρχισαν να ξεθαρρεύουν και οι άνθρωποι του Πειραιά και να βρίσκουν τη σχέση τους με την πόλη», λέει ο Ν. Διαμαντής που η θητεία του λήγει την άνοιξη. «Θέλουμε να γίνει ένα εξωστρεφές, δυναμικό κύτταρο που θα μπορεί να συνομιλεί με το σήμερα του θεάτρου αλλά και με την ιστορία ενός μουσείου. Ενα κέλυφος πολιτισμού που θα συνδεθεί με το λιμάνι, το αεροδρόμιο, την Πειραιώς και τη Λ. Συγγρού, ένα κέντρο πολιτισμού που θα συνομιλεί με όλες τις γενιές δημιουργών».
Η ξεχασμένη αυλαία…
Η ζωγραφική αυλαία (12 μ. πλάτος) του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, με τίτλο «Αι νύμφαι ακούουσαι τον Ορφέα», που φιλοτέχνησε το 1926 ο σκηνογράφος Θεόδωρος Αρμενόπουλος (1880-1942), γνωστός κυρίως στο μουσικό θέατρο του Μεσοπολέμου, τώρα βρίσκεται στα χέρια των έμπειρων συντηρητών του υπουργείου Πολιτισμού προκειμένου να αποκατασταθεί και να αναρτηθεί σε ενάμιση μήνα στη σκηνή. Για τη ζωγραφική της, ο σκηνογράφος – θεατρολόγος Κώστα Κουρμουλάκης εξηγεί ότι χρησιμοποιήθηκαν υδατοδιαλυτά κυρίως χρώματα σε σκόνες, διαλυμένες σε ζελατίνη, απευθείας πάνω στον λινό – βαμβακερό υφασμάτινο καμβά, χωρίς προετοιμασία. Κι όπως σημειώνει, «ο τίτλος της αντιστοιχεί στην κεντρική ζωγραφική παράσταση που απεικονίζει τις Νύμφες καθισμένες σ’ ένα ξέφωτο του δάσους ν’ ακούν μαγεμένες τη μουσική του Ορφέα, ο οποίος εμφανίζεται στο βάθος του έργου. Το θέμα αυτό ο Αρμενόπουλος αντέγραψε πιστά από το έργο του Γάλλου ζωγράφου Charles François Jalabert “Nymphes ecoutant des morceaux d’ Orphée” (Οι νύμφες ακούγοντας κομμάτια του Ορφέα), που φιλοτεχνήθηκε το 1853».
Εχει σημασία όμως να δει κανείς την πίσω όψη της αυλαίας. Τα γραμμένα με στυλό ή μολύβι ονόματα καλλιτεχνών, τεχνικών, σχημάτων, πρόχειρα σχέδια, χρονολογίες από το 1937 έως το 1945. Επίσημα στοιχεία για το διάστημα που χρησιμοποιήθηκε δεν υπάρχουν, ωστόσο «από τις εγγραφές αυτές και από προφορικές μαρτυρίες κάποιων Πειραιωτών, συμπεραίνουμε ότι παρέμεινε σε χρήση ώς τα τέλη της δεκαετίας του 1940».
Τι θα δούμε
Παρατημένη για χρόνια σ’ ένα «σταγκόνι» στο βάθος της σκηνής, εκεί την «ανακάλυψαν» στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και την κατέβασαν οι τεχνικοί του θεάτρου. Φτάσαμε στο 2006 για να καθαριστεί, ενώ η συντήρησή της ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2014 στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, με πρωτοβουλία του Τμήματος Θεάτρων και Κινηματογράφων της Διεύθυνσης Πολιτισμού του δήμου.
Στην κεντρική σκηνή θα παρουσιαστεί στις 11/12 ο «Φάουστ» του Γκαίτε σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Eυαγγελάτου, με τους Νίκο Κουρή και Αργυρή Πανταζάρα. Ακολουθεί (14/2) το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ σε μια… πειραγμένη έκδοση από τον Κωνσταντίνο Ρήγο, έπειτα η «Προδοσία» του Πίντερ (7/3) σε μια παράσταση-περιήγηση του Γιάννη Μόσχου στον χρόνο αλλά και στον χώρο. Οι ηθοποιοί Γιώργος Γλάστρας, Μαρία Σκουλά και Νίκος Ψαρράς θα παίζουν από τη σκηνή, το μπαρ, το φουαγιέ ώς τα κλιμακοστάσια. Ιδιαίτερη και η δουλειά του Κωνσταντίνου Ντέλλα με το ΒΟUΛOUKI PROJECT που καταλαμβάνει το θέατρο με το INSOMNIA GRECA. Τρεις αγρυπνίες – τρεις χρονικές στιγμές τα ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων (23/12), της Καθαράς Δευτέρας και της Μεγάλης Παρασκευής. Από τις 12 τα μεσάνυχτα έως τις 4 το πρωί οι θεατές θα έρχονται, θα συμμετέχουν, θα φεύγουν, θα ξανάρχονται. Προετοιμάζεται επίσης (5/12) η παιδική παραγωγή «Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος» του Τολστόι σε σκηνοθεσία των Ελένη Ζαραφίδου, Βαλάντη Φράγκου, Αντιγόνη Φρυδά.