Eνας σκηνοθέτης επιμένει να ζει και να δημιουργεί στην πόλη όπου μεγάλωσε, παρότι ο πόλεμος την έχει αλλάξει ριζικά. Ενας χορογράφος αναζητεί έμπνευση στην παράδοση για να σωματοποιήσει τις τραυματικές εμπειρίες του λαού του. Στη Συρία τού σήμερα μας καλεί να στρέψουμε το βλέμμα μας η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάζοντας δύο παραστάσεις που, με αφετηρία τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων, μας μιλούν για τον πόλεμο, την απώλεια και τα όνειρα μιας «χαμένης» γενιάς.
Ο νεαρός Τάιμ πέφτει σε κώμα μετά τον ξυλοδαρμό του στη διάρκεια στρατιωτικού ελέγχου στη Δαμασκό το 2015. Για τα μέλη της οικογένειάς του, που ακόμα πενθούν τον θάνατο του πατέρα του, το τραγικό αυτό γεγονός επιβεβαιώνει την υποψία ότι η Απουσία θα είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας.
Για τον σκηνοθέτη Ομάρ Αμπουσαάντα, ο Τάιμ, που αμέτοχος παρατηρεί τα πάντα από το κρεβάτι του νοσοκομείου, είναι ένα σύμβολο και η ιστορία του μια αλληγορία για τη μοίρα των νέων συμπατριωτών του. «Το κώμα είναι μια μεταφορά για την κατάσταση της νεότερης γενιάς που συμμετείχε στην επανάσταση στις αρχές του 2011, αλλά ύστερα από αυτό άρχισε να χάνει τη δύναμη και τη φωνή της. Βλέπει τα πάντα, αλλά δεν μπορεί να αντιδράσει, ακριβώς όπως ο ασθενής που βρίσκεται σε κώμα», λέει στην «Κ». Το έργο «While I was waiting», το οποίο συνυπογράφει με τον συγγραφέα και συνεργάτη του Μοχάμεντ αλ Ατάρ, έχει ήδη παρουσιαστεί στις Βρυξέλλες και στο Φεστιβάλ της Αβινιόν.
Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Δαμασκό, ο Αμπουσαάντα επιμένει να ζει στην πόλη των παιδικών του χρόνων, αν και κάποιες ημέρες δυσκολεύεται να την αναγνωρίσει. «Η ζωή μας έχει γίνει πολύ σύνθετη, ιδιαίτερα όσον αφορά τις βασικές ανάγκες – ηλεκτρισμό, θέρμανση, συγκοινωνίες. Η κοινωνική μου ζωή είναι πολύ περιορισμένη, αφού οι περισσότεροι φίλοι μου έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Αλλά στο θέμα της ασφάλειας, η Δαμασκός παραμένει πολύ καλύτερη από κάθε άλλη πόλη στη Συρία». Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι πλέον δεν μπορεί να δείξει τη δουλειά του εκεί, και όχι μόνο γιατί τα θέατρα είναι κλειστά εξαιτίας του πολέμου. «Σταμάτησα να εργάζομαι στη Δαμασκό από το 2011 και αυτό ήταν συνειδητή επιλογή. Επειδή θέλω να δείξω τι συμβαίνει στη Συρία, και φυσικά επειδή η πολιτική συγκυρία δεν μου επιτρέπει να το κάνω εντός Συρίας, έχω επιλέξει να παρουσιάζω τα έργα μου στο εξωτερικό». Τα τελευταία χρόνια έχει, μεταξύ άλλων, ανεβάσει την «Αντιγόνη» και τις «Τρωάδες» με ηθοποιούς γυναίκες πρόσφυγες από τη Συρία. Ελπίζει, ωστόσο, ότι μια μέρα, ύστερα από πολύ καιρό, «η Δαμασκός θα βρει ξανά τον δρόμο της όπως έχει κάνει πολλές φορές στην ιστορία της» και «οι Σύροι θα έχουν την ευκαιρία να χτίσουν τη χώρα τους σύμφωνα με τις αρχές της ισότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης».
Αν ο Ομάρ Αμπουσαάντα βρίσκει την ελπίδα στο όραμα του μέλλοντος, ο χορογράφος Μιθκάλ Αλζγκάιρ, εγκατεστημένος στο Παρίσι από το 2010, παραδέχεται ότι είναι πολύ νωρίς για να αρχίσει να ελπίζει. «Για μένα δεν υπάρχει ελπίδα σε όσα βλέπω να συμβαίνουν στη Συρία. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, βιώνουμε ξανά τις ίδιες εμπειρίες. Ο πόλεμος και η βία δεν έφυγαν ποτέ», εξομολογείται. «Ελπίζω ότι με την τέχνη καταφέρνουμε να μεταδώσουμε μηνύματα που αγγίζουν όλους τους ανθρώπους». Το έργο «Displacement», που θα παρουσιάσει στη Στέγη, είναι εμπνευσμένο από έναν παραδοσιακό χορό διαδεδομένο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. «Χρησιμοποιώ την παράδοση ως μέσο για να διερευνήσω την έννοια του ξεριζωμού», υπογραμμίζει. «Είμαστε άρρηκτα συνδεδεμένοι με το παρελθόν μας και δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε από αυτό».
Το αφιέρωμα «Focus: Syria» θα πραγματοποιηθεί στη Στέγη στις 26 και 27 Οκτωβρίου.