Με γρήγορους ρυθμούς, η Ελλάδα αποκτά πράγματι, όπως συχνά αναφέρεται, έναν κομβικό γεωοικονομικό ρόλο. Αυτό προκύπτει όχι μόνον από το γεγονός ότι ο Πειραιάς έχει ανέβει στην πρώτη θέση της Μεσογείου σε όρους διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων, αλλά και από το ότι σταδιακά αναπτύσσεται μία ευρεία περιφερειακή οικονομία εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ανάγκες
Οι αυξημένες ανάγκες μεγάλων ξένων πολυεθνικών επιχειρήσεων, αλλά και πολύ περισσότερων ελληνικών, για αποθήκευση, διαχείριση και διανομή των προϊόντων τους, ή των πρώτων υλών τους, δημιουργεί ισχυρή ζήτηση τόσο για αποθηκευτικούς χώρους όσο και για τις συνοδές υπηρεσίες.
Παράλληλα, η πολύ χαμηλή διείσδυση των υπηρεσιών παραχώρησης των αποθηκών και της διαχείρισής τους από ιδιωτικές επιχειρήσεις σε ειδικευόμενες εταιρείες (3PL) στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο σημαίνει ότι η ζήτηση αυτή έχει και εγχώρια δυναμική. Πρόκειται για ένα στοίχημα σύγκλισης του χαμηλού επιπέδου διείσδυσης των υπηρεσιών 3PL στην Ελλάδα, που κυμαίνονται κοντά στο 25%, με το περίπου 70% της ευρύτερης διεθνούς αγοράς. Πόσο μάλλον που είναι απαραίτητη υπηρεσία για όλους εκείνους που θέλουν να αυξήσουν τις εξαγωγές τους ή να ενισχύσουν τη μεταποιητική βιομηχανία χρησιμοποιώντας ξένες πρώτες ύλες και εξαρτήματα.
Η μεγάλη μείωση του κόστους την οποία μπορεί να απολαμβάνει μία επιχείρηση που εκχωρεί την αποθήκευση και τη διαχείριση των προϊόντων της σε ειδικευμένες εταιρείες, οι οποίες με τη σειρά τους απολαμβάνουν οικονομίες κλίμακας, κρύβεται πίσω από την οικονομική λογική της ανάπτυξης του κλάδου που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι εταιρείες 3PL (third party logistics) παρέχουν υπηρεσίες σημείων ενιαίας εξυπηρέτησης στους πελάτες τους, που αφορά εξωτερικές (ή τρίτες) υπηρεσίες μεταφοράς, αποθήκευσης και λοιπές υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, όπως ανασυσκευασία, ετικετοποίηση, εισπράξεις, αντικαταβολές, κ.λπ., είτε για ένα μέρος είτε για ολόκληρη τη λειτουργία της εφοδιαστικής τους αλυσίδας.
Στόχος είναι τα προϊόντα των πελατών τους να καταλήξουν στον τελικό χρήστη στον μικρότερο δυνατό χρόνο με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και στη βέλτιστη ποιότητα, με εξειδίκευση ανάλογα με τις απαιτήσεις.
Ηλεκτρονικό εμπόριο
Η επιτάχυνση της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα, παράγωγο και των lockdown, έχει επίσης προσδώσει πρόσθετη δυναμική στην τάση προσφυγής σε υπηρεσίες 3PL καθώς αυτές συνεπάγονται και σημαντικά μειωμένο κόστος, αφού επιτυγχάνουν μεγάλες οικονομίες κλίμακας. Οι ειδικοί εξηγούν πως ακόμα και μετά την άρση του lockdown, πολλοί καταναλωτές έμειναν πιστοί πελάτες ηλεκτρονικών καταστημάτων.
Ομως πολλά καλά καταστήματα, από τον χώρο των τροφίμων μέχρι τον χώρο των ειδών ένδυσης, αδυνατούν να εξυπηρετήσουν την πελατεία τους από το Διαδίκτυο, τουλάχιστον σε χρόνους ικανοποιητικούς και με όρους ποιότητας. Συνεπώς, το ηλεκτρονικό εμπόριο και η διανομή στο σπίτι ή στο γραφείο τείνει να ανατίθεται σε εταιρείες 3PL.
Και αν αυτά εξηγούν την εγχώρια ζήτηση για υπηρεσίες 3PL, η εξωτερική ζήτηση στηρίζεται από τη συνειδητοποίηση στην οποία οδήγησαν τα lockdown παγκοσμίως τις πολυεθνικές πως πρέπει να επανεξετάσουν την όδευση και διάρθρωση των εφοδιαστικών τους αλυσίδων δημιουργώντας εναλλακτικές και Plan B, ώστε να αποφεύγουν καταστροφικές διαταραχές όπως αυτές που γνώρισαν την άνοιξη.
