Ανταγωνιστικά χρηματοδοτικά πακέτα για την ενθάρρυνση της ηλεκτροκίνησης, ελκυστικότερα επιτόκια για επιχειρήσεις που επενδύουν στην πράσινη οικονομία, κίνητρα για τη διάδοση της ευφυούς γεωργίας ή πριμοδότηση των επιχειρήσεων που κάνουν συνετή χρήση λιπασμάτων και υδάτων είναι μερικές μόνο από τις προφανείς πρωτοβουλίες που υποχρεωτικά πρέπει να ακολουθούν οι τράπεζες στο πλαίσιο της υιοθέτησης των αρχών υπεύθυνης τραπεζικής.
Η υπεύθυνη τραπεζική, στη βάση των αρχών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που υπεγράφησαν το 2019 στο Παρίσι και στις οποίες έχουν προσχωρήσει 180 τράπεζες, μεταξύ των οποίων και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες στη χώρα μας, δεν είναι ένα κείμενο ιδεών. Υπό την καθοδήγηση των εποπτικών αρχών αλλά και της ίδιας της επενδυτικής κοινότητας, που αξιολογεί τις επιδόσεις κάθε επιχείρησης στην οποία προτίθεται να τοποθετήσει κεφάλαια, οι πρωτοβουλίες για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, η διαφάνεια και ο βαθμός λογοδοσίας κάθε επιχείρησης αποκτούν μετρήσιμη επίδοση.
Στη βάση της μετάβασης σε μια κοινωνία χαμηλών ρύπων και αυξημένης ευαισθητοποίησης σε κοινωνικά θέματα, οι εποπτικές αρχές πριμοδοτούν τις τράπεζες με απαιτήσεις για λιγότερα εποπτικά κεφάλαια όταν χρηματοδοτούν πράσινες επενδύσεις και κάνουν αποδεκτά για χρηματοδότηση τα ομόλογα επιχειρήσεων με πράσινη πιστοποίηση. Οι διεθνείς επενδυτές, από την πλευρά τους, επενδύουν σε μετοχές εταιρειών που έχουν εντάξει αυτές τις αρχές στην ευρύτερη στρατηγική τους και στα επιχειρηματικά τους πλάνα. Δεν πάει πολύς καιρός –συγκεκριμένα λίγο πριν από το ξέσπασμα της COVID-19– που μεγάλες πολυεθνικές ανά τον κόσμο κατέγραφαν τα αεροπορικά ταξίδια των στελεχών τους προκειμένου να μετρήσουν την επίδραση στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Το σύνθημα για μια βιώσιμη κοινωνία ηχεί στην παγκόσμια κοινότητα πιο ισχυρό από ποτέ και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον αποκλεισμό μιας επιχείρησης από την τραπεζική χρηματοδότηση ή τη χρηματοδότησή της με ιδιαίτερα αυστηρούς όρους εάν δεν εναρμονίζεται με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης. Η «Κ» ανοίγει τη συζήτηση για τις αρχές υπεύθυνης τραπεζικής σταχυολογώντας τις απόψεις των επικεφαλής των αρμόδιων αρχών και των ελληνικών τραπεζών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ Διοικητής Τράπεζας της Ελλάδος
Οι τράπεζες να ηγηθούν
Η βασική αρχή που διέπει τη φιλοσοφία των κεντρικών τραπεζών είναι ότι δεν νοείται χρηματοοικονομική σταθερότητα χωρίς βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μοντέλου. Η ΤτΕ είναι από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη κεντρική τράπεζα που ασχολήθηκε με θέματα βιωσιμότητας, συστήνοντας το 2009 την Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής, η οποία συμβάλλει με την έρευνά της στο κρίσιμο ζήτημα της αλλαγής του κλίματος.
