Με την Ελλάδα να είναι ήδη στους μεγαλύτερους κερδισμένους του έκτακτου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (PEPP), τα σχέδια της κεντρικής τράπεζας για πιθανή εξέταση της επέκτασής του καθώς και τη χαλάρωση των κανόνων του «κλασικού» προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), είναι πιθανόν να ευνοήσουν ακόμη περισσότερο την ελληνική οικονομία.
Οπως αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους το πρακτορείο ΜΝΙ και οι Financial Times, η ΕΚΤ αξιολογεί αυτό το διάσημα τον αντίκτυπο του έκτακτου προγράμματος PEPP ύψους 1,35 τρισ. ευρώ το οποίο ξεκίνησε τον Μάρτιο ως απάντηση στην κρίση που προκάλεσε η πανδημία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στη χρονική επέκτασή του καθώς και σε σημαντικές αλλαγές και για τα άλλα προγράμματα αγοράς ενεργητικού τα οποία διεξάγει. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αυτής θα συζητηθούν σε βάθος στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ στα τέλη Οκτωβρίου.
Σημειώνεται πως στους έξι μήνες που έχει ενεργοποιηθεί το PEPP, η κεντρική τράπεζα έχει αγοράσει περίπου 11 δισ. ευρώ ελληνικά ομόλογα, συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στη σημαντική υποχώρηση των αποδόσεών τους, με το 10ετές από το 4,1% που είχε εκτοξευθεί τον Μάρτιο να έχει σημειώσει «βουτιά» της τάξεως του 74% και στο 1,08% σήμερα, ενώ το spread διαμορφώνεται στις 160 μονάδες βάσης και σχεδόν 300 μ.β. χαμηλότερα.
Το πολύ σημαντικό είναι πως η ΕΚΤ έτσι έχει «καλύψει» και με το παραπάνω ολόκληρη την εκδοτική δραστηριότητα του ελληνικού Δημοσίου φέτος, η οποία μετά τις τέσσερις εξόδους στις αγορές (15ετές, 7ετές, 10ετές, επανέκδοση 10ετούς) διαμορφώνεται στα 10 δισ. ευρώ – μη λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τα έντοκα γραμμάτια τα οποία επίσης αγοράζει η ΕΚΤ. Με δεδομένο ότι έως τον Ιούνιο του 2021, όταν και πιθανώς λήξει το PEPP, η ΕΚΤ θα έχει αγοράσει συνολικά 27 δισ. ευρώ ελληνικά ομόλογα (ποσό ίσο με το 16% του ελληνικού ΑΕΠ), σημαίνει πως θα καλυφθεί έτσι σημαντικό μέρος (αν όχι ολόκληρη) της εκδοτικής δραστηριότητας και του 2021.
Αυτό έχει λειτουργήσει καθοριστικά στο συνεχιζόμενο «κυνήγι των ελληνικών αποδόσεων από τους επενδυτές οι οποίοι εδώ και μήνες δίνουν ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα, επιτρέποντας στο ελληνικό Δημόσιο να δανειστεί για διάστημα ενός έτους ακόμη και με μηδενικά επιτόκια. Οπως σημείωσε πρόσφατα και η Fitch, σημαντικό «όπλο» της Ελλάδας, και κατά συνέπεια των ελληνικών ομολόγων, είναι η στήριξη από το PEPP το οποίο παρέχει μια σημαντική πρόσθετη πηγή ευελιξίας χρηματοδότησης για τη χώρα και θα συμβάλει στη διατήρηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους σε χαμηλά επίπεδα.
Οπως τόνισε στους F.T. μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, η μεγαλύτερη ευελιξία και στα υπόλοιπα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης θα ήταν πολύ χρήσιμη και έτσι θα πρέπει να εξεταστεί πολύ προσεκτικά ολόκληρη η «εργαλειοθήκη» του PEPP.
Πριν από την ενεργοποίηση του PEPP, οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ είχαν πολύ συγκεκριμένους περιορισμούς, οι οποίοι έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μην κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιεί νομισματική πολιτική για να χρηματοδοτεί άμεσα τις κυβερνήσεις, κάτι που είναι παράνομο βάσει της νομοθεσίας της Ε.Ε. Αυτό άλλαξε με το PEPP το οποίο έχει μία πιο ευέλικτη ερμηνεία του κανόνα, όπου το ύψος των αγορών της ΕΚΤ γίνεται σε αναλογία με το μέγεθος της οικονομίας κάθε χώρας.
Μία επίσης σημαντική χαλάρωση των κανόνων κατά τη δημιουργία του PEPP ήταν και η ένταξη και των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας.
Αν και δεν είναι γνωστό αν εξετάζεται να δοθεί ανάλογη εξαίρεση –έστω και προσωρινή– στην Ελλάδα και για το «κλασικό» QE λόγω των έκτακτων καταστάσεων που δημιουργεί η πανδημία, ωστόσο μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν ένα εξαιρετικό νέο για την ελληνική αγορά η οποία θα επωφεληθεί σημαντικά από πρόσθετες αγορές από την ΕΚΤ. Παράλληλα, μία επέκταση της χρονικής διάρκειας του PEPP θα σημαίνει πως το δίχτυ ασφάλειας που έχουν αυτή τη στιγμή τα ελληνικά ομόλογα θα συνεχιστεί για μεγαλύτερο διάστημα, κάτι που οι ελληνικοί τίτλοι το έχουν ανάγκη, καθώς ο δρόμος για την επενδυτική βαθμίδα έχει γίνει ακόμα μακρύτερος λόγω της πανδημίας, με παράγοντες της αγοράς να τοποθετούν την επίτευξη αυτού του οροσήμου πλέον, το 2023.
Πάντως, η χαλάρωση των κανόνων για το QE πιθανόν να είναι μία πιο εύκολη απόφαση από ό,τι η επέκταση του PEPP. Ορισμένα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ ανησυχούν ότι το PEPP κινδυνεύει να γίνει ένα πιο διαρκές μέρος του πλαισίου πολιτικής της κεντρικής τράπεζας, ειδικά μετά την παράτασή του έως τον Ιούνιο του 2021, σημειώνουν οι F.T. O κεντρικός τραπεζίτης της Γερμανίας, Γενς Βάιντμαν, δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι «τα έκτακτα μέτρα νομισματικής πολιτικής πρέπει να μειωθούν όταν τελειώσει η κρίση» ενώ πρόσθεσε πως ειδικά το PEPP, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να έχει χρονικό όριο και να συνδέεται ρητά με την κρίση.