Σε αυτό το περιβάλλον και οι «big 5» ελληνικές εταιρείες logistics, δηλαδή η «Ορφέας Βεϊνόγλου», Goldair, Foodlink, Διακίνηση και Sarmed, έχουν δρομολογήσει όλες μεγαλύτερες ή μικρότερες επενδύσεις τόσο στην αύξηση της δυναμικότητάς τους όσο και στον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών τους, ακόμα και στην εισαγωγή εφαρμογών ρομποτικής.
Μια ματιά στα νούμερα των θυγατρικών στην Ελλάδα ξένων αυτοκινητοβιομηχανιών που ειδικεύονται και σε μηχανήματα φορτοεκφόρτωσης και διαχείρισης αποθηκών, αρκεί για να επιβεβαιώσει κανείς τη δυναμική που προαναφέρθηκε. Και αν αυτό δεν είναι αρκετό, ίσως η πρόσφατη σύναψη στρατηγικής συμμαχίας ελληνικής εταιρείας logistics με κινεζικό όμιλο για την εισαγωγή στην Ελλάδα αυτόνομων μηχανημάτων διαχείρισης και μετακίνησης προϊόντων στις αποθήκες, δηλαδή ρομπότ, να είναι.
Δείκτης
Πάντως, ειδικά στον τομέα των logistics οικονομολόγοι επικαλούνται τον σχετικό δείκτη της Παγκόσμιας Τράπεζας (Logistics Performance Index) με βάση τον οποίο η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου του ΟΟΣΑ σε κάθε τομέα που περιλαμβάνει ο συγκεκριμένος δείκτης.
Γι’ αυτό και επισημαίνεται πως παρά τις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης και ως εκ τούτου είναι απαραίτητη η ενίσχυση των επενδύσεων στα logistics με παροχές κινήτρων για την ενεργοποίηση των ιδιωτών.
H βελτίωση των υποδομών
Η εικόνα αυτή δεν έχει διαφύγει από τους αναλυτές και τους οικονομολόγους που τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζουν πως ο κλάδος μπορεί να έχει εντονότατη ανάπτυξη και να προσθέσει μονάδες στο ΑΕΠ. Οι δύο τελευταίες τέτοιες μελέτες έρχονται από τον ΟΟΣΑ και την έκθεση Πισσαρίδη.
Οι επενδύσεις που συνδέονται με την αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας, η οποία καθίσταται κομβικό σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων, είναι κομμάτι των υποδομών στο οποίο πρέπει να δώσει έμφαση η κυβέρνηση σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη. «Η Ελλάδα μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη θέση της στις διεθνείς ροές εμπορίου αλλά και ανθρώπινου κεφαλαίου, εκμεταλλευόμενη πληρέστερα τη γεωγραφική θέση της, ευρισκόμενη σε ένα κομβικό σημείο μεταξύ τριών ηπείρων», αναφέρει. Γι’ αυτό τον λόγο, «στρατηγική σημασία έχουν οι υποδομές και το ρυθμιστικό πλαίσιο στα λιμάνια της χώρας, ο εκσυγχρονισμός του σιδηροδρομικού δικτύου για μεταφορά εμπορευμάτων, των υποδομών αποθήκευσης και υπόλοιπων υποστηρικτικών στις μεταφορές υπηρεσιών (logistics) και η ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς και υποδομών αποθήκευσης ενέργειας. Πέρα από το να αποτελέσει η χώρα κύρια πύλη εισόδου και εξόδου εμπορικών ροών προς και από την Ευρώπη, η ενίσχυση των υποδομών μεταφοράς δημιουργεί προϋποθέσεις για μια περισσότερο δυναμική συμμετοχή της εγχώριας παραγωγικής δομής στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, με θετικές προοπτικές για την εξωστρέφεια και την καινοτομία». Προστίθεται πως «στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της, η Ελλάδα έχει να επιδείξει και συγκριτικά πλεονεκτήματα από ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που συναρτάται και με την πολυετή συμμετοχή της στους κόλπους της Ευρωπαϊκής και Νομισματικής Ενωσης».
Λίγους μήνες νωρίτερα, έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα επεσήμαινε πως η αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές και logistics μπορεί να ενισχύσει τις εξαγωγές. Η ποιότητα των υποδομών στις μεταφορές έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, ειδικά στον τομέα των σιδηροδρόμων, όπου η χώρα υπολείπεται σημαντικά της Δυτικής Ευρώπης.