Σειρά προτάσεων για την στήριξη της επιχειρηματικής εκπαίδευσης στο σχολείο παραθέτει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), μετά την εκπόνηση σχετικής μελέτης.
Οι προτάσεις του ΣΕΒ αφορούν, μεταξύ άλλων, την ένταξη της επιχειρηματικότητας στη σχολική καθημερινότητα:
– Διαμόρφωση ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για την προώθηση της Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης, σε όλο το φάσμα του εκπαιδευτικού συστήματος.
– Κατάλληλα προσαρμοσμένη και ποιοτικά αναβαθμισμένη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με έμφαση σε σύγχρονες διδακτικές μεθόδους (ομαδική εργασία, βιωματική μάθηση, project κλπ.)
– Σχεδιασμός σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού για την Επιχειρηματική Εκπαίδευση.
– Διαμόρφωση μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης της Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης, με στόχο την ανατροφοδότηση και διαρκή βελτίωση του περιεχομένου της.
– Δημιουργία πλαισίου κινήτρων για την ενίσχυση της συμμετοχής εκπαιδευτικών σε δραστηριότητες Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης.
– Ενίσχυση της εξωστρέφειας του σχολείου, δικτύωση και ευαισθητοποίηση των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων για την έμπρακτη προώθηση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης,
– Για τις επιχειρήσεις, το «άνοιγμα» στην εκπαίδευση για καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας τους (πχ, υποδοχή μαθητών, job shadowing, επισκέψεις επιχειρηματικών στελεχών σε σχολεία, mentoring) και η ενθάρρυνση της συμμετοχής στελεχών επιχειρήσεων σε προγράμματα Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης στα σχολεία (κατά το πρότυπο του εθελοντή – μέντορα του ΣΕΝ/JA Greece).
Τι είναι η Επιχειρηματική Εκπαίδευση;
Οι ειδικοί της εκπαίδευσης θεωρούν πως όλοι οι άνθρωποι μπορούν δυνητικά να αναπτύξουν επιχειρηματικές δεξιότητες. Στην Ευρώπη, ήδη από το 2000, η επιχειρηματικότητα αναγνωρίζεται ως μια από τις βασικές δεξιότητες που πρέπει να παρέχει το εκπαιδευτικό σύστημα και η Επιχειρηματική Εκπαίδευση καταλαμβάνει πλέον κεντρική θέση στις δημόσιες πολιτικές για την Παιδεία, με το πεδίο εφαρμογής της να επεκτείνεται σταδιακά σε όλο το εύρος του εκπαιδευτικού συστήματος. Παράλληλα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη εθνικής στρατηγικής για την καινοτομία.
Καταρχάς, ξεπερνάει την πεπερασμένη αντίληψη πως αφορά σε γνώσεις οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και στοχεύει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων, όπως η διορατικότητα, η δημιουργική σκέψη, η επίλυση προβλημάτων, η υπευθυνότητα και η πρωτοβουλία, που είναι κρίσιμα εφόδια σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής. Αφορά σε όλες τις ηλικίες και τις βαθμίδες εκπαίδευσης αλλά, η πρώιμη νεαρή ηλικία αναγνωρίζεται, σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες ως η πλέον κατάλληλη για την αφομοίωση της γνώσης και την πλήρη ανάπτυξη των επιχειρηματικών δεξιοτήτων.
Στην Ευρώπη, η διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επιχειρηματικών Δεξιοτήτων (EntreComp) το 2016, ως ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς, καθιερώνει μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική υπέρ της ένταξης της επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση, παρότι στην πράξη, η ενίσχυση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης εξακολουθεί να αναπτύσσεται ασύμμετρα.. Ωστόσο, είναι ήδη ορατά τα θετικά αποτελέσματα της επιχειρηματικής εκπαίδευσης διεθνώς: Οδηγεί σε πιο φιλόδοξες επιλογές καριέρας, βοηθά τους συμμετέχοντες να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά που θεωρούν χρήσιμα οι εργοδότες, ενισχύει την απασχολησιμότητα και καλλιεργεί δεξιότητες, όπως η αποτελεσματικότητα, η διαχείριση αλλαγών, η επίλυση προβλημάτων, ο προγραμματισμός, η επίτευξη στόχων κλπ.
