«Ο σκεπτόμενος θεατής θα αντιληφθεί πιστεύω ότι κάτω από την αισιοδοξία του έργου υπάρχει ένα λεπτό στρώμα ειρωνείας», λέει στην «Κ» ο σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς, λίγες ώρες πριν από την αποψινή πρεμιέρα της «Ορέστειας» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με μια ομάδα αναγνωρισμένων ηθοποιών. Αν και ξενυχτισμένος από τη βραδινή προετοιμασία των επιμέρους –ο φωτισμός της παράστασης είναι πολύπλοκος και η ρύθμισή του γίνεται μετά τις βραδινές πρόβες, επισημαίνει–, είναι ικανοποιημένος από την προσαρμογή των ηθοποιών και των συντελεστών στον ιδιαίτερο χώρο και εκτιμά ότι η σκηνογραφία της παράστασης «δένει» με το περιβάλλον του αρχαίου θεάτρου. «Η σκηνογραφία μας παραπέμπει σε ένα κοντινό παρελθόν και ο σκηνικός χώρος μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από τα χώματα της Επιδαύρου», τονίζει ο κ. Γιάννης Χουβαρδάς. Επιλέγοντας τη χρονική περίοδο που ξεκινάει από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο γνωστός σκηνοθέτης επιδιώκει να φέρει στο προσκήνιο τον εμφυλιοπολεμικού τύπου διχασμό της «Ορέστειας» και τον φαύλο κύκλο της βίας που κυνηγά τον οίκο των Ατρειδών και σταματά –στον κόσμο που έπλασε ο Αισχύλος– με μια θεσμική λύση. «Η επίλυση των διαφορών μέσα από θεσμούς είναι μονόδρομος φυσικά, αλλά αυτό δεν φαίνεται να σταματά τη βία γενικότερα. Είναι ουτοπικό να το περιμένουμε αυτό. Ο άνθρωπος μοιάζει να επιδιώκει τη σύγκρουση, αλλά είναι σημαντικό να υπάρχει μια ουτοπία για να μας εμπνέει. Και είναι σημαντικό που αυτή η ιδέα υπάρχει μέσα στο έργο για να την αγνοήσει κανείς όταν έχει πολιτική σκέψη», επισημαίνει ο κ. Χουβαρδάς.
Η λύση που προτείνει ο Αισχύλος με τη θεσμοθέτηση του Αρείου Πάγου παρουσιάζεται στο τρίτο μέρος της «Ορέστειας», τις «Ευμενίδες». Στα πρώτα δύο, πιο ρεαλιστικά μέρη της αρχαίας τριλογίας, «Αγαμέμνων» και «Χοηφόροι», οι θεατές παρακολουθούν την κλιμάκωση της βίας και των αδιεξόδων, ενώ το τρίτο μέρος «απογειώνει» την υπόθεση, όπως λέει ο κ. Χουβαρδάς, σε ένα άλλο επίπεδο: «Μοιάζει με ένα άλμα στον χοροχρόνο. Ο Ορέστης είναι το μοναδικό ανθρώπινο πρόσωπο ανάμεσα σε θεούς. Γίνεται μια σύγκρουση ιδεών και με κάποιον τρόπο βλέπει κανείς πώς κινείται ο κόσμος και η κοινωνία. Για μένα είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι και το πιο δύσκολο».
Εκεί υποβόσκει η λεπτή ειρωνεία της «λύσης» η οποία είναι εκ των προτέρων «ναρκοθετημένη», όπως εξηγεί ο κ. Χουβαρδάς. Σύμφωνα με την υπόθεση, ο Ορέστης δικάζεται για τη μητροκτονία που έχει διαπράξει ως εκδίκηση στη δολοφονία του πατέρα του Αγαμέμνονα. Θέση υπέρ του κατηγορουμένου λαμβάνει η θεά Αθηνά και ο Απόλλωνας, ενώ απέναντί του βρίσκονται οι Ερινύες. «Οι θεοί παίρνουν θέση και έχουν άποψη. Είναι δημιουργήματα του ανθρώπου. Οι Ερινύες στην ουσία “εξαγοράζονται” με κάποιον τρόπο και εξευμενίζονται, γίνονται Ευμενίδες. Οπως στην πολιτική το ισχυρό κόμμα προσφέρει ανταλλάγματα, π.χ. υπουργεία, σε ένα μικρότερο για να συνεργαστούν. Αυτό μπορεί να ηρεμεί τα πράγματα προσωρινά, αλλά πόσο να διαρκέσει; Είναι μεροληπτική η λύση του Αισχύλου και παίρνει θέση υπέρ του δίκαιου του πατέρα, αλλά αποτελεί μια λύση. Ποια ανθρώπινη λύση όμως δεν είναι μεροληπτική; Είναι θέμα οπτικής», σημειώνει ο κ. Χουβαρδάς και καταλήγει ότι ο θεατής είναι ελεύθερος να βγάλει τα συμπεράσματά του. Ή μήπως όχι; Ανθρωπος είναι και ο σκηνοθέτης.
«Ορέστεια» του Αισχύλου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 8 & 9 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, 9 μ.μ.