ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Νέες πρωτοβουλίες για τη χαλιναγώγηση (κυρίως των αμερικανικών) τεχνολογικών κολοσσών ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες καταρτίζουν μια λίστα έως και 20 διαδικτυακών εταιρειών στις οποίες θα επιβληθούν πιο αυστηροί ρυθμιστικοί κανόνες. Το δημοσίευμα αναφέρει ότι η λίστα θα καταρτιστεί βάσει πολλαπλών κριτηρίων, μεταξύ των οποίων το μερίδιο αγοράς των εσόδων της κάθε εταιρείας και ο αριθμός των χρηστών της. Εταιρείες των οποίων οι ανταγωνιστές είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες τους θα συμπεριληφθούν και αυτές στη λίστα.
Η Κομισιόν ενίσταται σε αναφορές σε λίστα εταιρειών. «Δεν καταρτίζεται ούτε πρόκειται να καταρτιστεί κάποια λίστα εταιρειών-στόχων», τονίζει στην «Κ» εκπρόσωπος της Επιτροπής. «Εργαζόμαστε στη βάση κριτηρίων που θα μας επιτρέψουν να ορίσουμε με αντικειμενικό τρόπο πού είναι οι “κλειδοκράτορες” (σ.σ.: gatekeepers στο πρωτότυπο). Η Επιτροπή δεν νομοθετεί έχοντας στο στόχαστρο συγκεκριμένες εταιρείες».
Είναι ωστόσο σαφές ότι εταιρείες όπως η Google, η Apple, η Facebook και η Amazon είναι ιδανικές υποψήφιες για μια πιο ενεργή πολιτική ρύθμισης. Η Κομισιόν θα εστιάσει σε συγκεκριμένες μορφές άσκησης μονοπωλιακής ισχύος εις βάρος του ανταγωνισμού, των καταναλωτών ή αμφοτέρων. Προτεραιότητα, για παράδειγμα, θα έχει η αποτροπή της πρακτικής εταιρειών που ελέγχουν τις βασικές πλατφόρμες (αγορών, αναζήτησης, εφαρμογών κ.ο.κ.) για να πριμοδοτούν δικές τους υπηρεσίες στις πλατφόρμες αυτές έναντι των ανταγωνιστών τους.
Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση στη φορητότητα και στη διαλειτουργικότητα των δεδομένων, ώστε να διευκολύνονται οι χρήστες να μεταφέρουν τα δεδομένα τους από τις κυρίαρχες πλατφόρμες σε μικρότερες, ανταγωνιστικές. Είναι κάτι το οποίο επιβάλλει ο κανονισμός GDPR, αλλά που δεν έχει εφαρμοστεί στην πράξη, λόγω μη ύπαρξης του αναγκαίου τεχνικού πλαισίου, εν μέρει εξαιτίας της εσκεμμένης αδράνειας των κολοσσών του κλάδου, που δεν έχουν συμφέρον να χάσουν τον έλεγχο των δεδομένων.
Η νέα ρυθμιστική πρωτοβουλία αναμένεται να παρουσιαστεί ως νέος κανονισμός της Ε.Ε. στις αρχές Δεκεμβρίου. Είναι προϊόν του προβληματισμού που υπάρχει στις Βρυξέλλες για το γεγονός ότι η κατασταλτική προσέγγιση –οι έρευνες κατά μονοπωλιακών πρακτικών και τα πρόστιμα που τις συνοδεύουν– δεν δρα αποτρεπτικά για τους μεγάλους παραβάτες και δεν προλαβαίνει τη βλάβη στον ανταγωνισμό που προκαλούν οι επίμαχες πρακτικές.
«Συνειδητοποιήσαμε ότι το σύστημα δεν λειτουργούσε», εξηγεί στην «Κ» κοινοτική πηγή. «Οι έρευνες διαρκούσαν πέντε ή έξι χρόνια. Μέχρι να ολοκληρωθούν, η ζημία είχε γίνει. Τα δε πρόστιμα, όσο μεγάλα και αν ήταν, ήταν ψίχουλα για τους μεγάλους παίκτες της αγοράς».
Η Ε.Ε. αναζητεί επίσης τρόπους για να μπορεί να υποχρεώνει τους τεχνολογικούς κολοσσούς σε διάσπαση ή πώληση ορισμένων θυγατρικών τους εάν κρίνει πως η δεσπόζουσα θέση τους απειλεί τα συμφέροντα των καταναλωτών ή λιγότερο ισχυρών ανταγωνιστών. Επιπλέον, είναι υπό εξέταση ένα σύστημα αξιολόγησης όπου το κοινό και άλλα εμπλεκόμενα μέρη θα μπορούν να βαθμολογούν τις επιδόσεις των εταιρειών σε θέματα όπως η η ταχύτητα με την οποία αφαιρούν παράνομο περιεχόμενο ή ψευδείς ειδήσεις από τις πλατφόρμες τους. Σε ακραίες συνθήκες, συζητείται το ενδεχόμενο ακόμη και να μπορεί να αποκλείσει ορισμένες εταιρείες από την ενιαία αγορά.
Οπως δήλωσε προ ολίγων εβδομάδων (στους FT) ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν: «Υπάρχει μια αίσθηση εκ μέρους των τελικών χρηστών ότι αυτές οι πλατφόρμες είναι υπερβολικά μεγάλες για να νοιαστούν». Υπό ορισμένες συνθήκες, είπε, «ίσως να έχουμε τη δυνατότητα να επιβάλουμε δομικό διαχωρισμό». Εξηγώντας, η ίδια κοινοτική πηγή αναφέρει ότι η ιδιοκτησιακή διάσπαση θα είναι η ύστατη καταφυγή των ελεγκτικών αρχών, εάν οι κυρώσεις σε προηγούμενα στάδια δεν έχουν πετύχει να αλλάξουν τη συμπεριφορά της εταιρείας.
«Χρειαζόταν ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο για τον έλεγχο των αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών των μεγάλων εταιρειών ψηφιακής τεχνολογίας», εξηγεί στην «Κ» ο Γιώργος Πετρόπουλος, ερευνητικός εταίρος στο ινστιτούτο Bruegel που ειδικεύεται στη ρύθμιση των εταιρειών αυτών. «Αυτό αναζητά τώρα η Επιτροπή». Ο ειδικός του Bruegel εκφράζει σκεπτικισμό για το αν η νέα προσέγγιση θα αμβλύνει τα σημαντικά πλεονεκτήματα των τιτάνων του κλάδου. «Είναι πολύ δύσκολο να δούμε σοβαρές αλλαγές, διότι οι εταιρείες αυτές έχουν πραγματικά εδραιωθεί. Ο μόνος τρόπος να επέλθουν είναι αν η Επιτροπή αποφασίσει να επιβάλει την κάθετη διάσπαση, ώστε να μη συνυπάρχουν στην ίδια εταιρεία η πλατφόρμα και όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτήν».