Περαιτέρω ασφαλιστικές δικλίδες για την ένταξη ενός οφειλέτη στην εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών, αλλά και για την επιδότηση από το Δημόσιο όταν ο οφειλέτης έχει δάνειο με υποθήκη την πρώτη του κατοικία, περιλαμβάνει το κείμενο του νομοσχεδίου για τον Κώδικα Φερεγγυότητας που κατατέθηκε στη Βουλή.
Η σημαντικότερη αλλαγή που περιλαμβάνεται στο κείμενο που κατατέθηκε είναι η εξαίρεση των οφειλετών που έχουν ενήμερες οφειλές από το δικαίωμα υποβολής αίτησης για την εξωδικαστική ρύθμιση των χρεών τους, εκτός και εάν έχει αποδεδειγμένα επιδεινωθεί η οικονομική τους κατάσταση, δηλαδή έχουν μειωθεί τα εισοδήματά τους ή έχουν αυξηθεί οι δαπάνες τους σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.
Καταστρατήγηση
Η πρόβλεψη αυτή εντάχθηκε στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου ως πρόσθετη ασφαλιστική δικλίδα προκειμένου να αποτραπεί η καταστρατήγηση του νόμου και να αποφευχθεί η μαζική προσφυγή στην εξωδικαστική διαδικασία, όχι μόνον από οφειλέτες με ληξιπρόθεσμες οφειλές, αλλά και από οφειλέτες με ενήμερα δάνεια.
Η ανάγκη να υπάρξει η σχετική πρόβλεψη είχε επισημανθεί κατά το στάδιο της διαβούλευσης του νομοσχεδίου από τις τράπεζες, αλλά και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάχρηση της διαδικασίας.
Σημειώνεται ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών αποτελεί μια αυτοματοποιημένη διαδικασία για τη ρύθμιση των οφειλών ενός φυσικού ή νομικού προσώπου και αποσκοπεί στο να προλάβει ή να αποτρέψει την πτώχευση ή ακόμη και την οικονομική αδυναμία ή την υπερχρέωση του δανειολήπτη.
Πρόκειται για διαδικασία που διεξάγεται εκτός δικαστηρίων, στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης του οφειλέτη με τους πιστωτές του, που μπορεί να είναι τράπεζες, το Δημόσιο και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
Στο πλαίσιο της ρύθμισης των χρεών, το Δημόσιο και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να διαγράψουν τμήμα της οφειλής, είτε πρόκειται για πρόστιμα και προσαυξήσεις είτε πρόκειται ακόμη και για κεφάλαιο, δηλαδή βασική οφειλή. Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης των χρεών προς το Δημόσιο σε έως και 240 δόσεις –από 120 που ισχύει σήμερα– με την προϋπόθεση ότι τα χρέη προς το Δημόσιο δεν υπερβαίνουν το 1,5 εκατ. ευρώ.
Στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών μπορεί να ενταχθεί ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο εφόσον οι οφειλές του υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ και εφόσον το χρέος του δεν είναι συγκεντρωμένο σε ποσοστό 90% σε έναν μόνο φορέα. Ο μηχανισμός εκκινεί με αίτηση του οφειλέτη ή έπειτα από πρόσκληση των πιστωτών.
Ηλεκτρονική αίτηση
Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και σε αυτήν ο δανειολήπτης «αποκαλύπτει» το σύνολο των εισοδηματικών και περιουσιακών του στοιχείων, μέσω της άρσης του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου. Πρόσθετη ασφαλιστική δικλίδα είναι ότι, εκτός από την πλήρη περιγραφή της οικονομικής του κατάστασης, ο οφειλέτης θα πρέπει να δηλώσει και κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού του στοιχείου κατά την τελευταία πενταετία.
Οι πιστωτές, δηλαδή οι τράπεζες, καταθέτουν προς τον οφειλέτη πρόταση ρύθμισης και εφόσον η πρόταση γίνει αποδεκτή από τον οφειλέτη και την πλειονότητα των πιστωτών, υπογράφεται σύμβαση αναδιάρθρωσης. Η διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός αυστηρής προθεσμίας δύο μηνών από την ημέρα υποβολής της αίτησης, αλλιώς θεωρείται άκαρπη.
Ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση που συμφώνησε με τις τράπεζες ή το Δημόσιο εφόσον καταστεί υπερήμερος σε ό,τι αφορά τις δόσεις που πρέπει να καταβάλει, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικά είτε την αξία τριών δόσεων είτε την αξία τουλάχιστον του 3% του οφειλόμενου ποσού.
Προϋποθέσεις
Η ρύθμιση των χρεών μέσω της εξωδικαστικής διαδικασίας μπορεί να συνοδευθεί με επιδότηση από την πλευρά του Δημοσίου εφόσον ο οφειλέτης ρυθμίσει και δάνειο που έχει υποθήκη στην πρώτη του κατοικία. Η επιδότηση δίνεται για πέντε χρόνια και προϋποθέτει:
• Το σύνολο των οφειλών προς το Δημόσιο και τις τράπεζες να είναι τουλάχιστον 20.000 ευρώ.
• Το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο με υποθήκη την πρώτη κατοικία να μην υπερβαίνει τις 135.000 ευρώ, ποσό που προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος και με ανώτατο όριο τις 215.000 ευρώ ανά πιστωτή.
• Το δάνειο να μην έχει καταγγελθεί πέραν του χρονικού διαστήματος του ενός έτους από την υποβολή της αίτησης.
• Να έχει επέλθει μείωση του οικογενειακού εισοδήματος του νοικοκυριού στον μεικτό μισθό τους από 20% έως 30% όταν πρόκειται για εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα ή τουλάχιστον 30% εάν πρόκειται για ελεύθερους επαγγελματίες ή φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα.
Το μέγιστο ποσό της επιδότησης ορίζεται στα 70 ευρώ τον μήνα, ποσό που προσαυξάνεται κατά 35 ευρώ για κάθε επιπλέον μέρος του νοικοκυριού και με ανώτατο όριο τα 210 ευρώ. Η επιδότηση της δόσης κλιμακώνεται ανάλογα με το κατά πόσον το δάνειο είναι ληξιπρόθεσμο. Συγκεκριμένα, το ποσοστό της επιδότησης διαμορφώνεται στο 80% της μηνιαίας δόσης εάν πρόκειται για δάνειο που παρουσιάζει καθυστέρηση έως 90 ημέρες, μειώνεται στο 60% για δάνειο σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και καταλήγει στο 40% εάν πρόκειται για δάνειο που έχει καταγγελθεί κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης. Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης αθετήσει τη ρύθμιση, υποχρεούται σε επιστροφή της δόσης που έλαβε από το Δημόσιο.