Κυβερνήσεις, ρυθμιστικές αρχές, επιχειρήσεις και αγορές παρακολουθούν ανελλιπώς τα στατιστικά δεδομένα. Αυτά δίνουν την εικόνα του τώρα και τις εκτιμήσεις για το αύριο, μας αποκαλύπτουν την έκταση μιας κρίσης, αλλά και καθορίζουν τη δράση: την πολιτική που θα ακολουθηθεί, τα εργαλεία, που πρέπει να αξιοποιηθούν, τα «όπλα» που θα βγουν από τη φαρέτρα. Αντιμέτωπος σήμερα ο πλανήτης με μία άνευ προηγουμένου υγειονομική και οικονομική κρίση τα έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ.
Στην εποχή των Βig Data υπάρχει η αίσθηση ότι έχουμε στοιχεία για τους πάντες και τα πάντα. Κι όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχουν κάποιοι που μένουν εκτός στατιστικής. Και καθώς δεν τους μετράμε, δεν μετρούν. Δεν λαμβάνονται υπόψη στις αποφάσεις.
Ο οικονομολόγος Άλεξ Κόμπαμ τους ονομάζει «ακαταμέτρητους» (The Uncounted). Χωρίζονται σε δύο ομάδες. Στη μία συναντάμε εκείνους που βρίσκονται στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο και λείπουν από τα επίσημα δεδομένα εθνικών στατιστικών υπηρεσιών ή ακόμη και των υπηρεσιών του ΟΗΕ. Η άλλη περιλαμβάνει εκείνους που έχουν πλούτο, αλλά και την ικανότητα να τον αποκρύψουν, ώστε να μείνει εκτός ρύθμισης, φορολογίας ή ακόμη και εκτός νόμου.
Φανταστείτε έναν κόσμο στον οποίο οι «μη άνθρωποι» (unpeople) στον πάτο της εισοδηματικής πυραμίδας και το «μη χρήμα» (unmoney) στην κορυφή της δεν μπορούν να μετρηθούν, μας λέει. Υπολογίζεται ότι οι πρώτοι είναι έως και το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Δεν έχουν πολιτική φωνή, πρόσβαση σε υπηρεσίες και στήριξη, δεν συμμετέχουν στα οφέλη του κοινωνικού συμβολαίου. Όσο για το χρήμα, που μένει εκτός μετρήσεων, στερεί από το κράτος έσοδα και δυνατότητες παρέμβασης, αλλά και αποκρύπτει την πραγματική έκταση των ανισοτήτων. Έχουμε μία γεύση με τις πρόσφατες αποκαλύψεις των FinCen Files για τις ροές ύποπτου χρήματος 2 τρισ. δολαρίων, αλλά και από τη διαρκή μάχη κατά των φορολογικών παραδείσων.
Οι «απουσίες» από τα δεδομένα κάποιες φορές δεν είναι τυχαίες, δεν είναι θέμα σύμπτωσης ή κενών και παραθύρων στο σύστημα. Αντανακλούν την ισχύ, την έλλειψή της ή την κατάχρησή της. Το μαρτύρησε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Οδεύοντας προς τις κάλπες επιχείρησε να αφήσει εκτός απογραφής πληθυσμού στις ΗΠΑ έναν μεγάλο αριθμό μεταναστών προσθέτοντας μία επιπλέον ερώτηση: Έχετε αποκτήσει ιθαγένεια; Το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε τα σχέδιά του, αλλά ο ίδιος δεν έκρυψε ποιος ήταν ο στόχος: να μην διαθέτουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Να μην μετρηθούν, για να μην μετρούν.