Συνήθως την πρώτη θέση στην καρδιά των θεατρόφιλων και των σκηνών, από τους Ρώσους κλασικούς, έχει ο Αντον Τσέχοφ. Τα τελευταία χρόνια όμως, πολλοί έχουν στραφεί στον πυκνό και μεστό λόγο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Και παρότι δεν έγραψε θεατρικά αλλά λογοτεχνικά κείμενα, είναι πολλοί οι σκηνοθέτες που τον θυμούνται, συχνά πυκνά, και αναζητούν στον λόγο του τα «κλειδιά» για τις ερμηνείες και σε σημερινά αδιέξοδα, του ψυχισμού των σύγχρονων ανθρώπων.
Πριν από μερικά χρόνια, ο Στάθης Λιβαθινός μάς είχε μεταφέρει στο σύμπαν του «Ηλίθιου» του Ντοστογιέφσκι, από τα πιο εμβληματικά του έργα, δίπλα στους «Αδελφούς Καραμάζοφ» και στο «Εγκλημα και τιμωρία».
Τον περυσινό θεατρικό χειμώνα, η σκηνοθέτρια Νατάσα Τριανταφύλλη άγγιξε το συναίσθημα και την αισθητική πολλών θεατών με τη δική της ανάγνωση στους «Αδελφούς Καραμάζοφ» (παράσταση που επαναλαμβάνεται και φέτος στο Θέατρο Τέχνης και ολοκληρώνεται στις 17 Ιανουαρίου).
Με το ίδιο έργο άνοιξε η θεατρική χρονιά στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας: «Καραμάζοφ» (χωρίς το «αδελφοί», για να τονιστεί η ερημιά και το ανθρωποφαγικό των ανθρώπινων σχέσεων). Ο δαιμόνιος σκηνοθέτης Κ. Μπογκομόλοφ έκανε ανατομία στα πάθη των ανθρώπων, στις αρρωστημένες ψυχές τους, στις απέλπιδες προσδοκίες τους.
Τον φετινό χειμώνα, σε δύο σκηνές, παρουσιάζεται το πολύ αγαπημένο, και ίσως προάγγελος της ψυχανάλυσης, ντοστογιεφσκικό έργο «Εγκλημα και τιμωρία». Στο θέατρο Ανεσις το σκηνοθετεί ο Γεωργιανός Λεβάν Τσουλάτζε και στο Εθνικό Θέατρο το ίδιο έργο υπογράφει σκηνοθετικά ο Σωτήρης Χατζάκης. Και στις δύο σκηνές, για διαφορετικούς λόγους, παρακολουθήσαμε αυτό το τεράστιο κείμενο να «υποχωρεί» σε διαφορετικές ευκολίες. Στο Ανεσις αξιοποιήθηκε ο τηλεοπτικός συνειρμός του «αστυνόμου Μπέκα» (Ιεροκλής Μιχαηλίδης) για τον ρόλο του επιθεωρητή Πέτροβιτς, αλλά είδαμε έναν ενδιαφέροντα Μαρμελάντοφ (Θόδωρος Κατσαφάδος). Στο Εθνικό Θέατρο περίσσεψαν τα σκηνογραφικά και δραματουργικά πλουμίδια, καθώς και οι άσκοπες μετακινήσεις τους, περιορίστηκαν σημαντικοί χαρακτήρες και αναδείχθηκαν δευτερεύοντες. Ο Ντοστογιέφσκι εμπνέει πάντα. Αλλά, όπως όλα τα κλασικά κείμενα, άλλες φορές μπορεί να γίνει φρέσκος και «σύγχρονος», και άλλες φορές αντιμετωπίζεται με την ευκολία της μουσειακής ανάγνωσης.