Ο τραπεζικός τομέας πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας για ένα βιώσιμο μέλλον κατευθύνοντας κεφάλαια σε δράσεις που αποφέρουν θετικά αποτελέσματα για την κοινωνία και καθοδηγώντας τους πελάτες του στην ορθή διαχείριση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Πέρα από τη στήριξη των αρχών υπεύθυνης τραπεζικής, η ΤτΕ έχει ένα μεγάλο εύρος δράσεων που σχετίζονται με θέματα βιωσιμότητας και κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο μνημονίου συνεργασίας που υπογράψαμε με το υπουργείο Περιβάλλοντος και την Ακαδημία Αθηνών, σχεδιάσαμε την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και τώρα παρακολουθούμε την εφαρμογή της συμμετέχοντας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE-IP AdaptInGr. Παράλληλα, συμμετέχουμε στο Δίκτυο Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτικών Αρχών για ένα Πράσινο Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, που έχει συσταθεί με σκοπό την ενίσχυση της παγκόσμιας προσπάθειας για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων και την ενδυνάμωση του ρόλου του χρηματοπιστωτικού συστήματος στον δρόμο για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ Διευθύνων σύμβουλος Τράπεζας Πειραιώς
Οι πράσινες χρηματοδοτήσεις ξεπερνούν το 1,4 δισ.
Η Τράπεζα Πειραιώς ανταποκρίθηκε αμέσως το 2018 στο κάλεσμα του UNEP FI για τη διαμόρφωση των αρχών υπεύθυνης τραπεζικής. Για την εφαρμογή τους, η τράπεζα θα δημιουργήσει σε πρώτο επίπεδο τις εσωτερικές υποδομές, τις πολιτικές και τις στρατηγικές και θα διαμορφώσει τη νέα της ESG (Environmental, Social and Governance) ατζέντα. Αυτό θα μας επιτρέψει, έχοντας τη σωστή τεχνογνωσία και τα εργαλεία, να συνεργαστούμε με τους πελάτες μας και τους επενδυτές ώστε να τους κατευθύνουμε σε μακροχρόνιες και βιώσιμες επενδύσεις. Σε δεύτερο επίπεδο θα εντοπίσουμε σε ποιους τομείς της οικονομίας μπορεί η τράπεζα να έχει τις μεγαλύτερες θετικές επιπτώσεις, μειώνοντας ταυτόχρονα τις αρνητικές της επιπτώσεις. Θα σχεδιάσει σειρά από προϊόντα και υπηρεσίες για την υποστήριξη επενδύσεων σε έργα που οδηγούν στη μείωση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή και έχουν θετικό πρόσημο για την κοινωνία. Ενδεικτικό παράδειγμα των πρωτοβουλιών μας, οι πράσινες χρηματοδοτήσεις της τράπεζας, που ανέρχονται σε 1,4 δισ. ευρώ και αφορούν πάνω από 20.000 πελάτες, ιδιώτες και επιχειρήσεις, ενώ συμπεριλαμβάνουν τη χρηματοδότηση περίπου 26% των έργων ΑΠΕ στη χώρα. Επιπλέον, δημιουργούμε ειδικά προϊόντα, τόσο επενδυτικά (α/κ World Sustainability Balanced Fund) όσο και δανειακά (ev-loan και ev-lease για αγορά και leasing ηλεκτρικών οχημάτων, ΑΠΕ για αγρότες κ.λπ.), με ελκυστικότερους όρους.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών
Περιβαλλοντικά κριτήρια
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει υιοθετήσει, σχεδόν στο σύνολό του, τις αρχές υπεύθυνης τραπεζικής. Στην ΕΕΤ, στο πλαίσιο της Επιτροπής Αειφόρου Ανάπτυξης, στοχεύουμε στην ενεργό συμμετοχή του τραπεζικού συστήματος στον παγκόσμιο διάλογο για τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης. Στόχος είναι να ενθαρρυνθούν οι αειφόρες πρακτικές δραστηριότητες που δημιουργούν ευημερία για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενεές. Με τον τρόπο αυτό το τραπεζικό σύστημα λειτουργεί ως γέφυρα της κοινωνίας με τις επιχειρήσεις, συμβάλλοντας στην κοινωνική πρόοδο, στην προώθηση και διαφύλαξη του περιβαλλοντικού πολιτισμού και στην υποστήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που παράγουν περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη.
