ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
Λυσιστράτη
σκηνοθ.: Μιχαήλ Μαρμαρινός
θέατρο: Ανοιχτό Θέατρο Χώρας Ανδρου (Β΄ Διεθνές Φεστιβάλ Ανδρου)
Τα όρια σφετερισμού τίτλου και πνεύματος ενός κλασικού αριστουργήματος ξεπεράστηκαν για άλλη μία φορά φέτος με τη «Λυσιστράτη» του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία/… λιμπρέτο Μιχαήλ Μαρμαρινού και μετάφραση–παραγγελία αυτού από τον Δημήτρη Δημητριάδη.
Καθώς η παράσταση μου στέρησε κάθε θεατρική απόλαυση από: έργο, ροή, δομή, οικονομία σκηνών, απολαυστικούς διαλόγους, κωμικές καταστάσεις, γέλιο, στοχασμό, αναστοχασμό, ξαναδιάβασα αμέσως μετά το έργο για να παρηγορηθώ. Και το διάβασα σε έκδοση–βοήθημα του Πάπυρου (μετάφραση, σχόλια Νικ. Σπ. Φίλιππα). Βάλσαμο! Πώς μπόρεσε ένας άνθρωπος της «θεατρικής αναζήτησης» αντί να εμπνευστεί από αυτό να το αντικαταστήσει με ένα απονευρωμένο, αντιθεατρικό σχόλιο πάνω (μάλλον καταπάνω) στον Αριστοφάνη;
Τελικά, η θε-α-ματοποίηση και απο-θεατροποίηση των παραστάσεων με… θεσμική σχεδόν απο-κειμενοποίηση των έργων, κατάργηση ρόλων και αφανισμό ερμηνειών αποτελεί την τελευταία λέξη του διαλυτικού σκηνοθετισμού. Κι εδώ μπαίνουν κάποια ερωτήματα: Αραγε, ηθοποιοί-στοχαστές με ταλέντο, πείρα, παιδεία και ένστικτο συναινούν από πεποίθηση στη σκηνική τους αγελοποίηση και κατάργηση της θεατρικής τους οντότητας; Επίλεκτοι θίασοι αφήνονται οικειοθελώς, στο όνομα μιας θολής και άγονης «νεωτερικότητας», να χρησιμοποιούνται ως κράχτες ή εχέγγυα ποιότητας απερίγραπτων παραστάσεων; Εχει σχέση η συναίνεση-προθυμία τους με τον επαγγελματισμό τους ή με φόβους για ενδεχόμενη διακοπή της καριέρας και στέρηση του προσπορισμού τους; Ή μήπως γνωρίζουν και δέχονται πως η όποια σκηνική τους μεταχείριση απηχεί τελικά τη στιγμή της τρέχουσας ιστορίας θεάτρου, της οποίας αποτελούν βασικό παράγοντα;
Από τα 130 λεπτά της παράστασης (όπου πηγαινοέρχονταν ανερμάτιστα ετερόκλητα αντικείμενα, αγάλματα, στρώματα, αιδοία, στήθη, οπίσθια, σώβρακα, ερωτικά βοηθήματα, όπου είχαν καταργηθεί ρόλοι, διάλογοι, σκηνές και είχαν αντικατασταθεί από… μεσάζοντες κι όπου η Λένα Κιτσοπούλου/Λυσιστράτη παραληρούσε στα όρια νευρικής κρίσης κάνοντας δικά της –όχι πάντα εύστοχα– σχόλια, καλέσματα, παρατηρήσεις και βγάζοντας συμπεράσματα) κρατώ δύο πράγματα: Τα υπέροχα, απενοχοποιημένης γύμνιας γυναικεία κορμιά μαζί με τη γενναιότητα των υπολοίπων, που αντιστάθηκαν στην τσιρκοποίηση των ατελειών τους. Επίσης κρατώ την έναρξη της παράστασης, την οποία αποδίδω μάλλον στην ηχο-σκηνοθεσία του Δημήτρη Καμαρωτού. Εκείνο το σιωπηλό μπάσιμο των γυμνών γυναικών μέσα στη νύχτα, το συνεχές αναπήδημα του βηματισμού τους στον ρυθμό του πιάνου και η αινιγματική, μακρόσυρτη σιωπή τους είχα την αίσθηση πως θα μας οδηγούσε σε συνωμοτικές τελετουργίες, σε κάποια Λήναια του σήμερα. Αν ο σκηνοθέτης είχε αντιληφθεί τη δύναμη αυτής της μαγείας, δεν θα την είχε τόσο άτεχνα εξαρθρώσει στη συνέχεια.
Η συνάντηση Μαρμαρινού – Αριστοφάνη στην Ανδρο άφησε τον Αριστοφάνη δραματικά αμέτοχο, είκοσι άξιους ηθοποιούς θλιβερά ά-εργους και χίλια άτομα κοινό, αγέλαστα απορημένο.