ΡΟΜΕΟ ΚΑΣΤΕΛΟΥΤΣΙ
Ιούλιος Καίσαρ. Σπαράγματα
σκηνοθ.: Ρομέο Καστελούτσι
θέατρο: Εθνικό (Φεστιβάλ Αθηνών)
SKROW THEATER GROUP
Αβαρία/ Πράγματα που άφησα πίσω
σκηνοθ.: Βασίλης Μαυρογεωργίου
θέατρο: Πειραιώς 260 (Φεστιβάλ Αθηνών)
NEEDCOMPANY
The Blind Poet
σκηνοθ.: Jan Lauwers
θέατρο: Πειραιώς 260 (Φεστιβάλ Αθηνών)
Οσο εικονοκλάστης, εικονοπλάστης και εικονοπροβοκάτορας κι αν είναι ο Ρομέο Καστελούτσι στη 40λεπτη περφόρμανς-σχόλιο πάνω στο τέλος της πολιτικής ρητορείας με τίτλο «Ιούλιος Καίσαρ. Σπαράγματα», όσα ενδιαφέροντα μπορεί κανείς να αποδώσει εκ των υστέρων σε όσα είδε, άκουσε και δεν άκουσε όρθιος ή καθισμένος στο πάτωμα (με ακμαίο ή πάσχον σώμα), δεν είμαστε λίγοι όσοι φύγαμε προβληματισμένοι και απο-γοητευμένοι από την αθεάτριστη αυτή σύνοψη παλαιότερης παράστασής του (1997).
Τρία όλα κι όλα τα αποσπάσματα από το σαιξπηρικό έργο –επιτομή πολιτικού λόγου και ρητορείας– προβεβλημένα σε οθόνη συναγωνίζονται ποιου η εκφορά θα ακυρωθεί περισσότερο: το απόσπασμα που εκφέρει ο ηθοποιός Sergio Scarlatella υποδυόμενος τον αινιγματικό ρόλο κάποιου… -φσκι (βλέπε Στανισλάφσκι, υμνητή της παρατήρησης και ρεαλιστικής εν-σάρκωσης των ρόλων από τους ηθοποιούς) έχοντας περασμένη από το ρουθούνι του ενδοσκοπική μικροκάμερα, ώστε αντί να παρακολουθούμε τον λόγο να παρατηρούμε πώς πάλλονται ενώ μιλάει ή σαρκάζει οι φωνητικές χορδές του, ή το απόσπασμα του ίδιου του Ιουλίου Καίσαρα; Ο λόγος του, από τον ντυμένο με κόκκινη τήβεννο ηθοποιό Gianni Plazzi πάνω σε βάθρο που έγραφε σε μια πλευρά του «τέχνη» (για να μην πάει αλλού ο νους μας;), απλώς δεν ακούστηκε. Οχι λόγω του υπόκωφου «ηχητικού σκηνικού» που τον συνόδευε αλλά επειδή ερμηνεύτηκε βωβά, μόνο με στερεότυπες στάσεις και χαρακτηριστικές χειρονομίες. Ή μήπως το απόσπασμα από τον λόγο του Μάρκου Αντωνίου, που υποδύεται ο ηθοποιός Dalmazio Masini (ο ίδιος τραχειοτομημένος ύστερα από καρκίνο στον λάρυγγα) με τη χαρακτηριστική αλλά και μικροφωνικά αυξομειούμενη «φωνή» του να μας απευθύνεται σε απόσταση αναπνοής ή ρόγχου, αγωνιώδης, σχεδόν ανατριχιαστική από την ορατή οπή στον λαιμό του;
Είναι εδώ και καιρό σίγουρο πως ανάμεσα σε άλλα «που τελειώνουν» (όπως π.χ. η διεφθαρμένη πολιτική ρητορεία) κάποιοι θεωρούν σίγουρο και το τέλος της θεατρικής πρόσληψης όπως την ξέρουμε. Αυτή που θέλει σε έναν κοινό χώρο τον ηθοποιό να δρα και τον θεατή να προσλαμβάνει. Το πρόβλημα είναι: με τι θα αντικατασταθεί αυτή η πρωταρχική, κυτταρική σχέση ηθοποιού – θεατή; Πρόβλημα, που όσες περιπέτειες κι αν γνωρίσει, θα προσκρούει πάντα σε μια μεγάλη ανάγκη: της αμφίδρομης θεατρικής μαγείας.
***
Οση ώρα παρακολουθούσα τη σύλληψη: «Αβαρία/ Πράγματα που άφησα πίσω» του δοκιμασμένου και πολυπράγμονος συγγραφέα και σκηνοθέτη Βασίλη Μαυρογεωργίου στον εξαιρετικό σκηνικό χώρο του Κωνσταντίνου Ζαμάνη με τους πέντε υπέροχους ηθοποιούς, ευχόμουν να έβλεπα με την ίδια διανομή, σκηνικό, μουσική (Σταύρος Γασπαράτος) ένα άλλο έργο. Οχι άλλες προσωπικές μνήμες ηθοποιών που πασχίζουν να γίνουν κοινές, όχι άλλο «όχι έργο» και μάλιστα αισθητά δίχως τον χρόνο ζύμωσής του. Οχι άλλο άγονο μούσκεμα και στύψιμο σπουδαίων ηθοποιών (Κατερίνα Μαυρογεώργη, Γιάννης Νταλιάνης, Αργύρης Ξάφης, Σοφία Πάσχου, Σεραφείμ Ράδης) στα απόνερα αμήχανων και δραματουργικά ατελών προχειροτήτων για χάρη ενός φεστιβάλ.
***
Κι από τις προσωπικές μνήμες Ελλήνων ηθοποιών που προσπαθούν να φτιάξουν έργο, στην αυτοπαρουσίαση και αναμόχλευση του οικογενειακού δένδρου επτά ηθοποιών διαφορετικών εθνικοτήτων σε βάθη χρόνων από τον ιδρυτή της Needcompany, κειμενογράφο, σχεδιαστή θεατρικών μηχανών και σκηνοθέτη Jan Lauwers, με συνδρομή του μουσικού Maarten Seghers.
Από επτά προσωπικές ιστορίες, μουσική, χοροθεατρικά στοιχεία και στοιχεία τσίρκου, μαζί με κάποιες αλλόκοτες σκηνικές μηχανές και αποσπάσματα από δύο Αραβες ποιητές του 10ου κι 11ου αιώνα μ.Χ., η τριαντάχρονη βελγική ομάδα επιχειρεί επί 2,5 ώρες να περιγράψει το προσωπικό ως πολιτικό, την Ιστορία ως σύνολο προσωπικών ιστοριών και τον άνθρωπο ως προϊόν της Ιστορίας. Αυτά, ανάμεσα σε τυφλούς ποιητές, Βίκινγκς, κανίβαλους, Σταυροφορίες, στη Σουμάτρα, Τροία, Τυνησία, Κόρντοβα και αλλού, αγκαλιά με τα ερωτήματα της αλήθειας και του ψεύδους ιστορίας και ζωής. Ολα με πολύ σαματά, υπερβολές, εύπεπτη μουσική, ερασιτεχνική αφέλεια μηνυμάτων και πολυπολιτισμικής προβολής σαν να μην υπήρξε η Αριάν Μνούσκιν, σαν ο Μπρουκ να μην τα σφράγισε εδώ και δεκαετίες με απλούστατα μέσα, θεατρική διαύγεια και απερίγραπτη μαγεία.