Το πρώτο βήμα του τραπεζικού συστήματος προς αυτή την κατεύθυνση ήταν να εντάξει τις νέες αυτές αρχές στα εγχειρίδια πιστοδοτήσεων. Τα κριτήρια χρηματοδότησης δεν μπορούν να είναι μόνο τεχνοκρατικά και οικονομικά, αλλά να περιλαμβάνουν όρους με σκοπό την περιβαλλοντική και κοινωνική ευθύνη. Η ΕΕΤ συμμετέχει στο Εθνικό Συμβούλιο για την Κυκλική Οικονομία του υπουργείου Περιβάλλοντος, συνεργάζεται με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Καταναλωτή για τον σχεδιασμό της νέας πολιτικής για την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά καθώς και με τη Γενική Γραμματεία για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Είναι ιδρυτικό μέλος της πρωτοβουλίας Sustainable Greece 2020 και συμμετέχει ενεργά σε όλες τις επιστημονικές επιτροπές και τις ομάδες εργασίας της πρωτοβουλίας.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΕΡΥΚΙΟΣ Πρόεδρος Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
Υψηλότερες επιδόσεις
Το ΤΧΣ, έχοντας συνεισφέρει στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα, προς χάριν του δημοσίου συμφέροντος, μέσω των ανακεφαλαιοποιήσεων των τραπεζών, επικεντρώνεται πια στη στήριξη των ιδρυμάτων ως ενεργός μέτοχος.
Το Ταμείο, έχοντας θέσει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο ορθής εταιρικής διακυβέρνησης έχει καθοδηγήσει τις τράπεζες να υιοθετήσουν και εφαρμόσουν μια ενισχυμένη και αποτελεσματική δομή εταιρικής διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, έχει προωθήσει την ανάδειξη στο ανώτατο επίπεδο των θεμάτων δεοντολογίας και κοινωνικής ευθύνης που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες, μέσω της πρωτοβουλίας του για τη δημιουργία Επιτροπής Δεοντολογίας (ή Ηθικής) και Αειφορίας στο διοικητικό συμβούλιο. Τέλος έχει εντάξει στις προτεραιότητές του ένα φάσμα θεμάτων ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος, όπως τα θέματα της κλιματικής αλλαγής, της κοινωνικής συνοχής και άλλων σύγχρονων προκλήσεων.
Η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης όσο και βιώσιμης ανάπτυξης έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί στη αύξηση της απόδοσης των εταιρειών, καθιστώντας τες πιο ελκυστικές σε διεθνείς επενδυτές. Με αυτόν τον τρόπο το ΤΧΣ προσδοκά ότι μακροπρόθεσμα η εφαρμογή τους θα στηρίξει την αξία των μετοχών των τραπεζών, και παράλληλα με την επίτευξη του στόχου μείωσης των δανείων σε καθυστέρηση, καθώς και την αύξηση της κερδοφορίας τους, θα αποτελέσουν ένα ελκυστικό επενδυτικό στόχο και θα διευκολυνθεί μια επιτυχής αποεπένδυση του Ταμείου από τις τράπεζες.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΜΙΡΗΣ Γενικός διευθυντής Wholesale Banking Alpha Bank
Στοχευμένες επενδύσεις στο περιβάλλον
Η Alpha Bank συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια προσπάθεια για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος προσυπογράφοντας τις Αρχές Υπεύθυνης Τραπεζικής από τον περασμένο Αύγουστο και στηρίζοντας, ως founding signatory, το UNEP FI (United Nations Environment Programme Finance Initiative), στο οποίο είμαστε μέλος από το 2004. Στους βασικούς πυλώνες για βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή ποιοτική εκπαίδευση, αξιοπρεπή εργασία, βιομηχανία, καινοτομία, ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί, η Alpha Bank έχει συμπεριλάβει και τον στόχο για την υγεία και ευημερία, στον οποίο συμβάλλει μέσω του προγράμματος «Μαζί με στόχο την υγεία», που αποσκοπεί στην ενίσχυση των δομών του ΕΣΥ σε απομακρυσμένα νησιά, καθώς και τον στόχο για τη δράση για το κλίμα, μέσω στοχευμένων επενδύσεων στο περιβάλλον και πρωτοβουλιών για μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Παραδείγματα για το πώς η υιοθέτηση αυτών των αρχών μετασχηματίζεται σε συγκεκριμένες δράσεις είναι η χρηματοδότηση σε επενδύσεις που προωθούν την περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη, όπως ΑΠΕ, κτίρια με περιβαλλοντικές προδιαγραφές, έργα διαχείρισης αποβλήτων κ.