Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: Ο Αριστοφάνης δεν είναι ψωμοτύρι

Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: Ο Αριστοφάνης δεν είναι ψωμοτύρι

5' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Δεν σκηνοθέτησα την πρώτη και τη δεύτερη χρονιά, αλλά την τρίτη μπορώ – άλλωστε, αυτή είναι η δουλειά μου. Δεν άλλαξα επάγγελμα επειδή έγινα καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου!». Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μιλάει για τις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, την παράσταση που σκηνοθετεί και θα παρουσιάσει στις 27 και 28 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Τα τηλέφωνα γύρω του χτυπούν επίμονα και εκείνος έχει καθυστερήσει στο Ηρώδειο. «Φέτος το πρόγραμμα το υπογράφω με τα δυο μου χέρια», λέει στην «Κ». «Είδα τα λάθη, τις αλληλοεπικαλύψεις, τι πρέπει να αλλάξει, τι να πεταχτεί… Συνολικά πέρυσι είχαμε 127 εκδηλώσεις, ήταν πολλές. Φέτος είναι 88. Θυμίζω ότι δεν παρέλαβα από κάποιον όταν ανέλαβα, κανείς δεν μου είπε τις παγίδες. Αυτά είναι ελληνικά λάθη. Στα ξένα φεστιβάλ και στις κρατικές σκηνές, όταν αποχωρεί κάποιος, είθισται να ενημερώνει εκείνον που αναλαμβάνει. Εγκαιρος σχηματισμός προγράμματος σημαίνει καλύτερες διεθνείς συνεργασίες και οργάνωση».

Δύο χρόνια και τρεις μήνες πέρασαν από τότε που ανέλαβε, με τρία φεστιβάλ να γίνονται επί των ημερών του, όμως τον Απρίλιο του 2019 λήγει η τριετής θητεία του κ. Θεοδωρόπουλου. Και αντίθετα με την ελληνική πραγματικότητα που περιγράφει, εκείνος –είτε συνεχίσει είτε όχι– ετοιμάζει το πρόγραμμα του επόμενου καλοκαιριού.

«Σε μερικά πράγματα δεν μου αρέσει να νιώθω Ελληνας. Δηλαδή να κάθομαι να πληρώνομαι χωρίς να ετοιμάσω το επόμενο φεστιβάλ, επειδή δεν γνωρίζω αν θα συνεχίσω; Προχωρώ και, αν θέλει ο επόμενος, ας κρατήσει το πρόγραμμα. Οι πολιτιστικοί οργανισμοί πρέπει να έχουν συνέχεια». Δεν ισχυρίζεται ότι φέτος λειτούργησαν όλα καλά. «Το Δημόσιο έχει τις αγκυλώσεις του. Στο τέλος, θα δω τα αποτελέσματα, θα διαβάσω τις κριτικές».

Αναρωτιέσαι, βέβαια, το αθηναϊκό κοινό μπορεί να αντέξει τέτοιο αριθμό εκδηλώσεων μέσα στο καλοκαίρι; «Και όμως, τον Ιούνιο το φεστιβάλ σημείωσε αύξηση 96% στις εισπράξεις του σε σχέση με πέρυσι, παρότι σε κάποιες παραστάσεις οι τιμές των εισιτηρίων μειώθηκαν, ενώ είχαμε αρκετές δωρεάν στο “Ανοιγμα στην πόλη”.

Συγκριτικά με το 2017 είχε 40% αύξηση των θεατών του και 33% αύξηση στην πληρότητα των χώρων». 

Οι «Θεσμοφοριάζουσες» είναι το τρίτο έργο του Αριστοφάνη που ανεβάζει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μετά τους «Αχαρνής» και τις «Εκκλησιάζουσες». «Σε αυτές τις σκηνοθεσίες κρατάω μια χρονική απόσταση. Ο Αριστοφάνης δεν είναι ψωμοτύρι. Ούτε μπορεί να είμαι κάθε χρόνο στην Επίδαυρο. Είναι μεγάλα έργα και αν θέλεις να μπεις στο πνεύμα τους και όχι να τα μετατρέψεις σε επιθεώρηση, σατιρίζοντας τον Μητσοτάκη και τον Τσίπρα, χρειάζεται χρόνος και δουλειά».

Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: Ο Αριστοφάνης δεν είναι ψωμοτύρι-1

Οι «Θεσμοφοριάζουσες» είναι «ένα έργο για τη διεκδίκηση της προσωπικής ταυτότητας, για το δικαίωμα στην πολιτειακή ισότητα», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών. Στη φωτογραφία, οι Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και Μάκης Παπαδημητρίου.

Ποιος αρνείται ότι τα έργα του Αριστοφάνη έχουν συχνά κακοτυχήσει, παρουσιασμένα σαν τις χειρότερες επιθεωρήσεις; «Πράγματι, αν κι εγώ λατρεύω την επιθεώρηση, γιατί με αυτή μεγάλωσα. Ο πατέρας μου είχε μαγαζί δίπλα στο “Ακροπόλ” στην Ιπποκράτους και εκεί είδα όλα τα “θηρία” της εποχής. Τον Αυλωνίτη, τον Φωτόπουλο και τον Σταυρίδη, όλους… Ο πορτιέρης με άφηνε να βλέπω τις παραστάσεις και εκεί έμαθα ότι ο ηθοποιός δεν ταυτίζεται με έναν ρόλο, αλλά παίζει έναν ρόλο έχοντας ταυτόχρονα και μια σχέση με το κοινό. Δεν μπορεί να είσαι ένα απομονωμένο πλάσμα, αν και παλιότερα στις σχολές αυτά ακούγαμε».

Δίνει ιδιαίτερο βάρος στο θέμα της μετάφρασης. «Συνεργάζομαι με τον Παντελή Μπουκάλα, που είναι ποιητής και συγγραφέας και μεταφράζει από το αρχαίο κείμενο, με τη δική του ματιά. Θέλησα να δοκιμάσω όπως και στην προηγούμενη συνεργασία μας στους “Αχαρνής” το 2005, πόσο αντέχει σήμερα το αριστοφανικό κείμενο, χωρίς καμιά διασκευή. Είναι πολύτιμος για μένα ο Παντελής, όχι μόνο για τις μεταφράσεις αλλά και για τις συζητήσεις που κάνουμε για το έργο και την εποχή. Γνωρίζει λεπτομέρειες που δεν μαθαίνεις παρά διαβάζοντας 100 βιβλία. Είναι σημαντικό, εξάλλου, να αποκτούμε και νέες μεταφράσεις στο θέατρο. Η γλώσσα αλλάζει, όπως και η αισθητική, μαζί με την κοινωνία».

Το 411 π.Χ. ο Ευριπίδης είναι ταραγμένος, γιατί οι γυναίκες στη μεγάλη γιορτή τους, τα Θεσμοφόρια, αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν, επειδή τις δυσφημίζει στα έργα του. Για να αποτρέψει τον κίνδυνο, στέλνει στα Θεσμοφόρια τον Μνησίλοχο, ντυμένο γυναικεία, προκειμένου να τον υπερασπιστεί. Αλλα αποκαλύπτεται και κατηγορείται για παραβίαση των ιερών τελετουργικών κανόνων… «Ο Αριστοφάνης αγαπάει πολύ τις γυναίκες, όπως και τον Ευριπίδη. Αυτό το έργο είναι θέατρο μέσα στο θέατρο, παρουσιάζονται σκηνές από έργα του Ευριπίδη», λέει ο σκηνοθέτης.

Αντιθέτως με εκείνους που πιστεύουν ότι σε αυτό το κείμενο λείπει η πολιτική σάτιρα, το αγαπημένο θέμα του Αριστοφάνη, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος υποστηρίζει πως «υπάρχουν σχόλια για τη δημοκρατία, για τον κίνδυνο της ολιγαρχίας. Δεν θεωρώ ότι αυτολογοκρίθηκε ο ποιητής επειδή είχε έλθει η κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος το 411 π.Χ. Οι γυναίκες κρούουν τον κώδωνα για την ανάγκη πολιτικής σταθερότητας».