Σύμφωνα με έρευνα για τις επιπτώσεις των προγραμμάτων επιχειρηματικότητας του Junior Achievement – JA (2007) σε Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ρουμανία, Νορβηγία, Σλοβακία, οι συμμετέχοντες εμφανίζουν σχεδόν τριπλάσιο ποσοστό ίδρυσης επιχείρησης μέχρι την ηλικία των 25 ετών, σε σχέση με το μέσο όρο του πληθυσμού στην Ευρώπη (15% έναντι 5-6%, αντίστοιχα). Από την άλλη, σε Ολλανδία, Ουαλία (Ην. Βασίλειο), Φλάνδρα (Βέλγιο) έχει διαπιστωθεί διαχρονική αύξηση του ποσοστού συμμετεχόντων σε προγράμματα επιχειρηματικότητας, οι οποίοι δηλώνουν σαφή πρόθεση ίδρυσης επιχείρησης ή αυτοαπασχόλησης (από 13% το 2007 σε 21% το 2012, από 42% το 2004 σε 53% το 2012 και από 20% προηγούμενης μέτρησης σε 33%, αντίστοιχα).
Στην Ελλάδα η μεγάλη υστέρηση οφείλεται κυρίως στην απουσία ολοκληρωμένου εθνικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων μέσα από τη σχολική εκπαίδευση. Η ένταξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, ως διακριτού θεματικού κύκλου, στα εργαστήρια δεξιοτήτων που εισάγονται πιλοτικά στο υποχρεωτικό πρόγραμμα νηπιαγωγείων, δημοτικών και γυμνασίων από το σχολικό έτος 2020-21,σύμφωνα με το Ν. 4692/2020, αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, ένα πολύ θετικό πρώτο βήμα, η αποδοτικότητα του οποίου θα κριθεί σε βάθος χρόνου.
Ο τρόπος διδασκαλίας της επιχειρηματικής εκπαίδευσης, με βιωματική μάθηση, ομαδική εργασία και πειραματισμό, απαιτεί την υιοθέτηση ενός ριζικά διαφορετικού παιδαγωγικού μοντέλου, καθώς δεν επαρκεί η παραδοσιακή προσέγγιση της μετωπικής διδασκαλίας, δηλαδή της διδασκαλίας κατά την οποία ο διδάσκων κάνει διάλεξη, μονόλογο μπροστά στους μαθητές του, και της παθητικής αφομοίωσης θεωρητικών γνώσεων, που οδηγεί στην αδυναμία των μαθητών να κατανοήσουν βαθύτερα τις πληροφορίες και να τις αξιοποιήσουν δημιουργικά.
Ένα κατάλληλα σχεδιασμένο πρόγραμμα ανάπτυξης επιχειρηματικών δεξιοτήτων, με τον εκπαιδευτικό σε ρόλο καθοδηγητή μέσα στην τάξη, σε συνδυασμό με μία σειρά δομημένων αλληλεπιδράσεων με επιχειρηματικά στελέχη, μέσω των οποίων γίνεται η απαραίτητη σύνδεση με την επιχειρηματική πραγματικότητα, αποτελεί το ενδεδειγμένο μοντέλο Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης.
Η καλλιέργεια επιχειρηματικής νοοτροπίας μέσα στο σχολείο αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τον εκπαιδευτικό και προϋποθέτει κατάλληλη επιμόρφωση και συστηματική επαφή και συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα. Για την ώρα όμως, τα προγράμματα Επιχειρηματικής Εκπαίδευσης που παρέχονται στους μαθητές του ελληνικού σχολείου υλοποιούνται αποσπασματικά, σε εθελοντική βάση και στο περιθώριο του επίσημου αναλυτικού προγράμματος.
Η πλειονότητα αυτών των προγραμμάτων προσφέρεται με τη συνδρομή του Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων, το οποίο ιδρύθηκε το 2005, με πρωτοβουλία του ΣΕΒ και σε συνεργασία με τον παγκόσμιο οργανισμό JA Worldwide, είναι εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας και απευθύνονται σε μαθητές όλων των βαθμίδων.