Ανοιξιάτικο βράδυ Παρασκευής, κάτω από την Ακρόπολη, Ερεχθείου 22, ο «Κινητήρας», ένα καλλιτεχνικό δίκτυο παραστατικών τεχνών, μια κολεκτίβα πολιτισμού, έχει ανοίξει τις πύλες του για τη γενική πρόβα. Βακχικά φωτιστικά με πλαστικά φρούτα να κρέμονται, ένας γιγαντιαίος γάτος που στάθηκε δίπλα μου επιζητώντας χάδια, ο «Αντρας» του χώρου, όπως έμαθα ότι τον λένε. Οι συντελεστές υπ’ ατμόν για τις τελευταίες διεργασίες, οι χορευτές κι οι ηθοποιοί κάνουν το ζέσταμά τους γύρω μου, τοποθετούν τα σημάδια που θα σταθούν για τους ρόλους τους.
Σιγά σιγά με πλησιάζει μια σύγχρονη «μάγισσα» με χόρτινη σκούπα κι αρχίζει να μου μιλάει για τον έρωτα. Με κοιτάει βαθιά στα μάτια και υπνωτιστικά μού λέει ότι παίρνει από τον κόσμο, από τους ανθρώπους αυτό που έχουν να της δώσουν. Δίπλα μου, μια φίλη της ομάδας, ηθοποιός –θα είμαστε κι οι δύο κοινό στην πορεία της βραδιάς–, μου εξηγεί τις δυσκολίες του επαγγέλματος και μαζί την ευλογία να βρει κάποιος μια ομάδα που του ταιριάζει, να γίνει μέλος της και να κατορθώσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά καλλιτεχνικά.
Το χοροθέαμα του «Ερωντα» αρχίζει. Τα σώματα ανοίγουν, ανθίζουν, απελευθερώνονται. Κορμιά ανθρωπίνων διαστάσεων, «κανονικά», συνηθισμένα, με τις διαφορές και τη μοναδικότητά τους, δυνατά να εκφράσουν τις αδυναμίες τους, ζωντανά, εν δράσει. Κάτω από τη σκέπη του μεγάλου θέματος: του έρωτα. Το εντυπωσιακό είναι ότι όσο απεκδύονται τον εαυτόν τους τα σώματα, αναδίδουν μια έντονη φυσικότητα που γίνεται αμηχανία μόνο όταν θα αρχίσουν να ξαναντύνονται. Με φρεσκάδα, δροσιά, καλαισθησία, απλότητα, αλήθεια, ανάλαφρα το έργο σε τραβά εντός του και νομίζεις ότι θα μπορούσες ακόμη κι εσύ να παίξεις. Αλλωστε το ερωτικό παιχνίδι είναι για όλους, ανεξαρτήτως προϋποθέσεων.
Ανάγκη για έκφραση
Η ζωτική ανάγκη των ανθρώπων να εκφραστούν μέσα από τη δυναμική μιας ομάδας, όπως αυτή του «Κινητήρα», βρίσκει δικαίωση. Η σκηνή ασπρόμαυρη και γκρίζα στην αρχή, καταλήγει παλλόμενη με όλους τους δυνατούς χρωματισμούς. Η βαρύτητα των τραυμάτων του έρωτα σιγά σιγά απομακρύνεται, όσο η κίνηση και η δράση προχωρούν, και με χιούμορ γίνεται ελαφράδα, κόκκινο κομφετί και σκορπάει στον χώρο.
Εκείνο το «ν» που τρυπώνει ανάμεσα στα υπόλοιπα γράμματα του έρωτα, εκείνο που τον κάνει «έρωντα», καταλαμβάνει τη διάστασή του. Ο έρωντας στην Κρήτη είναι το γνωστό βότανο δίκταμο, που κατά τον Διοσκουρίδη, όταν στο νησί, στην αρχαιότητα, λάβωναν με τα τόξα τους άγρια κατσίκια χωρίς να τα σκοτώνουν, εκείνα πήγαιναν και μασούσαν το άγριο χόρτο για να γλείψουν ύστερα και να επουλώσουν τις πληγές τους.
