Κλιμακώνονται οι αντιδράσεις και η ανησυχία πολλών ιδιόκτητων γης αλλά και κύκλων της αγοράς για το χωροταξικό – πολεοδομικό νομοσχέδιο το οποίο αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στα τέλη του Οκτωβρίου.
Μάλιστα, εκτός από την πληθώρα ενστάσεων που εκφράστηκαν στη δημόσια διαβούλευση, εντύπωση προκάλεσαν και οι τοποθετήσεις κατά του νομοσχεδίου τόσο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) όσο και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ). Κάτι ενδεχομένως αναμενόμενο, αφού το διακύβευμα υπολογίζεται από το ΤΕΕ και άλλους φορείς πως αφορά περισσότερα από 4 εκατομμύρια ακίνητα ιδιωτικής και δημόσιας ιδιοκτησίας.
Τερματισμός
Το ζήτημα ανακύπτει αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείται να μπει τάξη ή καλύτερα να καταργηθεί η εκτός σχεδίου δόμηση, για τον τερματισμό της οποίας –και της «αναρχίας» που τη συνοδεύει– συμφωνούν όλοι. Στην ουσία, με το προωθούμενο νομοσχέδιο καταργείται ο βασικός πυλώνας, η «ραχοκοκαλιά» της εκτός σχεδίου δόμησης, δηλαδή η αρτιότητα και οικοδομησιμότητα αγροτεμαχίων που μοναδική προϋπόθεση είχαν και έχουν μέχρι και σήμερα το ελάχιστο εμβαδόν των 4 στρεμμάτων. Τουτέστιν, χωρίς καμία «υποχρέωση» για πρόσωπο σε δρόμο. Οπως εξηγούν πηγές της αγοράς, αυτή η βασική διάταξη που χαρακτηρίζει την εκτός σχεδίου δόμηση στην Ελλάδα έχει ιστορία σχεδόν ενός αιώνα: Η αρχή έγινε με το προεδρικό διάταγμα 23/10/1928 και συνεχίστηκε με το προεδρικό διάταγμα 17/10/1978 και το προεδρικό διάταγμα 31/5/1985 αλλά και τον νόμο 3212/2003.
Ποιο είναι, λοιπόν, το πρόβλημα; Αυτή τη βασική διάταξη που ισχύει μέχρι και σήμερα έρχεται να καταργήσει το νομοσχέδιο, εισάγοντας την προϋπόθεση προσώπου 45 μ. σε δρόμους «Α» (όσον αφορά τις κατοικίες), οι οποίοι θα ορίζονται με προεδρικά διατάγματα.
Με αυτό τον τρόπο το νομοσχέδιο προωθεί μια αμφιλεγόμενη από την αγορά πολεοδομική θεώρηση, η οποία θα δημιουργήσει αποκλειστικά γραμμική δόμηση εκατέρωθεν κάποιων ελάχιστων δρόμων. Εκτός εάν πιστεύει κανείς πως η ελληνική πολιτεία θα μπορεί να εκδίδει συνεχώς προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις για να χτίζει κάθε ενδιαφερόμενος στο κτήμα του στο χωριό ένα σπίτι ήσσονος αξίας.
Ετσι, είναι σαφές πως αυτή η αλλαγή θα απομειώσει ή σχεδόν θα μηδενίσει περιουσίες εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών ακινήτων σε εκτός σχεδίου περιοχές, με δευτερογενείς συνέπειες και στα έσοδα του Δημοσίου αλλά και στις εξασφαλίσεις των τραπεζών.
Ομως, εκτός από αυτή την τεράστια αλλαγή –μετά σχεδόν 100 χρόνια– που επιφέρει στην εκτός σχεδίου δόμηση, πολλοί βλέπουν κάτι επίσης ανησυχητικό και στις μεταβατικές διατάξεις, αφού γίνεται διαχωρισμός των ακινήτων ανάλογα με το πότε δημιουργήθηκαν.
Στις μεταβατικές διατάξεις (οι οποίες πάντα δίνουν την όποια χρονική δυνατότητα για κάποια προετοιμασία – προσαρμογή στην αγορά), με το άρθρο 34, παρ. 1γ, θεσμοθετείται μια κατά πολλούς αθέμιτη διάκριση: Από τα αγροτεμάχια με μόνη προϋπόθεση το ελάχιστο εμβαδόν 4 στρεμμάτων, μόνον όσα έχουν δημιουργηθεί μετά τις 17.10.1978 θα μπορούν να κάνουν χρήση της διετούς μεταβατικής διάταξης που τα διατηρεί άρτια και οικοδομήσιμα.
Για όλα τα υπόλοιπα, όσα δημιουργήθηκαν πριν από τις 17.10.1978, δηλαδή για τη συντριπτική πλειονότητα των ιδιοκτητών αγροτεμαχίων στην επικράτεια, το νομοσχέδιο επιφυλάσσει έναν «ξαφνικό θάνατο», αφού τους στερεί ένα –προσωρινό έστω– διετές δικαίωμα που προβλέπεται μόνο για εκείνους οι οποίοι δημιούργησαν αγροτεμάχια μετά τις 17.10.1978. Για τη διάσταση αυτή της διάταξης (άρθρο 34, παρ. 1γ του νομοσχεδίου) αλλά και για το γεγονός ότι το νομοσχέδιο δεν συνιστά απλούς «περιορισμούς» στην εκτός σχεδίου δόμηση, αλλά ουσιαστική κατάργησή της, έχουν γραφτεί πάμπολλα σχόλια στη δημόσια διαβούλευση.
Διαχρονικά
Χαρακτηριστική της σοβαρότητας του ζητήματος είναι ίσως η τοποθέτηση του προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Γιώργου Στασινού σε σχετική ερώτηση της «Κ»: «Ο Ελληνας διαχρονικά έχει ιδιαίτερη σχέση με τη γη και την ακίνητη περιουσία του. Είναι προφανές ότι αν κάποιος επιχειρήσει να την απομειώσει από επιλογή, δηλαδή ψηφίζοντας ένα νομοσχέδιο, θα τον βρει απέναντι».
«Εκτός αυτού όμως», προσθέτει, «δεν θεωρώ ούτε σωστό ούτε έξυπνο η πολιτεία, με πρόσχημα τη νομολογία του ΣτΕ, να προκαλέσει “ξαφνικό θάνατο” σε εκατομμύρια ακίνητα εκτός σχεδίου». Τι πρέπει να γίνει; «Θα πρέπει πρώτα να κάνει το χρέος της, δηλαδή να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια, να καταγράψει ψηφιακά όλες τις οδούς που δίνουν δικαίωμα δόμησης στα εκτός σχεδίου ακίνητα, να επαναοριοθετήσει τους οικισμούς στους οποίους ο τρόπος οριοθέτησης δεν ήταν επιστημονικά ορθός και κατόπιν, έχοντας τα παραπάνω ως δεδομένα, να επιβάλει αλλαγές και περιορισμούς στην εκτός σχεδίου δόμηση. Αν γίνουν αυτά, θεωρώ ότι θα είναι ικανοποιημένοι και το ΣτΕ και οι πολίτες και θα γλιτώσει η χώρα από τις συνταρακτικές συνέπειες της αναγκαστικής απομείωσης της αξίας της γης της χώρας και των πολιτών», απαντάει. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως σημειώνουν κύκλοι της αγοράς, «είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ποιος βουλευτής θα ψηφίσει αυτό τον νόμο και δεν θα αντιμετωπίσει τη μήνη των συμπατριωτών του, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, στην εκλογική του περιφέρεια».