ά. συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Μέσω της θυγατρικής μας Alpha Ventures επενδύουμε σε εταιρείες που συνεισφέρουν στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος όπως η εξειδικευμένη εταιρεία ΖΕΒ, που σχεδιάζει και υλοποιεί έργα εξοικονόμησης ενέργειας, και η εταιρεία Meazon, που σχεδιάζει και κατασκευάζει «έξυπνα» διασυνδεόμενα συστήματα μέτρησης επιμέρους ενεργειακών καταναλώσεων.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ Αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος Eurobank (πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΕΤ)
Νέα προϊόντα και υπηρεσίες για την πράσινη οικονομία
Η υποστήριξη των αρχών υπεύθυνης τραπεζικής επισφραγίζει για τη Eurobank την απόφασή μας να λειτουργούμε με αρχές, αξίες και πρακτικές που βασίζονται στην υπευθυνότητα απέναντι στους πελάτες, τους εργαζομένους και την κοινωνία. Στη Eurobank «τρέχουμε» πιλοτικά δύο προγράμματα. Το ένα αφορά την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών που διευκολύνουν τη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία και το δεύτερο στην ενίσχυση της βαρύτητας των κριτηρίων ESG (Environmental, Social and Governance) στη διαμόρφωση επιχειρηματικών σχέσεων με τους συνεργάτες μας. Ταυτόχρονα θέτουμε ποσοτικούς στόχους για επενδύσεις που προάγουν την πράσινη οικονομία, ενισχύουμε τη χρήση κριτηρίων ESG στην αξιολόγηση πελατών, ενθαρρύνουμε τους πελάτες μας, αναπτύσσοντας συγκεκριμένα προγράμματα και πρωτοβουλίες, προωθούμε την αύξηση της εκπροσώπησης των γυναικών στη διοίκηση, ενσωματώνουμε τους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή στην εταιρική διακυβέρνηση του ομίλου και αναπτύσσουμε φιλόδοξους στόχους για τη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι η πρώτη βιοδιασπώμενη κάρτα που λανσάραμε πρόσφατα και η συμμετοχή μας το 2019 στην έκδοση του πρώτου πιστοποιημένου «πράσινου» εταιρικού ομολόγου στην ελληνική αγορά. Η θυγατρική μας, Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, έγινε το 2019 η πρώτη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων στην Ελλάδα που εντάχθηκε στην παγκόσμια πρωτοβουλία Principles for Responsible Investment, συνδέοντας τις επενδυτικές αποφάσεις με τα κριτήρια ESG.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΜΟΥΖΗΣ Γενικός διευθυντής Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας
Στήριξη έργων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Η Εθνική Τράπεζα συμμετέχει από το 2018 στο Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ, όπου οι συμμετέχοντες καλούνται να ευθυγραμμιστούν με τις 10 παγκόσμια αποδεκτές αρχές στα πεδία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας, του περιβάλλοντος, της καταπολέμησης της διαφθοράς, καθώς και με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης. Εφαρμόζοντας εμπράκτως τη στρατηγική της ως «η τράπεζα της ενέργειας», είναι η μόνη ελληνική τράπεζα που στηρίζει ολοκληρωμένα την αγορά ενέργειας, από τη χρηματοδότηση των επενδύσεων παραγωγής της μέχρι την εκκαθάριση των συναλλαγών αγοράς και πώλησής της. Στρατηγικός μας στόχος αποτελεί η χρηματοδότηση επενδύσεων ΑΠΕ και το χαρτοφυλάκιό μας περιλαμβάνει έργα ισχύος περίπου 1,5G W, ενώ οι πιστοδοτήσεις υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ. Η ΕΤΕ διαχρονικά αναλαμβάνει επενδυτικές πρωτοβουλίες σε τομείς καινοτομίας και υψηλής τεχνογνωσίας, και χρηματοδοτεί ερευνητικά προγράμματα για τεχνολογίες που συμβάλλουν στην προσπάθεια της χώρας μας για βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη. Το 2019 η Εθνική Τράπεζα ήταν ο πρώτος φορέας συνεργασίας στην πρωτοβουλία ανάπτυξης του «ταμείου υποδομών». Το πρόγραμμα, συνολικού ύψους 650 εκατ. ευρώ, με πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ελληνικού Δημοσίου, έχει στόχο τη στήριξη έργων ΑΠΕ, πρωτοβουλιών ενεργειακής απόδοσης και αστικών έργων. Επιπλέον, η τράπεζα προσφάτως θέσπισε ειδικό πλαίσιο με σκοπό την έκδοση πράσινων ομολόγων.