Στην Κρήτη, επίσης, ο έρωντας έχει και τη νοηματική υφή της αγαπητικής διάθεσης, όχι απαραίτητα της ερωτικής πράξης. Αυτή την αγαπητική διάθεση οι συντελεστές του «Κινητήρα» κατορθώνουν να την εμπνεύσουν. Η Αντιγόνη Γύρα, που έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση του έργου και τον συντονισμό της ομάδας, είναι η ψυχή του εγχειρήματος κι εμπνέει αυτήν την αίσθηση οικειότητας αλλά και φροντίδας των άλλων γύρω της. Είναι εκείνη, μητέρα τριών παιδιών, που εκμαίευσε τη λέξη «έρωντας» από την ντοπιολαλιά της πεθεράς της στη Μάνη.
Μιλώντας με την Πέρσα Σταματοπούλου, μία εκ των χορογράφων, μου τονίζει την πρόκληση για τους δημιουργούς που συνεργάζονται, μέσα σε σύντομο χρόνο να ξεδιπλώσουν μια λιτή και περιεκτική φόρμα, ενώ τον έρωτα τον βλέπει η ίδια σαν μια βουτιά στα πολύ βαθιά, σκοτεινά μα και πολύ φωτεινά, της ανθρώπινης ύπαρξης· γίνεσαι ικανός, εξαιτίας του ή για χάρη του, είτε να δημιουργήσεις είτε να καταστραφείς.
Στα μάτια μου κλέβει την παράσταση, πριν από την παράσταση, η Σόνια Αγκάτσι, που ερμηνεύει πρωτότυπα και καταλυτικά ένα απόσπασμα του έργου των Φράνκα Ράμε και Ντάριο Φο, «Ολο σπίτι, κρεβάτι κι εκκλησία: Η μαμά-φρικιό» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Αγορά.
«Ερωτας είναι…»
Αν και οι συντελεστές της παράστασης μου τόνιζαν ότι ο έρωντας ακούγεται σαν τον γέροντα, ανακάλυψα ότι ο Μένης Κουμανταρέας, στις 27 Ιουλίου του 1997, για λογαριασμό του «Βήματος» (www.tovima.gr/relatedarticles/article/? aid=90036), είχε δημοσιεύσει ένα μεταφραστικό δικό του εγχείρημα, όχι από ξένη γλώσσα, αλλά από τη γλώσσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη του διηγήματός του «Ο Ερωτας στα χιόνια». Εκεί κάνει την εμφάνισή της η έκφραση «Ερωτας είναι, δεν είναι γέροντας».
Σε ένα από τα μέρη της χοροθεατρικής παράστασης, άλλωστε, κυριαρχεί ευρηματικά η νέα ζωή που κυοφορείται, η αναγέννηση πρωταγωνιστεί, μέσα από τον καρδιακό παλμό που εξαπλώνεται με την κίνηση και ξεκινά από την κοιλιά της πραγματικά εγκυμονούσας ερμηνεύτριας.
www.kinitiras.com. Η είσοδος είναι με ελεύθερη συνεισφορά. Το έργο παρουσιάζεται όλα τα Σαββατοκύριακα του Μαΐου στις 21.30 μ.μ. Ερμηνεύουν οι: Πάολα Απαρίσιο, Ιάσονας Βενετσανόπουλος, Αλέξης Βιδαλάκης, Χαρά Γιαννακοπούλου, Κωστής Δασκαλάκης, Μαριλένα Δασκαρόλη, Κατερίνα ελ Ράχεμπ, Δέσποινα Κωστελίδου, Πάρης Λεόντιος, Κατερίνα Λιόντη, Σμαράγδη Μιχαλακάκου, Γιάννης Μιχαλακούκος, Μάγδα Μάστορα, Φανή Μπακιρτζή, Αγγελική Παπαδία, Φάνια Χρηστίδη.