ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΑΪΒΣ
Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει
μια φραντζόλα ψωμί
σκηνοθ.: Σοφία Μαραθάκη
θέατρο: 104 (Ομάδα ΑΤΟΝΑλ)
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΕΝΤΗΣ
Αδαμαντία
σκηνοθ.: Κωστής Καπελώνης
θέατρο: Τέχνης (Υπόγειο)
Πειστικοί ήχοι και κραυγές χιμπατζήδων στην ανοιχτή σκηνή. Τρεις ηθοποιοί υποδύονται αυτοσχεδιαστικά τους δαρβινικούς προγόνους μας. Ετσι αρχίζει το πρώτο («Λόγια, λόγια, λόγια») από τα τέσσερα μονόπρακτα του Ντέιβιντ Αϊβς που παρουσιάζονται εδώ με τον τίτλο του τέταρτου: «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί», ενώ στην πρώτη τους παρουσίαση (Νέα Υόρκη 1993) είχαν τίτλο: «Κάθε πράγμα στην ώρα του».
Οι έγκλειστοι πίθηκοι – πειραματόζωα είναι επιφορτισμένοι να γράψουν τον… Αμλετ ελπίζοντας να κερδίσουν έτσι την ελευθερία τους. Στο «Παραλλαγές στον θάνατο του Τρότσκι», ο Ρώσος επαναστάτης περιφέρεται με το τσεκούρι καρφωμένο στο κρανίο του μιλώντας με τη γυναίκα του σε διάφορες εκδοχές. Στο «Κανένα πρόβλημα», άνδρας και γυναίκα άγνωστοι μεταξύ τους δοκιμάζουν διάφορες ατάκες μέχρι να βρουν τις κατάλληλες που θα τους κάνουν ζευγάρι.
Το τελευταίο μονόπρακτο –σχόλιο για την ιδιότυπη, μινιμαλιστική μουσική του συνθέτη Φίλιπ Γκλας– περιορίζεται σε μία και μόνη φράση που δομείται, αποδομείται, επαναλαμβάνεται δημιουργώντας μια μουσικολεκτική, κινησιολογική και απόλυτα συντονισμένη εξάρθρωση.
Οι ασκήσεις-κείμενα του Αϊβς πάνω στο παράλογο… της λογικής του λόγου, θα ήταν ξεπερασμένα και άσφαιρα αν η σκηνοθεσία της δικαίως ανερχόμενης Σοφίας Μαραθάκη δεν τα προσέγγιζε με την αναλυτικά αποκαλυπτική ανάγνωση, την έμπνευση, την παιχνιδιάρικη πάνω σε συγκεκριμένες αναφορές (Ουίλσον, Γκλας, Κάφκα) διάθεση μαζί με τη χυμώδη μετάφραση (Αιμιλία – Αλεξάνδρα Κρητικού), την τέλεια συντονισμένη διδασκαλία και τη λογο-κινησιολογική δεινότητα των ηθοποιών της ομάδας ΑΤΟΝΑλ. Εκτός από την ίδια τη σκηνοθέτιδα που έπαιζε, στις σκηνικές προκλήσεις κειμένου, σκηνοθεσίας, αυτοσχεδιασμών, θεατρολογικών αναφορών, ανταποκρίθηκαν με χιούμορ, στοχασμό, προσωπικότητα και συντονισμό ορχήστρας, η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, ο Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου και ο Γιώργος Σύρμας.
Γραφή στο σανίδι
Από πού μας προέκυψε αυτή η Αδαμαντία, ένα διαμάντι συγγραφής για πρόβα, ένα απλό αλλά και μοντέρνο αναρχο-γράφημα που διέπεται ωστόσο από τη λογική μιας αναγεννησιακού τύπου ομαδικής γραφής (με την επιστασία και την τελική σφραγίδα αναγνωρίσιμου συγγραφέα);
Χρειάστηκαν κάποιες συμπτώσεις, θεατρική οσμή, πείρα, γνώση, ένστικτο για να συναντηθούν 120, φυλαγμένες από τον Γιώργο Λαζάνη, επιστολές με τους κατάλληλους συντελεστές ώστε να ευλογήσει ο θεός των μικρών πραγμάτων έναν μονόλογο δίχως βαθυστόχαστες αξιώσεις, να γίνει όχημα άλωσης της σκηνής από μια θεατρίνα-total και έμμεση αναδρομή στη νεότερη ιστορία Ελλάδας κι ελληνισμού.
Χρειάστηκε πρώτα πρώτα ο σκηνοθέτης και δάσκαλος Κωστής Καπελώνης (που ανακάλυψε τις επιστολές δέκα στερημένων χρόνων τις κυρίας Αδαμαντίας προς τον άνδρα της στην Αίγυπτο, περιμένοντας και… μην περιμένοντάς τον να γυρίσει). Τις θεώρησε «νεύμα του δασκάλου» του και προσθέτοντας την ιδέα η Αδαμαντία να έχει κάποια σχέση με Κλυταιμνήστρα –όχι ως άνασσα μα ως μάνα δυο θυγατέρων κι ενός γιου που δέκα χρόνια περιμένει την επιστροφή συζύγου και πατέρα– τις παρέδωσε στον Παναγιώτη Μέντη να φτιάξει ένα «κείμενο πρόβας». Χρειάστηκε την χαρακτηριστική παλίνδρομη αίσθηση χρόνου και ροής γεγονότων του Μέντη, τον μοναδικό χειρισμό των γυναικείων χαρακτήρων του και τέλος χρειάστηκε μια καθαρόαιμη θεατρίνα, μια δυνατή, αβόλευτη προσωπικότητα σαν την Αδαμαντία. Χρειάστηκε τη Μάνια Παπαδημητρίου.
Που μας θύμισε με παίξιμο, παρλάτα, τραγούδι (έξοχη μουσική του Σταύρου Σιόλα!), χορό (κίνηση Ειρήνη Στρατηγοπούλου), σκηνική συγκίνηση, ευστροφία, ευαισθησία, μπες-βγες σε ρόλο, διαθέσεις, υποθέσεις, πόσο πολύτιμο θεατρικό οπλοστάσιο κρύβεται μέσα σ’ αυτήν τη φλογερή, μικροκαμωμένη κομψότητα και διαολιά. Τα κοστούμια της Κατερίνας Σωτηρίου, οι εύστοχες λύσεις του σκηνοθέτη, η ζωντανή μουσική από τα (δρώντα περιφερειακά) τρία τέκνα της Αδαμαντίας (Βασίλης Παπαδημητρίου, Χριστίνα Παπατριανταφύλλου, Αντιγόνη Σταυροπούλου) συμβάλλουν σε μια παράσταση-απόλαυση.