Και αν η θέση των γυναικών είναι σήμερα διαφορετική, «υπάρχουν πάντα ομάδες πολιτών που δεν δικαιούνται ίσο μερίδιο στη λειτουργία της πολιτείας. Είναι ένα έργο για τη διεκδίκηση της προσωπικής ταυτότητας, για το δικαίωμα στην πολιτειακή ισότητα, ένα έργο για την κρίση των αξιών, τη φύση και τον νόμο. Σήμερα αλλιώς θα μιλήσεις για έναν ομοφυλόφιλο ή για τις γυναίκες, αλλιώς θα γίνει η πλάκα πάνω σε διάφορα αστεία όπως η μεταμφίεση του Μνησίλοχου σε γυναίκα. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τους άλλους θέλει σεβασμό. Καθένας θέλει να είναι αυτό που είναι. Δεν μπορείς να αγνοήσεις το δικαίωμα της γυναίκας, του ομοφυλόφιλου ή του τρανς.

Δεν μπορείς να τον σατιρίζεις με το βλέμμα του ’60 ή του ’80. Θέλει λεπτότητα χωρίς να χάσει κανείς το χιούμορ του. Αυτό είναι το στοίχημα».

Οι κατηγορίες

Τον ρωτάω για τα επικριτικά σχόλια που δέχθηκε ως διευθυντής του φεστιβάλ. «Πρότεινε στον εαυτό του και ενέκρινε ο ίδιος να ανεβάσει στην Επίδαυρο μία παράσταση», τον κατηγόρησε ο Γιώργος Κιμούλης. «Αυτά λέγονται από αχόρταγους ανθρώπους που θεωρούν ότι η Επίδαυρος τους ανήκει. Πριν σε κανακεύουν και, όταν δεν εγκρίνεις την πρότασή τους, σε μισούν. Δεν γίνεται να μπουν όλοι στο πρόγραμμα. Οι περισσότεροι από όσους απορρίφθηκαν έδειξαν κατανόηση. Είχα ενημερώσει από νωρίς το Δ.Σ. ότι θα σκηνοθετήσω και ότι δεν θα πάρω ούτε ένα ευρώ από το φεστιβάλ. Πιστεύω και το έχω αποδείξει, στην πολιτική των συμπαραγωγών που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο. Μόνο εμείς μάθαμε να δουλεύουμε έξι με οκτώ μήνες για μια παράσταση που θα παιχτεί δύο τρεις μέρες. Πώς μπορεί να εργάζεσαι τόσους μήνες για να δουν την παράστασή σου 800 άνθρωποι, σε ένα διήμερο λ.χ. στην Πειραιώς; Προσπαθώ, λοιπόν, με συμπαραγωγές για μια παράσταση που θα έχει μέλλον και στην περιφέρεια».

Η αμοιβή του θα είναι από τη συνεργασία, όπως λέει, «μιας θεατρικής εταιρείας που λέγεται “Τέχνη Χώρος” και των ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και Κρήτης. Οσο για την απάντηση σε όσα με κατηγόρησε ο Γιώργος Κιμούλης, την έδωσε ο ίδιος. Οταν ρωτήθηκε από συναδέλφους σας αν θα τα έλεγε όλα αυτά στην περίπτωση που η πρότασή του είχε εγκριθεί από το φεστιβάλ, εκείνος κυνικότατα απάντησε “όχι”. Αλλοι όταν δεν εγκρίνεται η πρότασή τους το σέβονται και άλλοι βγαίνουν στα κάγκελα».

​​«Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, 27-28/7, Αρχαίο Θέατρο Eπιδαύρου. Πρωταγωνιστούν οι Μάκης Παπαδημητρίου, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Γιώργος Χρυσοστόμου, Νάντια Κοντογιώργη, Ελένη Ουζουνίδου, Ανδρη Θεοδότου, Μαρία Κατσανδρή, Γιώργος Παπαγεωργίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή